BOŞ ZAMAN VE REKREASYON YÖNETİMİ

Rekreasyon etkinliklerine duyulan ihtiyaç, kişisel ve toplumsal olarak sağladığı faydalardan ileri gelmektedir. Kişisel yönden; fiziki sağlık gelişiminin yaratılması, ruh sağlığı kazandırılması, insanı sosyalleştirmesi, yaratıcılık, kişisel becerilerin geliştirmesi, çalışma başarısı ve iş verimine etkisi, ekonomik hareketlilik, insanı mutlu etmesidir.

Toplumsal yönden ise; toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlaması, toplum sağlığı bilinci kazandırma ile demokratik toplum yaratılması, rekreasyona duyulan ihtiyacın nedenlerinden bazılarını oluşturmaktadır

Rekreasyon alanında ilk açık alan rekreasyon eğitim örgütlenmesi, Alman Jimnastiğinin en önemli isimlerinden birisi Friedrich Ludwing John tarafından, Alman gençlerinin ve halkının vücutlarını daha dirençli hale getirmek, vatanseverlik ve yurttaşlık duygularını pekiştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Rekreasyon programı, planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarını içeren bir organizasyondur. Bu program kişinin sosyal taleplerinin dışında felsefi boyutunu da göz önüne alır. Felsefe kavramı burada kişinin davranışlarına rehber olan değerler ve inançlar bütünüdür. Bu felsefi yaklaşımlar; İdealizm, Realizm, Pragmatizm, Natüralizm ve Existentializm (Varoluşculuk) olarak adlandırılmışlardır.

Toplum Kalkınma Modeli ; Bireylerin kendi serbest zaman programlarını oluşturdukları bir taban örgütlenmesidir. Bireylerin kendi kararlarıyla oluşturduğu etkinlikleri kapsamaktadır. Örneğin; kitap okumak, TV seyretmek, müzik dinlemek, bisiklete binmek, dağ yürüyüşü yapmak, sinemaya gitmek v.b gibi etkinlikleri kapsamaktadır.

Hedefler, uzak, genel ve özel olmak üzere üç gruba ayrılır.
Uzak hedefler; Politik felsefeyi yansıtarak yol gösterme işlevi görür.
Genel hedefler; Uzak hedeflerin gerçekleşmesinde rol oynayacak kurumların hedefleridir.
Özel hedefler; Bireylerin sağlıklı olmaları için kazandırılması uygun görülen özelliklerdir. Gözlenebilir ve ölçülebilir özelliktedir ve genel hedeflerin içerisinden çıkarılır ve bunlar kesinleşen öğretim hedefleridir.

Uygulama ve çıktı hedefleri aşağıdaki dört özelliğe sahip olmalıdır;
Gözlenebilirlik. Hedefler yazılırken olanak olduğunca gözlenebilir ifadeler kullanılmalıdır. Örneğin; hedefler gösterme, ayırt etme ve uygulama gibi fiiller ile bitirilmelidir.
Ölçülebilirlik. Eylemin ölçülebilir olması önemlidir. Örneğin; katılımcılardan önceden belirlenen figürleri kullanarak dans etmeleri istendiğinde, gerçekleştirilen dans figürleri uzmanlar tarafından gözlemlenebilir ve dolayısıyla ölçülebilir.
Değerlendirme Ölçütleri. Hedefler için önceden belirlenen bilimsel bir ölçüt olursa, program sonunda elde edilen sonucun bir başarı olup olmadığı tartışılabilir. Örneğin; bir fitness çalışma grubuna önceden program sonunda %5’lik dilim içinde kalp atım sayısında düşüş yaşanacaktır ölçütü konulmuş, sonrasında genel olarak dakikadaki kalp atımı sayısında % 1, 2’lik bir düşüş kaydedilmiş ise bu programın çok
başarılı olduğu söylenemez. (Russell, R. ve Lynn, J. 2007).
Katılımcılar. Programdan yararlanacak hedef kitle özellikleri önceden net bir şekilde belirtilmeli, duruma göre öntest ya da bilgi formu ile katılımcıların bilgilerine ulaşılmalıdır.

Program politikaları, hizmet kalitesi ve çalışanların etkililiği için olmalıdır. Bu politikalar programın iskeleti gibidir. Bu politikaları oluştururken bazı değişkenleri göz önüne almak gerekir:
Kontrol edilemeyen değişkenler; hava durumu, müşterinin durumu, önyargılar ve programın dışındaki insanların eylemleri gibi.
Etkilenebilir değişkenler; çalışan motivasyonu, müşteri tipleri ve sayısı, etkinlik alanındaki oluşabilecek kazalar gibi.
Kontrol edilebilen değişkenler; çalışanların düzeyi, eğitimi, malzeme kalitesi, kayıt sisteminin etkililiği ve yiyeceklerin test edilmesi.

Müşterilerin gereksinimleri;
• Başarı ve hareket etme/ Yarışma ve işbirliği
• Toplumsal yeterlilik ve akran kabulü
• Çekicilik ve fiziksel uygunluk
• Macera
• Dans ve ritimle kendini ifade etme/Yaratıcılık

Tesis kullanımı ve Koordinasyon
Hangi tesis ya da tesislerin kullanılacağına karar vermek de programın uygulama aşamasında önemli yer tutmaktadır. Rekreasyon programları için tesise karar verilirken "şunlar göz önünde bulundurulmalıdır:
• Tesislerin herkese eşit biçimde hizmet vermesi:
• Tesislerin etkili kullanılması: Program çizelgesi ne kadar iyi hazırlanırsa katılımcıların da programdan maksimum düzeyde yararlanmaları sağlanır.
• Diğer kurumlarla koordine olma: Kamuya ait tesislerin özel kurumlar tarafından kullanılmasını sağlamak 
• Çevreyi koruma: Tüm programlarda çevreye zarar veren, kirliliğe yol açan uygulamalardan uzak durulması gerekir 
• Tesislerin bakımı: Tesis bakımı da planlı bir şekilde olmalı.

