BORSALARIN YAPISI VE İŞLEYİŞİ - Deneme Sınavı - 4

Firmanın faaliyette bulunuduğu ülkede sermaye piyasasının sığ olması, likidite derecelerinin düşük olması ve ihtiyaç duyulan sermayenin karşılanmasında piyasanın yetersiz kalması firmaları diğer bir ülkenin sermaye piyasasında işlem görmeye zorlamaktadır. Bir firmanın faaliyet gösterdiği ülkenin borsasına kote olmasının yanısıra bir ya da birden çok ülkenin borsasına kote olması çifte kotasyon (dual listing) olarak isimlendirilir. Çifte kotasyon işlemlerinin ilk örneği ABD’de gerçekleşmiştir. Kanadalı demir madeni şirketi Inco, 20 Aralık 1928 tarihinde New York Menkul Kıymetler Borsası’na kote olmuştur.

Depo sertifikaları, bir depo kuruluşuna depo edilen, belirli bir miktar menkul kıymeti temsilen çıkarılan ve depo edilen menkul kıymetin sahip olduğu bütün haklara sahip menkul kıymetlerdir. Depo sertifikaları diğer bir tanımla, menkul kıymetlerin ihraç edildiği ülke dışındaki başka ülkelerde de halka arz edilmesinde kullanılan ve asıl menkul kıymetleri temsil eden belgelerdir. Bu belgelerin dayandığı menkul kıymetler ihraççının ülkesindeki bir saklama kuruluşunun kasalarında muhafaza edilmektedir. Depo sertifikaları firmalara uluslararası pay senedi piyasalarından finansman imkânı sağlayan bir araçtır. Depo sertifikaları aynı zamanda yabancı pay senetlerine yatırım yapmanın da pratik bir yoludur.

Borsalar arası işbirlikleri, satın almalar veya devralmalar yatırımcılara, aracı kurumlara ve borsanın kendisine çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Ortalama işlem maliyeti azalmaktadır.
• İşlem hacmi artmaktadır. İşlem hacminin artması takas mekanizmasının daha etkin çalışmasını sağlayarak işlem için ödenen ücret ve komisyonların azalmasına neden olmaktadır.
• Birden çok borsa yerine tek bir borsada işlemlerin gerçekleştirilmesi donanım, yazılım ve nitelikli insan kaynağına ihtiyacı azaltmaktadır.
• İşlem hacmi ve likiditenin artması alış-satış fiyat farkının ve volatilitenin azalmasına neden olmaktadır.

Borsaların sahiplik yapısı borsa üyelerinin ortaklığı şeklinde iken, payları borsada işlem
gören, kar amacı güden ve elde ettiği karları ortaklarına dağıtan özel şirkete dönüşmüşlerdir. Bugünkü anlamda modern menkul kıymet borsaları, uzun süreli dönüşüm sürecinin bir sonucu olarak, ilk defa 1993 yılında Stockholm Menkul Kıymetler Borsası’nın üyelerinden oluşan kooperatif şeklindeki ortaklık yapısının, kar amacı güden ve dış yatırımcılara açık hale getirilmesiyle faaliyete geçmiştir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Uluslararası kurumsal yatırımcılar ile yatırım kuruluşları tarafından uluslararası pay piyasaları nicel ölçütler ve nitel faktörlere göre üç ana gruba ayrılmaktadır:
• Gelişmiş Piyasalar
• Gelişmekte Olan Piyasalar
• Sınırdaki Piyasalar

Doğru cevap E şıkkıdır.

MSCI’ya göre gelişmekte olan piyasalara dâhil olan ülkeler; Birleşik Arap Emirlikleri,
Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Çin, Endonezya, Filipinler, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Katar, Kolombiya, Macaristan, Malezya, Meksika, Mısır, Peru, Polonya, Rusya, Şili, Tayland, Tayvan, Türkiye ve Yunanistan’dır. 

Doğru cevap C şıkkıdır.

Depo Sertifikaları menkul kıymetlerin ihraç edildiği ülke dışındaki başka ülkelerde de halka arz edilmesinde kullanılan ve asıl menkul kıymetleri temsil eden belgelerdir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Dünya üzerindeki pay senedi piyasalarının büyüklük sıralamaları piyasa kapitalizasyonu
ile belirlenmektedir. 

Doğru cevap D şıkkıdır.

Borsalar arası işbirlikleri, satın almalar veya devralmalar yatırımcılara, aracı kurumlara ve borsanın kendisine çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Ortalama işlem maliyeti azalmaktadır.
• İşlem hacmi artmaktadır. İşlem hacminin artması takas mekanizmasının daha etkin çalışmasını sağlayarak işlem için ödenen ücret ve komisyonların azalmasına
neden olmaktadır. 

• Birden çok borsa yerine tek bir borsada işlemlerin gerçekleştirilmesi donanım, yazılım ve nitelikli insan kaynağına ihtiyacı azaltmaktadır.
• İşlem hacmi ve likiditenin artması alış-satış fiyat farkının ve volatilitenin azalmasına neden olmaktadır. 

