BOŞ ZAMAN VE REKREASYON YÖNETİMİ

Genel tanımlara göre ve en çok kabul gören rekreasyon servisi uygulamalarına göre rekreasyon, en basit tabiriyle insanların boş zamanlarında katıldıkları aktivitelerdir.

Bireye ve Topluma Bir Değer Olarak Rekreasyon görüşüne göre rekreasyon, toplumun ve bireyin iyiliği için yüksek duygusal ve sosyal değerlere sahip olmayı sağlamaktadır. Bu bakış açısında toplumsal rekreasyon, sosyal birlikteliğin sağlanmasına ve korunmasına aracılık etmektedir ve toplumsal rekreasyonun geliştirilmesi sosyal katılıma bağımlıdır. Bu bağlamda doğru cevap “A” şıkkıdır.

Pek çok teorisyen rekreasyonun değerine ve sonuçlarına odaklanmıştır ancak rekreasyon deneyiminin kendisinden bahsetmezler. Shivers ise oyunla rekreasyonun neredeyse aynı şey olduğunu dile getirir. Shivers, rekreasyonun tanımını "psikolojik homeostaz" üzerine kurmuştur. (Örneğin psikolojik ihtiyaçların tatmin edilmesi, ruhsal denge süreci) Shivers'a göre homeostaz dengesi bozulduğunda, çevremizle kendimiz arasındaki bu uyumu yeniden kurabilmek için harekete geçeriz. Shivers bu dengenin rekreasyon yoluyla yeniden sağlanabileceğini düşünmektedir. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “B” şıkkıdır.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre fizyolojik ihtiyaçlar insan hayatını devam ettirecek eylemlerdir. Açlıktan ölmek üzere olan bir insan için sevgi, özgürlük, eğlenme, dostluk gibi kavramlar pek bir şey ifade etmez. Bu yüzden fizyolojik ihtiyaçlar hiyerarşisinin en tabanında yer almaktadır. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “A” şıkkıdır.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre güvenlik ihtiyaçları, insanın kendi güvende hissetmesi ile ilgili ihtiyaçları içerir. Can ve mal tehdidi altındaki bir insan için güvenlik arama ihtiyacı, yerine göre birinci derece önem kazanabilir. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “B” şıkkıdır.

İnsan; ait olmak, başkalarıyla bir arada olmak, onlar tarafından kabul görmek, arkadaş olmak ve çevresini etkilemek ister. İnsan bu ihtiyaçları çoğu kez, aç bir insanın gıdaya olan arzusu kadar şiddetli duyar. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “E” şıkkıdır.

İnsan hem kendi kendine, hem de başkalarına karşı önemli görünme ihtiyacı duyar. İnsan kendine güven duygusu edinmeye ve her yönüyle hak edilen bir prestij sağlamaya çalışır. Bu ihtiyaç tatmin edilmezse, insanda bir takım aşağılık duyguları oluşabilir. Bunun için saygı görme ihtiyaç düzeyine ulaşan insanlar, oturdukları konutlara, konuştukları insanlara veya yaptıkları sporlara özel bir önem verirler. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “C” şıkkıdır.

Rekreasyonun insanlar sağlayacağı psikolojik yararlar şunlardır; (1) bireyin kendini tanıması ve kimliğini tanımlayabilmesine yardımcı olur, (2) çevre değişimi, doğal ve kırsal alanlar ruhsal gerginlikleri giderir, (3) rekreasyon faaliyetleri kişide bir tatmin yaratır, bireye moral verir ve onu mutlu eder, (4) birçok insan için rekreasyon faaliyetlerine katılmak onların statüsünü yükseltir, (5) insan karakterinin gelişmesine yön verir, (6) kişinin suça yönelimini azaltır, (7) yaratıcı gücü geliştirir, (8) entelektüel hayatı geliştirir, (9) beceri ve yeteneğin gelişmesini sağlar, (10) çalışma başarısı ve iş verimini yükseltir, (11) grup halinde yapılan rekreasyon faaliyetleri bireylerin yalnızlığını giderir, (12) grup halinde yapılan rekreasyon faaliyetleri bireye dışa dönük kişilik geliştirme imkânı verir, (11) sosyalleşme sağlar. Rekreasyonun psikolojik faydalarının ışığında sorunun doğru cevabı, bunlardan birisi olmayan “E” şıkkıdır.

Açık Alan Rekreasyonu; açık havada yapılan, arazi kullanımı olan ve doğa ile iç içe yapılan faaliyetleri kapsamaktadır. Kapalı alan rekreasyonu ile birlikte, rekreasyonun mekânsal açıdan yapılan ikili sınıflandırmasını oluşturmaktadır. Bu sebeple doğru cevap “C” şıkkıdır.

