ÇAĞDAŞ FELSEFE I

Duhem kuramların gözlemlerce eksik (düşük) belirlendiğini savunan ve bu görüşleriyle Quine'ı etkileyen düşünürdür

Quine bilgisel dizgemizde en az sarsıntıyı yapacak surette değişikliğe gitme eğiliminde olmamıza en az sakatlama düsturu olarak adlandırılır

Quine'e göre temel unsurları duyumlar olan bir varlıkbilimdense, orta büyüklükte nesneler olan bir varlık bilimi kabul etmemizin  basitlik kuralıdır.

Gönderimin netleştirilememesi Quine'e göre nesnel olarak kendi başlarına bireylerden ve bireyselleşmeden söz edemeyeceğimiz için dilin içerisinde ve dile göre bir bölme ve bireyselleştirme yapmak durumunda kalmamızdan kaynaklanan sorundur.

Var olmayanın bilmecesi Quine'in bir kişinin var olmadığını düşündüğü şeyin var olmadığını söylerken, öncelikle o şeyin var olduğunu ifade etmek durumunda kalmasından kaynaklanan sorundur.

Quine’ın hâkim felsefe tarzını eleştirisinde anahtar rolünü “Two Dogmas of Empiricism” makalesi oynamıştır. Quine bu makalesinde gerek deneyciliğin gerekse belli yönleriyle deneyci felsefeye yakın düşen mantıksal pozitivistlerin, birbiriyle ilişkili iki dogmayı savunduklarını iddia etmiştir. Bu dogmalardan ilki analitik ve sentetik önermeler arasında keskin bir ayrım olduğu; ikincisi ise anlamlı ifadelerin dolaysız deneyimle bire bir karşılaştırılabilecek basit önermelere çözümlenebileceği dogmasıdır. Quine bu ikinci dogmayı indirgemecilik dogması olarak da adlandırmaktadır.

Quine genel olarak mantık, matematik felsefesi ve kuramsal felsefe alanlarında çalışmalarını yürüttü. Mantıksal pozitivizme ve deneyciliğe karşı eleştirileri ile tanındı.

Quine’ın hâkim felsefe tarzını eleştirisinde anahtar rolünü “Two Dogmas of Em­piricism” makalesi oynamıştır. Quine bu makalesinde gerek deneyciliğin gerekse belli yönleriyle deneyci felsefeye yakın düşen mantıksal pozitivistlerin, birbiriyle ilişkili iki dogmayı savunduklarını iddia etmiştir.

Quine’ın geleneksel biçimiyle felsefeye yönelik eleştirisi analitik doğrularla sı­nırlı değildir. Quine doğalcı bakış açısını genel olarak dil anlayışına ve anlam­bilime taşır. “Ontological Relativity” başlıklı makalesinin girişinde Dewey ve Wittgenstein’ın özel bir dilin olanaklılığını reddedişlerinden bahseder. Öte yan­dan Wittgenstein’ın Dewey’e benzer bir biçimde özel dili reddetse de dile ilişkin kopya kuramını savunmayı sürdürdüğünü söyleyerek kendisini eleştirir:

Değişik biçimleriyle kopya kuramı ana felsefî geleneğe ve günümüzdeki sağduyuya da­yalı tavra yakın durmaktadır. Eleştirel olmayan anlambilim, sergilenenlerin anlamlar ve kelimelerin de etiketler olduğu bir müze mitinden ibarettir. Dil değiştirmek etiketleri değiştirmektir.

Tüm bu tartışmalardan şu sonucu çıkarabiliriz. Quine geleneksel dile ve dilin mantığını çözümlemeye dayalı felsefe anlayışını eleştirmekte, doğalcılığa ve prag­matizme doğru felsefenin dönüşmesini arzu etmektedir. Öte yandan, geliştirdiği anlayışın bilime ve bilimsel ilerlemeye engel olmamasını da gözetmeye çalışmak­tadır. Bir bakıma hem bütüncü ve bağdaşıklığa dayalı bir doğruluk anlayışını sa­vunmakta hem de duyusal deneyimin bilginin gelişimindeki kontrol edici rolünü korumaya çalışmaktadır. Bu ikisini aynı anda başarmaya çalışmanın yarattığı ge­rilim Quine’ın felsefesine ana rengini vermektedir.

Bir grup kurama (ya da mevcut tüm kuramlara) dayanarak oluşturduğumuz bir varsayımımız bir gözlem­le doğrulanmazsa hangi kuramı, ne ölçüde revize etmemiz gerektiğine nasıl karar veririz? Quine’a göre bu sorunun yanıtı şudur: Bilgisel dizgemizde en az sarsıntıyı yapacak surette değişikliğe gitme eğilimindeyizdir. Quine bunu bir düstur olarak ifade eder ve en az sakatlama düsturu (İng. maxim of minimal mutilation) olarak adlandırır.

Quine bilgimizin duyu deneyimine dayandığını düşünmektedir.

Quine “var olmayanın bilmecesi” adını verdiği sorunun çözümü için Russell’ın belirli betim­leyicilere ilişkin kuramından yararlanır. Quine buradan hareketle, “tekil bir terimi içeren bir ifadenin anlamlı olması için bu terim tarafından adlandırılan bir şey olmalıdır” ifadesinin geçer­liliğini yitirdiğini söyler.

Quine’a göre dil öğrenme sürecinde, bir kişinin diğerlerinin sergilediği davra­nışların ötesinde nüfuz edebileceği başka bir veri kaynağı mevcut değildir. Anlamın davranışçı bir biçimde ele alınmasının ise derin sonuçları bulunmaktadır. Quine’a göre doğalcı bir dil anlayışını ve davranışa dayalı bir anlam kuramını benimsedi­ğimizde, anlamın belirliliğinden de vazgeçmiş oluruz. Bir başka deyişle, iki farklı ifadenin anlamlarının aynı olup olmadığının belirli bir cevabı artık yoktur.

Quine’a göre karşılaştırmanın bir tarafında duyu deneyimi yer alırken diğer tarafında ise bilimsel önermelerin tamamı yer almaktadır. Quine’ın savunduğu bu yaklaşım bütüncülük (İng. holism) olarak adlandırılmaktadır.

Hume

Analitik

Doğrulanma yöntemi

Bütüncülük

en az sakatlama düsturu