BÜYÜK SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Üçüncü Türkistan Seferi, s.69

İkinici Türkistan Seferi, s.68

Suriye (Antakya) seferi, s.67

Diyarbekir Bölgesinin Selçuklu Topraklarına Katılması, s.65

Doğu Arabistan-Hicaz-Yemen ve Aden’in Selçuklular’a Bağlanması, s.64

Anadolu ve Suriye Siyaseti, s.62

Anadolu ve Suriye Siyaseti, s.62

Melikşah’ın Tahta Çıkması, s.61

Terken Hatun ile iktidar Mücadelesi, s.79

Muhammed Tapar ile Saltanat Mücadelesi, s.87

Sultan Berkyaruk devri (1094-1105) , s.79

Diğer Devletlerle Münasebetler, s.96

Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ın Musul Hâkimiyeti ve Ölümü, s.93

Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ın Musul Hâkimiyeti ve Ölümü, s.93

Berûcird ve Kerec Savaşları, s.80

Berkyaruk’un Tahta Çıkması ve Tutuş ile Rekabet, s.81

Selçuklu ordusu içerisinde taraftarları olduğu anlaşılan Kavurt, öncü birlikleri yenilmesine rağmen çekilmedi. Hemedan civarında Nisan 1073 yılında meydana gelen savaşı, Nizamülmülk’ün başarılı sevk ve idaresinin de katkısıyla Melikşâh kazandı. Bu sırada henüz 20 yaşı civarında bulunan Melikşâh’ın en büyük desteğinin Nizâmülmülk olduğu anlaşılmaktadır. Nizâmülmülk, bu desteği ve Kavurt Bey isyanındaki hizmetleri dolayısıyla, iktalarına memleketi olan Tus şehri de ilave edilerek, yeniden vezirlik makamına atandı. Melikşâh, babası tarafından kendisine atabeg tayin edilmiş olan vezirin bu makamını da, ilig ve hâce-i buzurg (Büyük Hoca) unvanlarıyla teyid etti. Doğru yanıt D’ dir.

Sultan Melikşâh bundan sonra devletin başkentini Rey’den İsfahân’a taşıdı. Şehir yeni inşa edilen iki kale ile daha korunaklı hâle getirilirken cami, mescid, medrese ve hankâh gibi eserlerle adetâ yeni baştan imar edildi. Böylece doğu sınırlarını tahkim ve ülkesinin işlerini tanzim eden Melikşâh, dikkatini batıdaki gelişmelere çevirdi. Başkentin naklinde bu yöndeki olayları daha yakından izlemek düşüncesi de etken olmuştur. Zira Anadolu ve Suriye’de, Selçuklu Devleti’ni yakından ilgilendiren gelişmeler yaşanmakta idi. Sultan, Kafkasya’da meydana gelen karışıklıklar nedeniyle 1076 ve 1079 yıllarında bizzât Kafkasya/Gürcistan üzerine sefere çıkarak bölgeyi itaât altına aldı. Doğru yanıt B’ dir.

Kavurt’un isyanına destek veren ve asi şehzâde Erbasgan’ın da eşi olan Gevher Hatun, Anadolu istikametinde Yabgulu Türkmenlere katılmak üzere çekilirken bertaraf edilmişti. Yabgulu Türkmenleri’nin Anadolu ve Suriye’de denetim dışı faaliyetleri Selçuklu sultanlarını rahatsız etmekteydi. Onların en büyük başbuğlarından olan Kutalmış’ın oğulları, Alp Arslan’a karşı girdiği taht mücadelesini kaybedince hapsedilmişlerdi. Kutalmışoğulları, Melikşâh’ın tahta geçtiği sırada yaşanan karışıklıklardan yararlanarak hapisten kaçmış veya kaçırılmışlardı. Nitekim Güney Anadolu bölgesinde kısa bir süre faaliyette bulunduktan sonra, Suriye’de Büyük Selçuklu aleyhtarı bir mücadeleye karıştılar. Bu olayda bir kardeşi yeniden hapse düşen Süleymanşâh, Halep-Antakya üzerinden Bizans topraklarına doğru ilerledi. 1075 yılında Bizans’a ait İznik (Nikia)’i fethederek kendisine merkez yaptı. Kutalmış’ın oğlu olma ayrıcalığı Süleymanşah’ı, kısa zamanda bir cazibe merkezi ve dolayısıyla etkili bir güç hâline getirdi. Nitekim Süleymanşah 1078 yılında, Erbasgan’ın ara buluculuğu ile Nikephoros Botaniates’e askerî yardımda bulunarak Bizans tahtını ele geçirmesini sağladı. Doğru yanıt E’ dir.

Diyarbekir, genel hatları ile Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alan, Eskiçağda Yukarı Mezopotamya, Ortaçağda el-Cezire adı verilen bölgenin bir bölümüdür. Arabistan’dan göç eden Arap kabileler yerleştikten sonra, onların kabile adlarına nisbetle Diyârımudar (Urfa, Harran, Rakka), Diyârırebîa (Musul, Nuseybin, Sincar) ve Diyarıbekr olarak üç idarî kısıma ayrılmıştır. Bunlardan birisi olan Diyarbekir bölgesi ise Âmid, Mardin, Hısn Keyfâ ve Meyyâfârikîn gibi önemli merkezlerden oluşuyordu. Doğru yanıt A’ dır.