Serbest zaman; uyku, zorunlu bireysel faaliyetler ve işten arta kalan zaman olarak tanımlanmaktadır. Boş zaman (leisure) ise, kişinin mesleksel, ailesel ve toplumsal ödevlerini ve hayatını devam ettirebilmesi için zorunlu olan faaliyetleri yerine getirdikten sonra, özgür iradesiyle yapabileceği dinlenme, eğlenme, bilgi ve becerilerini geliştirme, toplumsal yaşama gönüllü olarak katılma gibi uğraşıları gerçekleştirebileceği zaman dilimidir. Çalışma zamanı, temelde bireyin para kazanmak ve geçimi sağlamak için iş yerinde geçirdiği zamandan oluşmaktadır. Ancak bunun dışında bireyin çalıştığı işin niteliğine bağlı olarak çalışma için yaptığı hazırlık, işe gidiş-geliş süreleri ve kendi işi veya çalıştığı ikinci bir işle ilgili yapması gereken mesleki uğraşlar da çalıma zamanı içinde yer alır.

Rönesans, klasik sanat ve edebiyatın doğuşunu temsil etmektedir. Bu dönemde pek çok zengin aile boş zamanlarını opera, sergi ve tiyatroya giderek değerlendirirlerdi. Bu dönemde yapılan rekreasyon faaliyetleri daha çok sanatsal aktivitelerden oluşan ve pasif nitelikli aktivitelerdir.

Rekreasyon, haz ve neşe sağlar, ayrıca her yaştaki ve cinsteki insanın katılımına izin verir. Sadece planlanmış olarak yetenekli kişiler tarafından değil, plansız olarak ve yeteneksiz kişiler tarafından da yapılır. Serbest zaman değil boş zamanları değerlendirme etkinlikleridir.

Temel Fizyolojik İhtiyaçlar: İnsan hayatını devam ettirecek eylemlerdir.  Güvenlik İhtiyacı: İnsanın kendini güvende hissetmesi ile ilgili ihtiyaçları içerir. Sosyal İhtiyaçlar: İnsan; ait olmak, başkalarıyla bir arada olmak, onlar tarafından kabul görmek, arkadaş olmak ve çevresini etkilemek ister. Sosyal Saygınlık: İnsan hem kendi kendine, hem de başkalarına karsı önemli görünme ihtiyacı duyar.  Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı:  Bu ihtiyaçlar kişinin kendi potansiyellerinin farkına varması, bir işi yalnız başına yapması, yaratıcı olabilmek için kendini sürekli bir gelişime tabi tutması ile ilgili ihtiyaçlardır. Kişiler rekreasyon programlarına katılarak, kendi yapabileceklerinin, potansiyellerinin farkına varacak, yaratıcılıklarını kullanacak ve geliştirecek dolayısıyla İhtiyaçlar Hiyerarşisinin en üst basamağında olan kendini gerçekleştirme ihtiyacını da gidermiş olacaklardır.

Grup halinde yapılan rekreasyon faaliyetleri bireylerin yalnızlığını giderir. Diğer yararlar ise yalnız yapıldığında sağlanabilir.

Kışın kayak yapmak aktif, bireysel ve yıllık tatil sınıflamalarına dahil edilebilir. Kentsel ve sosyal sınıflamaların yerine kırsal ve ticari sınıflamalar daha doğru olacaktır.

Rekreasyonunun faaliyetlerinin gerçekleştirileceği mevsim, güneşli gün sayısı, gündüzlerin uzunluğu, sıcaklık gibi faktörler rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkilemektedir. 
Özellikle açık hava rekreasyon faaliyetleri hava şartlarına büyük ölçüde bağlıdır. Yağışlı günlerde rekreasyon faaliyetlerine katılımın nispeten daha az olduğu söylenebilir. Ancak kayak, snowboard gibi bazı rekreasyon faaliyetlerinin gerçekleşmesi ise aksine kar yağışını gerektirir. Kapalı alanlarda yapılan rekreasyon faaliyetleri ise sezonluk değişimlerden daha az etkilenirler. Bununla birlikte insanlar, sıcak günlerde kapalı mekânlarda gerçekleştirilen rekreatif faaliyetlerde bulunmaktansa deniz kenarı, ormanlık gibi alanları daha çok tercih ederler.

Rekreasyon faaliyetlerine katılan kişi sayısının artması ve katılımcıların niteliğinin çeşitlilik göstermesi rekreasyon alanlarının sayısının artmasını sağlamıştır. Bu tür faaliyetlerde insanlar genellikle kendilerine daha yakın olan alanları tercih etmektedirler ancak popüler rekreasyon alanlarının ziyaretinde mesafe faktörünün önemi bulunmamaktadır. Popülariteden dolayı, çok uzak mesafelerde de olsa rekreasyon alanlarının ziyaret edilmesi olasıdır.

İhtiyaçlara Hizmet Eden Rekreasyon Teorisinde Slavson, rekreasyonu ihtiyaçların giderildiği bir deneyim olarak tanımlamaktadır. Rekreasyon ne olursa olsun her birey bir ihtiyacını karşılamanın peşindedir. Buna göre rekreasyon bir şeye duyulan özlemin giderilmesidir. Nash de rekreasyonu, insanın içinden gelen dürtülerin ve güdülerin tatmin edilmesi olarak görmektedir. Nash aktiviteleri yaratıcı sosyal katkıların derecelerine göre değerlendirmektedir.

Boş zaman, zorlama duygumuzun en az olduğu, kendi yargı ve seçimlerimize göre kullanılan isteğe bağlı zaman olarak tanımlanır.