BÜRO TEKNOLOJİLERİ

Anatomi, insan vücudunun şeklini ve yapısını, vücuttaki organların tanımlanmasını, büyüklük ve biçim gibi özelliklerinin ortaya konması ve birbirleriyle olan ilişkilerinin belirlenmesini inceleyen bilim dalıdır. İnsanın yapısal özelliklerini dikkate almasından dolayı ergonomi için büyük önem taşır.

Büro düzeni, insan-makine-çevre etkileşimini sağlayan birtakım kavramlarla birlikte ergonomi çalışmalarının merkezinde yer almaktadır. Bunun temel nedeni, büro düzeninin ergonomik iyileştirmeler için oldukça esnek ve değiştirilebilir olmasının yanı sıra iyileştirme çalışmalarının sonucunun daha çabuk verimliliğe dönüşebilmesidir.

Çalışma alanı, büronun fiziki yapısıyla ilişkili olup kullanıcı sayısı, yapılan eylemler ve kullanılan donanıma bağlı mekansal özellikleri ifade etmektedir. Çalışma alanları, günlük yaşamlarında farklı zaman dilimlerini (yaklaşık olarak günün 1/3’ünü) bürolarda geçiren çalışanların eylem ve donanım ilişkilerini en üst düzeyde sağlamak zorundadır. Bürolarda çalışma alanlarının temel öğesi çalışma birimleridir.

Bürolarda çalışanlar için çalışma biriminin en önemli parçaları sandalye ve masadır. Her ikisi de kullanıcıya ve yapılan işe uygun olmak zorundadır. Ayaklarının tekerlekli olması ve kendi ekseni etrafında dönebilmesi, kolçaklarının bulunması, oturma yüksekliğinin ve arkalığının ayarlanabilir olması, oturma pozisyonunda kolayca ayarlanabilir olması ve oturmaya uygun bir malzemeyle kaplanmış olması ergonomik bir sandalyenin temel özelliklerindendir.

Bilgisayar teknolojisinde sesle komut verilen bilgisayarlar ya da dokunmaya duyarlı ekranlara rağmen günümüzde bilgisayara en etkili girdi donanımı olarak klavye ve farenin kullanımına devam edilmektedir.

Egemenlik Alanı: Çalışma ortamlarında, kişinin kendisine ait olduğunu düşündüğü kişisel mekanı sahiplenmesi ve sınırlarını düzenlemesi olarak tanımlanabilir. Egemenlik alanı savunma ve denetleme davranışlarını içine almakta ve savunulan mekanı “kişiselleştirme” eğilimleri ortaya çıkmaktadır.

Aydınlatma türüyle birlikte çalışma mekanında aydınlatma elemanının duvar ve tavana uzaklığı, mekandaki aydınlatma dağılımı, parlama ve yansıma yapan elemanlar mekanın tasarımı açısından önem taşımaktadır. Çalışma mekanlarına ne kadar ışık gerektiği ve nasıl bir aydınlatma yapılacağı konusunda önem taşıyan diğer faktörler ise, yapılan işin türü, ışık kaynağının mesafesi, işin ne kadar sürede yapılacağı, çalışma alanının geneli ve çalışma yüzeyi olarak sıralanabilir.

Uyarıcı güvenlik: Doğrudan ve dolaylı güvenliğin tam uygulanamaması nedeniyle tehlikenin uyarıcı levha, işaretlerle belirtilmesi, tehlikeden nasıl kaçınılacağının herkes için kolay anlaşılır yazı ve resimlerle gösterilmesidir.

Bürolarda ortaya çıkan en önemli sağlık problemi olarak işe bağlı iskelet-kas sistemi bozuklukları gösterilmektedir.

Günümüz büro mekanlarında bu gereksinimler 5 temel başlık altında açıklanmaktadır. Bunlar;  Büro iç mekanının boyutsal ve işlevsel gereksinimleri, Psikolojik ve sosyal gereksinimler, Estetik gereksinimler, Teknik gereksinimler, Bakım ve kullanım gereksinimleri'dir

Çalışanlar, çalışma ortamı içinde bir takım davranışlar sergilemekte ve değişen çalışma mekanı koşullarına uyum sağlayacak şekilde davranışlar içine girmektedir. Çalışanın dışa vurduğu bu davranışlar, kişinin benliğini korumak, kişisel ve sosyal kimliğini tanımlamak, sosyal etkileşimi düzenlemek üzere ortaya konmakta ve yaygın olarak dört davranış mekanizmasıyla açıklanmaktadır. Bunlar; Kişisel mekan, Egemenlik alanı, Mahremiyet, Kalabalıklaşma ve yalıtılmışlık'tır.

