BORSALARIN YAPISI VE İŞLEYİŞİ

Borsa İstanbul’da 16 adet endeks hesaplanmaktadır. Bu endekslerden, menkul kıymet yatırım ortaklıkları hariç olmak üzere Borsa İstanbul pazarlarında kote olan ve işlem gören şirket sayısı 2011 yılında 329, 2013 yılında 356 iken, 2016 yılında 390’a ulaşmıştır. Doğru cevap E'dir.

Borsalar, kotasyon ücretleri ve şartları bakımından da önemli farklılıklar göstermektedir. Örneğin Amerikan Borsası’nda ilk kotasyon ücreti 45.000-70.000 ABD Doları arasında iken New York Borsası’nda 150.000-250.000 ABD Doları arasındadır

Türkiye’de sermaye piyasalarında işlem görecek menkul kıymetler, Sermaye Piyasası Kanununda yer alan şartların sağlanması hâlinde borsa kotuna alınıp veya işlem görmeye kabul edilebilir. Türkiye’de menkul kıymetlerin kotasyonu Borsa İstanbul’da gerçekleşmektedir.

Bir borsa kotunda bulunan ya da işlem gören araç, başka bir borsada da kota alınabilir ya da işlem görebilir.

Menkul kıymetlerinin borsa kotuna alınmasını talep eden ortaklıklarca Borsa İstanbul’a kotasyon başvurusu bir dilekçe ile yapılır. Dilekçeye eklenecek olan “Kotasyon Bilgi Formu” doldurulur. Kotasyon bilgi formları, ilgili ortaklığı ve ihraç edilen menkul kıymetleri tanıtıcı bilgileri içerir. Borçlanma araçlarının borsada işlem görmesini temin amacıyla kota/kot dışı pazar kaydına alınması için yapılacak başvurular, SPK’ya yapılacak kayda alma başvurusu ile eş zamanlı olarak yapılır. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler (İTMK) ile İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlere (İDMK) ilişkin düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla Borsaya başvuru; a) bir yıllık dönem içinde ihraç edilecek borçlanma araçlarının tümünü kapsayacak şekilde veya b) belirli bir miktarı kapsayan tek seferlik bir ihraç için yapılabilir. SPK’ya sayılan yöntemlerden hangisi ile başvuru yapılmış ise borsaya da aynı şekilde başvuru yapılması zorunludur. Bir yıllık dönem içinde ihraç edilmek üzere Borsa Yönetim Kurulu kararıyla daha önce ilgili kota/pazar kaydına alınan borçlanma araçlarının ihraçcılar tarafından satışlarının gerçekleştirilmesinden önce SPK’ya yapılacak başvuru ile eş zamanlı olarak borsaya işlem görme başvurusu yapılır. Bir yıllık dönem içinde ihraç edilmek üzere Borsa Yönetim Kurulu kararıyla daha önce kota/pazar kaydına alınan ve satışı tamamlanan borçlanma araçları, Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yapılacak ilanı takiben Tahvil ve Bono Piyasasında işlem görmeye başlar. SPK kaydına alınan borçlanma araçlarının satışından vazgeçilmesi durumunda bu durum SPK’ya yapılacak bildirimle eş zamanlı olarak borsaya bildirilir. Satışından vazgeçilen veya satılamayan borçlanma araçlarının, SPK’nın uygun görüşüyle tekrar satışa sunulması halinde borsaya gerekli bildirim yapılarak, SPK kayda alınma tarihinden itibaren 1 yıl geçmemiş olması şartıyla KAP’ta yapılacak ilanı takiben Tahvil ve Bono Piyasasında işlem görmeye başlar.

Sermaye piyasası mevzuatında ve yatırım fonu iç tüzüğünde borsada işlem görebileceği belirtilen yatırım fonu katılma belgeleri, SPK’nın yazılı isteği üzerine borsa kotuna alınır.

