BORSALARIN YAPISI VE İŞLEYİŞİ

Hindistan borsasında kote olan şirket sayısı, dünyadaki tüm borsalarda kote olan şirketlerin %11.5’ini oluşturmaktadır. Bu borsayı ve İspanya Borsası ve Japonya Borsası takip etmektedir.

Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetlerin kotiçi pazarlarda işlem
görebilmesi için, en az 250 gerçek ve tüzel kişiye satıldığının belgelenmesi şarttır.

Borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması için şu şartlar aranır:
1. Başvurunun tertibin tamamı için yapılmış olması,
2. İhracın nominal tutarının en az 1.500.000 TL olması,
3. İhracın tümünün halka arz yoluyla satışa sunulmuş olması,
4. Ortaklığın;
a. Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yılı (halka açık ortaklıklarda halka arz edilen pay senetlerinin nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranı en az % 25 ise 2 yıl) geçmiş olması,
b. SPK düzenlemeleri çerçevesinde izahnamede yer alacak mali tablolar ile bağımsız denetim raporlarının borsa’ya sunulmuş olması,
c. Başvuru tarihinden önceki son 2 yıla ilişkin mali tablolarına göre vergiden önce kâr etmiş olması, (halka açık ortaklıklarda halka arz edilen pay senetlerinin nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranı en az % 25 ise, en son yılda kâr etmiş olması,
d. Bağımsız denetimden geçmiş son bilançosundaki özsermaye toplamının en az 2.500.000 TL olması,
e. Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde yürütebilecek düzeyde olduğunun borsa yönetimince tespit ettirilmiş ve kabul edilmiş olması,
f. Kuruluş ve faaliyet bakımından hukuki durumu ile borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin hukuki durumunun tabi oldukları mevzuata uygun olduğunun belgelenmesi,
g. Esas sözleşmenin borsada işlem görecek menkul kıymetlerin devir ve
tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar içermemekte olması.

Borçlanma araçları ve kira sertifikaları için kotta kalma ücreti, ihraç tutarı üst sınırı 50 Milyon TL ise 3.300 TL; 100 Milyon TL ise 6.600 TL; 200 Milyon TL ise 13.200 TL; 400 Milyon TL ise 26.400 TL; ve daha yüksekse 52.800 TL olarak uygulanır.

Bahsi geçen özelliklerin tamamı halka açılmanın faydaları arasında yer almaktadır.

Halka arz sürecinin aşamaları aşağıda görülmektedir:

SPK’ya ve Borsa İstanbul’a Müracaat

Tanıtım Faaliyetleri

SPK ve Borsa İstanbul Uzmanları Tarafından Şirketin İncelenmesi

Takas ve Saklama Bankası ile Merkezi Kayıt Kuruluşu’ na Müracaat

Borsa İstanbul Tarafından Şirketin İşlem Göreceği Pazarın Belirlenmesi

Halka Arz İzahnamesi ve Tasarruf Sahiplerine Satış Duyurusu

Satış Süreci ile Tahsis ve Dağıtım Esasları

Satış Sonuçlarının Bildirilmesi, Borsa Kotuna Alınma ve İşlem Görmeye Başlama

Şirketler Takas ve Saklama Bankası’na ISIN kodu almak için başvuruda bulunur. ISIN kodu, Uluslararası Standartlar Örgütünün tanımlamış olduğu bir standart olan uluslararası menkul kıymet tanımlama numarasıdır ve menkul kıymetler bu numara ile saklanır. Türkiye’de menkul kıymetlere ISIN numarasını Takas ve Saklama Bankası tanımlar ve dünyaya bildirir.

Talep toplama yoluyla satış yönteminde izlenen yollar sabit fiyatla talep toplama, fiyat teklifi alarak talep toplama ve fiyat aralığı ile talep toplamadır.

Firma değerini etkileyen faktörler firmanın pay senetlerinin pazarlanabilirliği, endüstrinin geçmişte gösterdiği büyüme, talep elastikiyeti, endüstrinin üretim kapasitesi, hükümet politikaları ve firma ile ilgili beklentiler olabilir.

C seçeneği Türk Ticaret Kanunu kapsamında ortaklığın, aktiflerinin satış fiyatları esas olmak üzere düzenlenen ara bilançosuna göre sermayesinin 2/3 ünü yitirmesi şeklinde olmalıdır.

Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketler, bu borsalardaki endekslerde listelenmektedir. Borsa İstanbul’da 16 adet endeks hesaplanmaktadır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

li işlem görmesi talep edilen sermaye piyasası araçlarının ilgili borsa yönetmeliklerindeki
şartları taşımaları durumunda, ilgili pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesine kotasyon denilir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Türkiye’de sermaye piyasalarında işlem görecek menkul kıymetler, Sermaye Piyasası Kanununda yer alan şartların sağlanması hâlinde borsa kotuna alınıp veya işlem görmeye kabul edilebilir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Türkiye’de menkul kıymetlerin kotasyonu Borsa İstanbul’da gerçekleşmektedir.
Borsalar, kota alınan veya işlem gören araçları ihraç edenlerin kamuyu aydınlatma
yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamaya ve aynı zamanda kotta bulunan veya
işlem gören araçların ilgili şartlara uyduğunu düzenli olarak gözden geçirmeye yönelik
düzenlemeleri yaparlar.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması için şu şartlar aranır:
1. Başvurunun tertibin tamamı için yapılmış olması,
2. İhracın nominal tutarının en az 1.500.000 TL olması,
3. İhracın tümünün halka arz yoluyla satışa sunulmuş olması

Doğru cevap E şıkkıdır.

Sermaye piyasası mevzuatında ve yatırım fonu iç tüzüğünde borsada işlem görebileceği
belirtilen yatırım fonu katılma belgeleri, SPK’nın yazılı isteği üzerine borsa kotuna alınır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Halka arz, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda
bulunulmasını; halkın bir anonim ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya davet edilmesini; pay senetlerinin borsalar veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesini; halka açık anonim ortaklıkların sermaye artırımları dolayısıyla paylarının veya
pay senetlerinin satışını ifade eder.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Borsa İstanbul’a kotasyon ücreti, sermayenin nominal değerinin binde biri
oranındadır. Bu nedenle sermayesinin nominal değeri 10000000 TL olan bir şirket,

10000000x0.001=10000 TL kotasyon ücreti öder. 

Doğru cevap A şıkkıdır.

MKK’ nın pay ihraçlarında üyelik giriş ücreti, çıkarılmış/ödenmiş sermayenin
binde biri oranındadır ve bu ücret 2.000TL’den az, 50.000TL’den fazla olmamaktadır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Halka açıklık oranı bir ortaklığın halka açık paylarının nominal değerleri toplamının, tüm
payların nominal değerleri toplamına oranıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.