Ergonomi insan çalışmasının bilimsel incelenmesidir. Donanım, araç-gereç, çalışma yöntemleri, yapılan iş ve iş ortamıyla etkileşim içinde olan çalışanın fiziksel ve zihinsel yeterlilikleri ve sınırlılıklarını konu alır. Daha kısa bir ifadeyle ergonomi işin insana uygun hale getirilmesi olarak da adlandırılmaktadır. Bu yüzden verilen kavramların tamamı ergonomi ile ilişkili kavramlardır.

Bürolarda ne kadar havaya gereksinim duyulacağı pek çok faktöre göre değişmekle birlikte bu faktörlerin önemlileri şunlardır; Çalışma ortamının hacmi, Çalışan kişi sayısı, Çalışma süresince harcanan oksijen ve verilen karbondioksit miktarı, Çalışma ortamında havayı kirletici ve ortamı çalışan kişi için rahatsız edici hale dönüştüren zararlı maddelerin cinsi ve miktarı, Çalışma yöntemlerinin neden olduğu sıcaklık ve nem artışı, Çalışma dışı faktörlerin neden olduğu kirleticilerdir (sigara, ter, parfüm kokusu vb.).

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojisine yönelik gelişmeler takip edilemeyecek hızda artmaktadır. Özellikle farklı engel gruplarına yönelik geliştirilen yardımcı teknolojiler gelişmiş ülkelerde bilgi ve iletişim araçlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bürolarda da bilgisayar kullananlara yönelik ekran, klavye ya da fareyle etkileşimi sağlayan teknolojik çözümler ağırlık kazanmaktadır. Bunlar arasında, televizyonlar, telefonlar, metni sese dönüştüren kameralar, dokunmatik ekranlar, alternatif klavyeler, görmeyenler için kabartma yazı baskı yapan cihazlar, nefes yoluyla aktive olan sistemler gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılan yardımcı teknolojiler arasında sayılmaktadır.

Boyunda, omuzlarda, belde, dirsekte ve özellikle bileklerdeki yumuşak dokulardaki (kas, tendon, bağ, sinirler ve damarlar) incinmeler ve/veya huzursuzluk, ağrı, yorgunluk, şişik, sertleşme, uyuşma, karıncalanma gibi rahatsızlıklara Birikimli (Tekrarlı) Travma Bozuklukları da denilmektedir. Bu tür rahatsızlıklara yol açabilecek ortak risk faktörleri olarak İş tekrarı, Statik (Durağan) yük ve sürekli efor (güç harcama), Ters duruşlar, Mekanik temas stresi gösterilmektedir.

Dizler mümkün olduğunca dik bir açıda duracak şekilde çalışılmalı, bunu sağlamak için gerekirse ayak altına eğimli bir ayak desteği konmalıdır.

Sürekli efor statik yükün farklı bir biçimidir ve belirli gücün aynı noktaya uzun süre uygulanması durumudur.

Büro mekanlarında erişilebilirliğin ve kullanılabilirliğin sağlanması için;

• Binalarda giriş güzergahları, giriş sahanlıkları, giriş kapıları, asansörler, merdivenler ve tuvaletler erişilebilir ve kullanılabilir olmalıdır

• Binalar yalın ve kullanışlı planlara sahip olmalı, yatay dolaşım için herkes aynı güzergahı engelsiz olarak kullanmalıdır. Bürolar, tekerlekli sandalye kullanan bir çalışanın bile rahatlıkla kullanabileceği büyüklükte hareket alanı ve donanım, iyi işaretlenmiş ve kolay algılanabilir yönlendiriciler, iyi bir aydınlatma ve görsel zıtlığa sahip olmalıdır.

• Düşey dolaşım için herkesin aynı güzergahı kullanmasının yanı sıra merdiven, rampa ya da asansörler standartlara uygun olmalıdır.

• Acil durumlarda kullanmak için herkes için algılanabilir ve belirgin acil çıkış/kaçış düzenlemeleri bulunmalıdır.

• Yürüyüş yüzeyleri kaymayı önleyici, sürtünme katsayısı yüksek malzemeyle, ıslanması muhtemel zeminler ise, sürtünme katsayısı yüksek malzeme ile döşenmelidir.

• Kapıların yeterli büyüklükte olması ve kullanımının kolay olması, tekerlekli sandalye kullanan çalışanların bile rahatlıkla açma ve kapatmasını olanaklı kılan kapı ve pencere sistemleri ve yeterli kullanım alanının bulunması gereklidir.

• Her türlü kontrol düğmeleri ve anahtarlarının uygun yükseklikte, erişilebilir konumda, renkte olması ve rahat kullanılması sağlanmalıdır.

• Mekanın farklı zaman dilimlerinde güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için iyi aydınlatılması önemlidir.

• Algılanabilir iyi bir işaretlemenin yanı sıra duvarlarda, döşemelerde, kapılarda ve işaretlemelerde belirgin bir görsel zıtlık bulunmalıdır.

• İki veya daha fazla duyu yoluyla (hissedilebilir, işitsel ve görsel) iletişim sağlayabilecek yöntemler kullanılmalıdır.