ÇAĞDAŞ FELSEFE I - Deneme Sınavı - 3

Bilimsel önermelerin duyu deneyimiyle karşılaştırılması atomsal bir varsayımın doğruluğuna karar vermekle sınırlandırılamaz. Quine’a göre karşılaştırmanın bir tarafında duyu deneyimi yer alırken diğer tarafında ise bilimsel önermelerin tamamı yer almaktadır. Quine’in savunduğu bu yaklaşım bütüncüllük (‹ng. holism) olarak adlandırılmaktadır. Quine bu yaklaşımı bir başka metaforla aktarmaya çalışır: İnsan bilişi bir inançlar ağı gibidir. Topkı bir örümcek ağındaki her bir parçanın diğerleriyle doğrudan ya da dolaylı bir bağ içerisinde olması gibi bizim inanç ve kanaatlerimizin hiçbiri de tek başına değildir. Hemen tamamı dünyayla (duyusal deneyimle) dolaylı bir bağ içerisindedir. Bu itibarla herhangi bir inancımızda bir değişiklik olması diğerlerini şu ya da bu biçimde etkilemektedir. IV.             İnsan bilişinde inanç ve kanaatlerimiz birbirinden kopuktur. Her biri tek başına yer almaktadır. İfadesi Quen’in bütüncüllük açıklamasına uymadığından doğru cevap B’dir.

Analitik önermelerin bulunması sentetik önermeler için bir sınır durumunu ifade etmektedir. Analitik önermeler karmaşık sentetik önermelerin unsurlarına çözümlenerek duyu deneyimiyle karşılaştırılabilir. Bu karşılaştırma basit önermelerin elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Doğru cevap A’dır.

Quine’a göre, sorunun özünde nesnelerin bireyselleştirilmesine dair bir belirsizlik yatmaktadır. Nesnel olarak kendi başlarına bireylerden ve bireyselleşmeden söz edemeyeceğimiz için, dilin içerisinde ve dile göre bir bölme ve bireyselleştirme yapmak durumundayız. Ancak bunu yaparken de elimizde gözlemlenebilir davranışlardan fazla bir araç bulunmamaktadır. Sonuçta Quine, bu sorunu gönderimin netleştirilmemesi (‹ng. inscrutability of reference) olarak adlandırmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Quine’a göre dil öğrenme sürecinde, bir kişinin diğerlerinin sergilediği davranışların ötesinde nüfuz edebileceği başka bir veri kaynağı mevcut değildir. Anlamın davranışçı bir biçimde ele alınmasının ise derin sonuçları bulunmaktadır. Quine’a göre doğalcı bir dil anlayışını ve davranışa dayalı bir anlam kuramını benimsediğimizde, anlamın belirliliğinden de vazgeçmiş oluruz. Bir başka deyişle, iki farklı ifadenin anlamlarının aynı olup olmadığının belirli bir cevabı artık yoktur. Quine haklı ise bu durumda belirsizlik sadece aynı dili konuşan kişilerin birbirlerini tam olarak anlayamamalarının da ötesinde, her kişinin kendi konuştuğu dilde bir belirsizliği olduğunu kabul etmemizi gerektirmektedir. Özel bir dil olanaklı olmadığına göre, bir dili konuşurken söz konusu belirsizliği atlatabilmemizin bir olanağı bulunmamaktadır. Doğru cevap C’dir.

Quine’a göre genel terimlerin anlamlı olması, tümellerin varlığını gerektirmez. Tüm bu tartışmalardan çıkan sonuç, varlıkbilimsel açıdan kendimizi bağladığımız durumların ancak “şu ve şu özelliklere sahip şu şey (x) vard›r.” türü ifadeler yoluyla olduğunu görürüz. Quine’in verdiği örneği kullanırsak “Bazı kuşlar beyazdır.” önermesi bizi beyaz kuşların varlığını kabul etmek durumunda bırakır. Ama “kuş olmak” ya da “beyaz olmak” gibi tümellerin var olup olmaması konusunda bağlamaz. Doğru cevap A’dır.

Quine “var olmayanın bilmecesi” ad›n› verdiği sorunun çözümü için Russell’ın belirli betimleyicilere ilişkin kuramından yararlanır. Quine buradan hareketle, “tekil bir terimi içeren bir ifadenin anlamlı olması için bu terim tarafından adlandırılan bir şey olmalıdır.” ifadesinin geçerliliğini yitirdiğini söyler. Doğru cevap B’dir.

