BORSALARIN YAPISI VE İŞLEYİŞİ

Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışında üç yöntem uygulanabilir :
1- Talep toplama yoluyla satış

2- Talep toplanmaksızın satış

3- Borsada satış.

Borsa kotunda pay senetleri bulunan ortaklığın sermaye arttırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni pay senetlerinin kotasyon işlemi, ilave kotasyon olarak adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Hindistan Borsası'nda kote olan şirket sayısı, dünyadaki tüm borsalarda kote olan şirketlerin %11.5’ini oluşturmaktadır. Bu borsayı ve İspanya Borsası ve Japonya Borsası takip etmektedir. Dünya Borsalar Federasyonu verilerine göre Ocak- Nisan 2016 döneminde elektronik emir defterindeki pay senedi ticari değerlerine göre dünyanın en büyük borsası olan New York Borsası’nda kote olan şirket sayısı, dünyadaki tüm borsalarda kote olan şirketlerin yaklaşık %5’i kadardır. Türkiye’de kote olan şirket sayısı ise, dünyadaki tüm borsalarda kote olan şirketlerin %0.8’ini oluşturmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetlerin kotiçi pazarlarda işlem görebilmesi için, en az 250 gerçek ve tüzel kişiye satıldığının belgelenmesi şarttır. Yatırım ortaklıklarına ait menkul kıymetler için bu şart aranmaz. Pay sahibi sayısının hesabında, yatırım ortaklıkları dışında diğer ortaklıkların satışa sunulan menkul kıymetlerinden, halka arz sonrası ödenmiş veya çıkarılmış sermayenin %5’i ve üzerine tekabül eden nominal tutarda pay satın alan kurumsal yatırımcılar haricindeki gerçek ve tüzel kişiler dikkate alınmamaktadır.  Doğru cevap D'dir.

Merkezi yurt dışında olan ve çifte kotasyon yoluyla kota alınan yabancı ortaklıkların sermaye artırımlarında ilave kota alma ücretleri %50 indirimli uygulanır. Doğru cevap C'dir.

Borsa kotunda pay senetleri bulunan ortaklığın sermaye arttırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni pay senetlerinin kotasyon işlemi ise ilave kotasyon olarak adlandırılır. Cevap B'dir.

Menkul kıymet borsalarındaki sürekli işlem görmesi talep edilen sermaye piyasası araçlarının ilgili borsa yönetmeliklerindeki şartları taşımaları durumunda, ilgili pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesine kotasyon denilir. Doğru cevap B'dir.

Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetler için kotta kalma ücreti, bir önceki yılın Aralık ayı sonu itibariyle ortaklığın Borsa kotunda bulunan payların nominal sermayesi üzerinden 1 baz puan ve bu payların yıllık ortalama piyasa değeri üzerinden 0,5 baz puan olarak uygulanır. Bu ücret Gelişen İşletmeler Pazarı’nda işlem gören ortaklıklar için 52.500 TL den; diğer ortaklıklar için 1.050.000 TL den fazla olamaz. Kurumsal Yönetim Endeksine giren ortaklıklarda kotta kalma ücreti indirimli uygulanır.

Borçlanma araçları ve kira sertifikaları çin kotta kalma ücreti, bir önceki yılın Aralık ayı sonu itibariyle Borsa kotunda bulunan her bir borçlanma aracı veya kira sertifikası için sabit 525 TL olarak uygulanır.

Borsa yatırım fonları için kotta kalma ücreti, borsa kotunda bulunan fon toplam değeri üzerinden 0,20 baz puan olarak uygulanır.

Varantlar için kotta kalma ücreti ödenmez. Doğru cevap E'dir.

Sürekli olarak kottan çıkarılan payların tekrar kota alınmaları durumunda Pay Piyasası İşlem Görme Başvuru Ücreti ödenir. Bu ücret, kotta kalma ücretinden mahsup edilmez. Doğru cevap A'dır.

