Dile Dayalı Yeni Bir A Priori Anlayışı: Erken Dönem Wittgenstein
Wittgenstein’ın felsefe çalışmaları boyunca etkili olan temel kaygısının ne olduğu söylenebilir?
Wittgenstein’ın felsefe çalışmaları boyunca etkili olan temel kaygısının “Nasıl yaşamalıyız?” sorusuna bir cevap bulmak olduğu söylenebilir.
Söylenebilir olanı söylenemez olandan ayırmak, hangi düşünürün ana rengini bizlere vermektedir?
Wittgenstein’›n felsefî projesine ana rengini vermektedir
Söylenebilir olanı söylenemez olandan ayırmak, Wittgenstein’ın felsefi projesine ana rengini vermektedir.
Kant’a göre bizim bilgimiz ne ile sınırlıdır?
Kant’a göre bizim bilgimiz görüngüsel olanla sınırlıdır; kendi başına olanı düşünebilmekle beraber onun hakkında bir bilgi sahibi olmamız olanaksızdır.
Wittgenstein, içinde yaşadığı çağın ve geçmiş çağlardan o güne aktarılan felsefi sorunların çözümü için anahtarı nerede aramaktadır?
Wittgenstein, içinde yaşadığı çağın ve geçmiş çağlardan o güne aktarılan felsefi sorunların çözümü için anahtarı mantıkta görmektedir.
Wittgenstein Tractatus’un yazılış amacını nasıl ortaya koymuştur?
Kitabın tüm anlamı şu sözcüklerle ifade edilebilir: Söylenilebilecek her şey açıkça söylenilmelidir, konuşamayacağımız hakkında ise sessizliğimizi korumalıyız.
Tractatus kısa, numaralandırılmış aforizmalardan oluşur. Yedi temel aforizma 1’den 7’ye kadar numaralarla sunulur. Her bir aforizmanın altındaki açıklama ve yorumlar 1.1, 3.1 biçiminde, söz konusu açıklamaya dair görüşler 1.11, 3.11 biçiminde numaralandırılmıştır. Buna göre,
"1. Dünya olduğu gibi olandır." aforizmasının açıklaması nedir?
1.1 Dünya şeylerin değil olguların bir toplamıdır. Dünya hakkında fikirlerini bu biçimde ifade eden Wittgenstein, daha sonra dilin neliğine yönelir.
Wittgenstein'a göre mantıksal uzay nedir?
Wittgenstein tüm olanaklı olguların ya da olanaklı tüm nesnelerin, olanaklı tüm bağıntılarının mevcut olduğu bir mekândan söz eder ve bu mekâna mantıksal uzay adını verir.
Wittgenstein'a göre, "bir resim mantıksal uzayda olanaklı bir durumu temsil eder." buradan hareketle resimi hangi niteliğinde söz etmek bir muğlaklık taşır?
Wittgenstein, "bu görüşlerden hareket ederek bir resmin doğru ya da yanlış olmasından nasıl söz edilebilir?" şeklinde bir yaklaşıma sahiptir. Sonuç olarak bir resim temsil ettiğini doğruluğundan veya yanlışlığından bağımsız olarak, resimsel biçimi vasıtasıyla temsil eder.
Bir resmin doğru olmasının koşulu nedir?
Bir resmin doğru olması, resmettiği olgunun fiili olmasını gerektirir.
Wittgenstein'a göre olguların mantıksal resmi nedir?
Wittgenstein'a göre olguların mantıksal resmi bir düşüncedir.
Wittgenstein'a göre düşünceler nasıl iletilebilir?
Wittgenstein'a göre düşünceler ifadelerini algılanabilir işaretlerde, dilde, bulur.
Dilin sakladığı düşünceyi açığa çıkarmak, bir çözümlemeyi gerektirir. Dil, bir resim olduğuna göre, belli unsurları ve bu unsurların belli bir düzenlenişini içermelidir. Bir önermeyi dikkate aldığımızda, önermeyi oluşturan unsurlar nelerdir?
Wittgenstein, söz konusu bu temel unsurların adlar olduğunu söyler. Gündelik dilde karşımıza çıkan diğer sözcükler, önermenin asli unsurları değildirler. Önermeler, adlardan ve onların belli bağıntılar içerisinde yer almalarından ibarettir.
Adların dolaysızca ilişkilendirildiği basit önermelere ne denmektedir?
Temel önermeler, adların dolaysızca ilişkilendirildiği basit önermelerdir.
Temel önermelerin önemli özelliği nedir?
Temel önermelerin önemli bir özelliği, doğruluk değerlerinin bir başka önermeden türetilememesidir. Bir başka deyişle, temel önermelerin doğruluk değerleri birbirlerinden bağımsızdır.
Bir önermenin şeylerin nasıl olduğunu göstermesi ve şeylerin öyle olduğunu söylemesi hangi koşula bağlıdır?
Bir önerme, eğer doğru ise şeylerin nasıl olduğunu gösterir ve şeylerin öyle olduğunu söyler.
Mantıksal önermelerin doğruluğuna karar verebilmenin koşulu nedir?
Mantıksal önermelerin doğruluğuna, sadece işaretlerin dizilimine (sentaksa) bakarak karar verilebilir.
Etik bu dünyaya ait değildir; kendimiz de bu dünyaya ait değiliz. Wittgenstein'a göre iyi ve kötü bu dünyada olmadığına göre, iyi ve kötü ile benliğimiz / kendimiz hakkında ne söyleyebiliriz?
Dünya irademden bağımsızdır. Arzuladığımız her şey meydana da gelse, yine de bu, sözün gelişi, sadece talihin bize bahşettiği bir lütuf olabilir. Benim herhangi bir şeyi isteyip yapabilmem, pek çok şeyin, benim elimde olmayan pek çok şeyin gerçekleşmesine bağlıdır.
Wittgenstein'a göre söz konusu ödüller ve cezalar eyleme dışsal olan, bu dünyaya eklenen şeyler değilse nasıl şeylerdir?
Eğer iradenin iyi ya da kötü kullanımı dünyayı değiştirirse, o sadece dünyanın sınırlarını değiştirir, olguları değil dil tarafından açıklanabilen şeyleri değil.
İradenin iyi kullanımı, etik açıdan iyi davranışlar, beraberinde özneye nasıl olanaklar verebilir? “farklı” bir dünyada bulunma ve bu dünyada mutlu olma olanağı verir.
İradenin iyi kullanımı, etik açıdan iyi davranışlar, beraberinde özneye “farklı” bir dünyada bulunma ve bu dünyada mutlu olma olanağı verir.
Söz konusu mutluluk, mutlak anlamda değerli bir şeye sahip olmaktır. Bu anlamda Wittgenstein'a göre değerli olan ne olabilir?
Wittgenstein, 1929 veya 1930 yılında verdiği ve 1965 yılında yayımlanan “Lectures on Ethics” adlı dersinde, bu tür iki deneyimden söz eder: “Dünyanın varlığına karşı hayrete düşmek” ve “mutlak olarak güvende hissetmek”.