Sonuç olarak her iki dogma da terk edilmelidir. Ancak bu dogmaların terk edilmesi çok kökten sonuçlara yol açmaktadır. Quine’a göre bu dogmalar ortadan kalktığında, felsefe ile bilim arasında ve dolayısıyla spekülatif metafizik ile doğa bilimleri arasında çizmeye alışık olduğumuz sınırlar keskinliğini kaybedip bulanıklaşacaktır. Öte yandan sağduyuya dayalı genelgeçer düşünme biçimleri ile bilimsel düşünme biçimleri arasındaki yapısal farklardan da artık söz edilemeyecektir. Dolayısıyla, genel anlamda pragmatizme doğru bir kayma olacaktır. Doğru cevap C’dir. 142

Birisine göre bir şey varken, diğerine göre o şey var olmayabilir. Ancak ikinci kişi var olmayan şey hakkında tartışmaya girmek isterse, kullandığı dil ister isteme o var olmayan şeye gönderme yapacaktır. Bu durumda da var olmadığı düşündüğü şeyin var olmadığını söylerken, öncelikle o şeyin var olduğunu ifade etmek durumunda kalacaktır. Doğru cevap E’dir.

Mantıksal pozitivizme ve deneyciliğe karşı eleştirileri ile tanınan, bu eleştiriler üzerinden felsefe ile bilim dalları arasındaki sınırın ortadan kalktığı bütüncü ve doğalcı bir felsefe anlayışın öncüsü olan felsefeci Quine'dir. 

Doğru cevap a'dır.

bu dogmalardan ilkinin, bilim adamları ile felsefeciler arasında bir iş bölümünü bereberinde getirmesi söz konusudur. 

Doğru cevap b'dir.

Quine’a göre bir terimin hangi terimlerle eş anlamlı olduğu, bir terimin tanımının ne olduğunu anlamak için olgulara başvurmaksızın belirlenemez.

Doğru cevap c'dir.

Quine’a göre;

I. Dil öğrenme sürecinde, bir kişinin diğerlerinin sergilediği davranışların ötesinde nüfuz edebileceği başka bir veri kaynağı mevcut değildir.

II. AnlamIn davranışçı bir biçimde ele alınmasının ise derin sonuçları bulunmaktadır.

III. Doğalcı bir dil anlayışını ve davranışa dayalı bir anlam kuramını benimsediğimizde, anlamın belirliliğinden de vazgeçmiş oluruz.

Doğru cevap d'dir.

Quine'nin varlıkbilimsel bağlanma ile ilgili;

I. Quine geleneksel dile ve dilin mantığını çözümlemeye dayalı felsefe anlayışını eleştirmekte, doğalcılığa ve pragmatizme doğru felsefenin dönüşmesini arzu etmektedir.

II. Quine, geliştirdiği anlayışın bilime ve bilimsel ilerlemeye engel olmamasını da gözetmeye çalışmaktadır.

III. Bir bakıma hem bütüncü ve bağdaşıklığa dayalı bir doğruluk anlayışını savunmakta hem de duyusal deneyimin bilginin gelişimindeki kontrol edici rolünü korumaya çalışmaktadır.

Doğru cevap e'dir.

Doğru cevap a'dır.

Hume’un fikirler arası bağıntılara dayalı doğrular ile olgusal bir içeriğe dayalı arasında yaptığı ayrım, deneyciler için son derece belirleyici olmuştur. Buna göre;

I. Analitik ve sentetik doğrular arasında yapılan bu ayrım, doğruları karşılıklı olarak birbirini dışlayan iki gruba ayırır.

II. Bir önerme hem analitik hem de sentetik olamaz.

III. Bir do¤ru ya analitik ya da sentetiktir.

IV. Eğer bir önerme fikirler arası bir bağıntıyı ya da bir olguyu ifade etmiyorsa anlamsızdır. Bu durumda her iki gruba da sokulamayan tüm önermeler, tüm metafiziksel önermeleri de içine alacak bir biçimde, anlamsız olarak kabul edilmek durumundadır.

Doğru cevap b'dir.

“On What There is?” adlı makalesinde Quine, varlıkbilimle ilgili tartışmasına “var olmayanın bilmecesi” adını verdiği bir sorunla başlar. Buna göre;

I. İki felsefeci (ya da iki kişi) birbirlerinden farklı ontolojilere sahip olabilirler.

II. Birisine göre bir şey varken, di¤erine göre o şey var olmayabilir.

III. ikinci kişi var olmayan şey hakkında tartışmaya girmek isterse, kullandığı dil ister isteme o var olmayan şeye gönderme yapacaktır.

IV. Bu var olmadığını düşündüğü şeyin var olmadığını söylerken, öncelikle o şeyin var olduğunu ifade etmek durumunda kalacaktır.

Doğru cevap d'dir.

Doğru cevap e'dir.

Doğru cevap c'dir.

İnsanların ihtiyaçlarına bağlı olarak arayışları farklılaşır.

The Concept Of Mind Quine'in eserleri arasında yer almaz