ÇAĞDAŞ FELSEFE I - Deneme Sınavı - 12

İşlevselcilik kuramı

Gottlob Frege

Bilimsel soruşturma yöntemi

C.Darwin

Araçsalcılık

bir tür problem çözme etkinliğine

3

C.S.Peirce

Gerçekçilik

Anaximander, Empedokles ve Aristotales Darwin'den önce yaşamışlardır.

Peirce'a göre bilim yöntemi inatçılık, otorite ve doğal tercihler yönteminden avantajlıdır. Bilim yöntemi, özel düşüncelerimizin ötesinde, bizden bağımsız bir şeye gönderme yapmaktadır. Dahası, yöntem kamusal olarak geliştirilebilecek bir yöntemdir. İnatçılık, otorite ve doğal tercihler yöntemini aşındıran ve amacından saptıran "toplumsal dürtü", burada tam tersine bir avantaja dönüşmektedir.

Analiz yöntemi inaçların ve kanaatlerin sabitlenmesinde Peirce'ın öne sürdüğü yöntemlerden biri değildir.

Peirce'a göre her üç seçenek de doğrudur.

Yöntemin adı Ockham'ın Usturası'dır. 14. yüzyılda yaşamış felsefeci ve mantıkçı Guilllelmus Ockham tarafından geliştirilmiştir. İnancımızla gerçeklik arasında bir fark olduğu halde, bizim elimizde bunu tespit edecek bir yöntem yoksa, Ockham'ın usturası yöntemini kullanırız.

Peirce'a göre işlemsel tanım elde etmede kullnılan yönem üç düzeyden oluşur:

1. Düzey:Fikirle aşina oluruz.

2. Düzey:Söz konusu fikrin tanımını ifade edebiliriz.

3. Düzey: Bir açıklık elde etmek,söz konusu fikrin belirlediği nesne ile ilgili bir işlem gerçekleştirmemizi ve bunun sonuçlarını gözlememizi içerir.

Peirce'a bir işaretin yorumlayanları üç türdedir: duygusal yorumlayanlar, enerjik yorumlayanlar, mantıksal yorumlayanlar.

Antik Yunan düşüncesine rengini veren ve Batı Felsefesi’nin iki önemli figürü, Platon ve Aristoteles üzerinde derin etkisi olan Parmenides, varlığı zamanın şartlarına tâbî olmayanla, bu itibarla da kalıcı olanla özdeşleştirmiştir. Varlık, özü itibariyle düşünseldir ve duyusal olanın geçiciliğine ve değişkenliğine karşıt olarak kalıcıdır.

Değerin mahiyeti ve kaynağı, önemli bir felsefî sorun oluşturmaktadır. Olgulardan farklı olarak değerlerin bulunup bulunmadığı, değerlerin olgulara indirgenip indirgenemeyeceği, değerlerin aşkın (doğanın dışında ya da ötesinde) olup olmadığı vb. bir grup soru, düşünürlerin zihinlerini hemen her zaman meşgul etmiştir. Doğru cevap E’dir.

Peirce, yorumlayan olmaksızın bir işaretin bir nesneye işaret etmeyeceğini düşünmektedir. Bu noktada da yorumlayanların üç farklı türünü ayırt eder. İlk olarak, duygusal yorumlayanlar, işaretlerle karşılaştıklarında yoğun bazı duygular hissederler. Örneğin, futbol takımının renklerini taşıyan bir nesne görünce coşku hisseden bir taraftar. Burada, söz konusu duygunun kendisi de bir işarettir. Söz konusu coşku ya da gurur duygusu, tutulan takıma işaret etmektedir. Doğru cevap B’dir.

Bu yaklaşımın arka planında bazı varsayımlar yer almaktadır, öncelikle Dewey’e göre biz insanlar dünyanın edilgin izleyicileri değilizdir. Kendimizi dünyaya katılan, onun bir parçası olan ve sürekli dünyayla etkileşen varlıklar olarak düşünmemiz daha doğrudur. Klasik felsefe anlayışları, bilen ile bilinen arasında keskin bir ayrım yapmakta ve bunun sonucunda içinden çıkılmaz bilgibilimsel sorunlar yaratmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Peirce’a göre aradığımız, inançlarımızın ve kanılarımızın insanî olmayan, dışsal olarak kalıcı bir şey tarafından sabitlenmesidir. Bu dışsal şey, herkesi farklı biçimde etkileyebilecek olsa da, herkes bu etkilenmenin sonucunda bir ve aynı sonuca ulaşmalıdır. Peirce’a göre bu yöntem, bilim yöntemidir.