Amerika’da rekreasyon 1918’de en önemli eğitim aracı olarak kabul edilmiştir.

Amerika’da rekreasyon 1930’lu yıllarda kişilik gelişimi ve toplumsal değişmenin aracı olarak bu alanda gençlik örgütleri kurulmuştur.

Rekreasyon programı, planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarını içeren bir organizasyondur. Bu program kişinin sosyal taleplerinin dışında felsefi boyutunu da göz önüne alır. Felsefe kavramı burada kişinin davranışlarına rehber olan değerler ve inançlar bütünüdür. Bu felsefi yaklaşımlar; İdealizm, Pragmatizm, Realizm, Natüralizm, Existentializm’dir.

Günümüzde rekreasyonel etkinliklerinin programlanmasında öncelikle belli bir felsefi yaklaşımın ve bu yaklaşıma uygun program modelinin benimsenmesi gerekmektedir. Seçilen program modeli sektörün ihtiyaçlarına uygun olması gerekmektedir. Program modeli bir programın genel yapısını oluşturur. Programlar uygulanmak istenen felsefi yaklaşımlara göre farklılık gösterir.

Pazarlama Modeli; bireylere istediklerini vermeye odaklanmıştır. Müşteri odaklı programları içerir.

Rekreasyon etkinliklerine duyulan ihtiyaç, kişisel ve toplumsal olarak sağladığı faydalardan ileri gelmektedir. Kişisel yönden; fiziki sağlık gelişiminin yaratılması, ruh sağlığı kazandırılması, insanı sosyalleştirmesi, yaratıcılık, kişisel becerilerin geliştirmesi, çalışma başarısı ve iş verimine etkisi, ekonomik hareketlilik, insanı mutlu etmesidir.

Rekreasyon eğitimi ve genel eğitim arasında yadsınmayacak ölçüde ortaklıklar söz konusudur. Özellikle çevre, toplum, sağlık, yurttaşlık eğitimleri bu kavramları ortak kılan en önemli yapı taşlarıdır.

Serbest zamanlarda yapılan birçok etkinlikler ise organize edilmeden, planlamadan kişinin kendi kararıyla oluşturduğu etkinliklerdir. Kitap okumak, TV seyretmek, müzik dinlemek, piknik yapmak, ve bahçe işleriyle uğraşmak gibi. Bireyin bağımsız olarak oluşturduğu etkinlikler olarak tanımlansa da, serbest zaman programlanabilir.

Hangi tesis ya da tesislerin kullanılacağına karar vermek de programın uygulama aşamasında önemli yer tutmaktadır. Rekreasyon programları için tesise karar verilirken şunlar göz önünde bulundurulmalıdır: Tesislerin herkese eşit biçimde hizmet vermesi: Tesislerin etkili kullanılması: Program çizelgesi ne kadar iyi hazırlanırsa katılımcıların da programdan maksimum düzeyde yararlanmaları sağlanır. Diğer kurumlarla koordine olma: Kamuya ait tesislerin özel kurumlar tarafından kullanılmasını sağlamak (Eti Şirketinin A.Ü.BESYO spor alanlarını kullanması gibi).Çevreyi koruma: Tüm programlarda çevreye zarar veren, kirliliğe yol açan uygulamalardan uzak durulması gerekir (kamp yapılan alanın kirlenmesine yol açabilecek, bitki örtüsüne zarar verebilecek çöpleri etrafta bırakma, mangal yakma, v.b faaliyetlerin programda yer almaması).Tesislerin bakımı: Tesis bakımı da planlı bir şekilde olmalı.

Uygulama ve çıktı hedefleri aşağıdaki dört özelliğe sahip olmalıdır; Gözlenebilirlik; Hedefler yazılırken olanak olduğunca gözlenebilir ifadeler kullanılmalıdır. Örneğin; hedefler gösterme, ayırt etme ve uygulama gibi fiiller ile bitirilmelidir. Ölçülebilirlik; Eylemin ölçülebilir olması önemlidir. Örneğin; katılımcılardan önceden belirlenen figürleri kullanarak dans etmeleri istendiğinde, gerçekleştirilen dans figürleri uzmanlar tarafından gözlemlenebilir ve dolayısıyla ölçülebilir. Değerlendirme Ölçütleri; Hedefler için önceden belirlenen bilimsel bir ölçüt olursa, program sonunda elde edilen sonucun bir başarı olup olmadığı tartışılabilir. Örneğin; bir fitness çalışma grubuna önceden program sonunda %5’lik dilim içinde kalp atım sayısında düşüş yaşanacaktır ölçütü konulmuş, sonrasında genel olarak dakikadaki kalp atımı sayısında % 1, 2’lik bir düşüş kaydedilmiş ise bu programın çok başarılı olduğu söylenemez. Katılımcılar; Programdan yararlanacak hedef kitle özellikleri önceden net bir şekilde belirtilmeli, duruma göre öntest ya da bilgi formu ile katılımcıların bilgilerine ulaşılmalıdır.