Halka açılmanın şirketlere faydaları:

Halka arzda yatırımcılara şirketin kaliteli ve değerli bir yatırım fırsatı olarak sunulması için hazırlık olarak bazı yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir:

Halka arz sürecinin aşamaları sırasıyla şunlardır:

Firma değerini etkileyen faktörler firmanın pay senetlerinin pazarlanabilirliği, endüstrinin geçmişte gösterdiği büyüme, talep elastikiyeti, endüstrinin üretim kapasitesi, hükümet politikaları ve firma ile ilgili beklentiler olabilir. İhraç edilecek pay senetlerinin fiyatlarını etkileyen faktörler ise piyasadaki mevcut yatırım araçları, karşılaştırılabilir şirketler ve pazar araştırmaları olabilir

Sermaye Piyasası Kanunu temel kurumsal yönetim ilkelerine göre, tüm pay sahiplerine eşit muamele edilir. Her pay sahibinin bilgi alma ve inceleme hakkı vardır. Azlık haklarının kullandırılmasında azami özen gösterilir.

Halka arz sonrası fiyat istikrarını sağlayıcı işlemler, ilgili payların borsada işlem görmeye başladığı tarihten itibaren en çok otuz gün süreyle gerçekleştirilebilir.

Menkul kıymet borsalarındaki sürekli işlem görmesi talep edilen sermaye piyasası araçlarının ilgili borsa yönetmeliklerindeki şartları taşımaları durumunda, ilgili pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesine kotasyon denilir.

Şirketlerin bu borsada “Global Select Market” pazarında kote olması için sağlaması gereken finansal şartlar şu şekildedir:
• Son üç yıl toplam vergi öncesi karın en az 11 milyon ABD Doları, bu üç yılın her
yılı vergi öncesi kar edilmiş, son iki yılın her yılı vergi öncesi karın en az 2.2 milyon
ABD Doları olması,
• Son üç yıl toplam nakit akışının en az 27.5 milyon ABD Doları, bu üç yılın her yılı
nakit akışının pozitif olması,
• Son 12 ay piyasa kapitalizasyonunun ortalamasının en az 850 milyon ABD Doları
olması,
• Toplam varlıklarının 80 milyon ABD Doları ve özkaynaklarının 55 milyon ABD
Dolar olması.

Halka açılmanın şirketlere getirdiği faydalar:

Halka arz sürecinin aşamaları şunlardır:
1. SPK’ya ve Borsa İstanbul’a Müracaat

2. Tanıtım Faaliyetleri

3. SPK ve Borsa İstanbul Uzmanları Tarafından Şirketin İncelenmesi

4. Takas ve Saklama Bankası ile Merkezi Kayıt Kuruluşu’ na Müracaat

5. Borsa İstanbul Tarafından Şirketin İşlem Göreceği Pazarın Belirlenmesi

6. Halka Arz İzahnamesi ve Tasarruf Sahiplerine Satış Duyurusu

7. Satış Süreci ile Tahsis ve Dağıtım Esasları

8. Satış Sonuçlarının Bildirilmesi, Borsa Kotuna Alınma ve İşlem Görmeye Başlama

Sermaye piyasası araçları borsada işlem gören işletmelerin, bu yükümlülüklerin dışında
kar payı dağıtımı, pay sahibi ile ilişkiler birimi kurulması, lisanslı personel çalıştırması,
denetim komitesi ve kurumsal yönetim komitesi kurma ile ilgili yükümlülükleri de vardır.

Borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerin borsa kotuna alınmasında, ihracın noinal tutarının en az 1.500.000 TL olması gerekmektedir.

Paylar için ilave kota alma ücreti, artırılan sermayenin nominal tutarı üzerinden 3 baz puandır.

Varantlar için kotta kalma ücreti ödenmez.

Halka arzda yatırımcılara şirketin kaliteli ve değerli bir yatırım fırsatı olarak sunulması için hazırlık olarak bazı yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir:

 Şirket yönetiminin yeterliliklerini artırmak

Finansal tabloların güvenilir bir bağımsız denetim şirketi tarafından bağımsız denetimden geçmesini sağlamak

Şirket sahiplerinin şahsi finansal işlemlerinin şirketin finansal işlemlerinden ayrıştırılmasını sağlamak

Pazarda rekabet avantajı elde edebilmek için farklılık yaratmak adına araştırma
geliştirme faaliyetlerine zaman, enerji ve fon ayırmak.