Sermaye piyasası araçları halka arz edilen tüzel kişilere ihraççı denilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Türk şirketlerin halka açılmasını teşvik etmek ve bu konuda yatırımcıları bilgilendir- mek için SPK bir süre önce “Halka Arz Seferberliği” adıyla bir bilgilendirme platformu oluşturmuştur. Halka arz seferberliği platformunda, halka açılmanın ve pay senetlerinin borsada işlem görmesinin şirketlere faydaları açıklanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Şirketler ilk halka arzda pay senetlerini primli fiyatla halka arz ederek, uzun vadeli finansman ihtiyaçlarını alternatif yöntemlere göre daha düşük maliyetle sağlayabilirler. Ayrıca borsada işlem gören paylarını teminat göstererek, halka açılmadan önce kullanabilecekleri krediden daha yüksek miktarda veya daha düşük maliyetle kredi kullanabilirler. Ek finansman ihtiyaçlarını ikin- cil halka arz ile karşılayabilirler. borsada, organize bir piyasada oluşan fiyatlardan işlem gören pay senetlerinin alım satımı kolaylaşarak şirkete likidite sağlanmış olur. Şeffaflık ve kamuyu aydınlatma ilkesinin gereği olarak şirket hakkındaki bilgi ve haberler yurt içinde ve yurt dışında duyurulur ve dağıtılır. Aynı zamanda şirketin ürün ve hizmetlerinin tanıtımı da yapılmış olur. Halka açılmayla birlikte şirketler düzenleyici ve denetletici kurumların kurallarına uymak zorunda olmakta ve kurumsal yönetim ilkelerini uygulayarak şirketin kurumsallaşması sağlanmaktadır. Payları halka arz olunan şirketlerin güvenilirlikleri artmakta, sorumlulukları atmakta ve bu şirketler eskiye göre daha ucuz ve daha fazla miktarda krediyi daha kolay kullanabilmektedir. Payları borsada işlem gören şirketler ihtiyaç duyduklarında menkul kıymetlerini yabancı borsalarda da kote ettirebilirler. Bu şirketlerin yabancı ortak bulmaları ve doğrudan yabancı yatırım çekmeleri de kolaylaşır. Doğru cevap E'dir.

halka arz, halka kapalı bir anonim ortaklık tarafından ilk defa yapılırsa, buhalka açılma veya ilk (birincil) halka arz olarak ifade edilir. Önceden paylarını halka arz etmiş ortaklıkların, paylarını tekrar halka arz etmelerine ikincil halka arz denilir. Doğru cevap A'dır.

Halka arz, hali hazırda halka açık olmayan ortaklıklar ve hali hazırda halka açık olan ortaklıklar için şu şekillerde meydana gelebilir: Halka açık olmayan ortaklıkların paylarının ilk halka arzı kapsamında, a). Ortaklara ait mevcut paylarının halka arzı, b) Payların sermaye artırımı yoluyla halka arzı; Halka açık ortaklıkların bedelli sermaye artırımları ve ortakların mevcut paylarının satışı kapsamında, a) Bedelli sermaye artırımı yoluyla çıkarılacak payların halka arzı, b) Bedelli sermaye artırımı yoluyla çıkarılacak paylarının halka arz edilmeksizin satışı, c) Payların ikincil halka arzı. Doğru cevap E'dir.

Halka arz sürecinin aşamaları şunlardır:

SPK’ya ve Borsa İstanbul’a Müracaat

Tanıtım Faaliyetleri

SPK ve Borsa İstanbul Uzmanları Tarafından Şirketin İncelenmesi

Takas ve Saklama Bankası ile Merkezi Kayıt Kuruluşu’ na Müracaat

Borsa İstanbul Tarafından Şirketin İşlem Göreceği Pazarın Belirlenmesi

Halka Arz İzahnamesi ve Tasarruf Sahiplerine Satış Duyurusu

Satış Süreci ile Tahsis ve Dağıtım Esasları

8. Satış Sonuçlarının Bildirilmesi, Borsa Kotuna Alınma ve İşlem Görmeye Başlamadır. Doğru cevap D'dir.

Borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması için aranan şartlar arasında, ortaklığın bankalara olan kredi borçlarının tamamının ödenmiş olduğunun belgelenmesi gibi bir husus yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Aracılık yüklenimi halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının tamamının satılacağının aracı kuruluş veya kuruluşlar tarafından ihraçcı şirkete taahhüt edilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Şirket sahiplerinin şahsi finansal işlemlerinin şirketin finansal işlemleriyle birleştirilmesini sağlamak değil, aksine bu işlemlerin ayrıştırılması, halka arzda yatırımcılara şirketin kaliteli ve değerli bir yatırım fırsatı olarak sunulması için hazırlık olarak yapılması gerekenler arasında yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışında uygulanan yöntemler arasında borsa dışı satış değil, borsada satış yer alır. Doğru cevap E'dir.

Kotasyon şartları, payları borsada işlem gören halka açık ortaklıkların uyması gereken SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri kapsamında düzenlenmiş konular arasında yer almaz. Doğru cevap C'dir.