Doğru cevap B şıkkıdır.

Küreselleşme ile artan borsalar arası rekabet, büyük borsaların en büyük olma hedefi,
uluslararası rekabet baskısı altında olan küçük borsaların rekabet edebilirliğinin azalması,
artan maliyetler gibi nedenler ile borsalar işbirlikleri, birleşme ve satın alma gibi yönetim
stratejileri uygulamaktadırlar. Avrupa’da son yirmi yılda yapılan birleşmelerin en büyük
nedenlerinden biri artan maliyetler ve likiditedir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Borsa İstanbul A.Ş. 2013 yılında kurulmuştur.

Yakınsama, borsalardaki fiyat hareketlerinin zamanla birbirlerine benzeyip bütünleşeceklerini ifade eden bir kavramdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Kuzey Avrupa ülkelerinin borsalarının birleşmesiyle NOREX Borsası oluşmuştur. NOREX’in amacı, Kuzey ülkelerinde tek bir menkul kıymet piyasası oluşturmaktır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Avustralya Menkul Kıymetler Borsası 1998 yılında halka açılma kararı
alan ve payları borsada işlem gören ilk borsa olmuştur.

MSCI’ya göre gelişmiş pay piyasalarına sahip olan ülkeler; Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Norveç, Portekiz, Singapur ve Yeni Zelanda’dır.

MSCI’ya göre gelişmekte olan piyasalara dâhil olan ülkeler; Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Çin, Endonezya, Filipinler, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Katar, Kolombiya, Macaristan, Malezya, Meksika, Mısır, Peru, Polonya, Rusya, Şili, Tayland, Tayvan, Türkiye ve Yunanistan’dır.

MSCI’ya göre sınırdaki piyasalara dâhil olan ülkeler; Arjantin, Bahreyn, Bangladeş, Bulgaristan, Estonya, Fas, Hırvatistan, Kazakistan, Kenya, Kuveyt, Litvanya, Lübnan, Maritius, Nijerya, Pakistan, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Sri Lanka, Tunus, Umman, Ürdün ve Vietnam’dır.

MSCI’ya göre gelişmiş pay piyasalarına sahip olan ülkeler; Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Hong Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Norveç, Portekiz, Singapur ve Yeni Zelanda’dır.

MSCI’ya göre gelişmekte olan piyasalara dâhil olan ülkeler; Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Çin, Endonezya, Filipinler, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, Katar, Kolombiya, Macaristan, Malezya, Meksika, Mısır, Peru, Polonya, Rusya, Şili, Tayland, Tayvan, Türkiye ve Yunanistan’dır.

MSCI’ya göre sınırdaki piyasalara dâhil olan ülkeler; Arjantin, Bahreyn, Bangladeş, Bulgaristan, Estonya, Fas, Hırvatistan, Kazakistan, Kenya, Kuveyt, Litvanya, Lübnan, Maritius, Nijerya, Pakistan, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Sri Lanka, Tunus, Umman, Ürdün ve Vietnam’dır.

BRIC (Brazil, Russia, India and China) Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin pay piyasalarını temsil etmektedir. Daha sonraları bu gruba Doğu Avrupa ve Türkiye’nin dâhil edilmesiyle BRICET (BRIC + Eastern Europe and Turkey) ismini almıştır. BRICS (BRIC + South Africa) ise Güney Africa’nın dâhil olduğu başka bir gruptur. BRICM (BRIC + Mexico) Meksika ve BRICK (BRIC + South Korea) Güney
Kore’nin içinde olduğu diğer gelişmekte olan piyasalardır. Next Eleven olarak adlandırılan grupta ise Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Meksika, Nijerya, Pakistan, Filipinler, Güney Kore, Türkiye ve Vietnam vardır. CIVETS (Colombia, Indonesia, Vietnam, Egypt, Turkey and, South Africa) grubu ise Kolombiya, Endonezya, Vietnam, Mısır, Türkiye ve Güney Afrika pay senedi piyasalarının takip edildiği başka bir grubu oluşturmaktadır. MIST (Mexico, Indonesia, South Korea, and Turkey) Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Türkiye pay senedi piyasalarını temsil etmektedir. Ayrıca EAFE Index MSCI tarafından Avrupa, Avustralya ve Güney Doğu Asya’da bulunan 21 değişik piyasanın performansını izlemek amacıyla oluşturulmuş bir endekstir.

Amerikan depo sertifikasının fiyatı

Yabancı pay senedinin fiyatı

Yabancı para biriminin spot kur oranı olmak üzere

 = 120 x 0,18 = 21,6 $ olur.

Borsalar arası işbirlikleri, satın almalar veya devralmalar yatırımcılara, aracı kurumlara ve borsanın kendisine çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Ortalama işlem maliyeti azalmaktadır.
• İşlem hacmi artmaktadır. İşlem hacminin artması takas mekanizmasının daha etkin çalışmasını sağlayarak işlem için ödenen ücret ve komisyonların azalmasına neden olmaktadır.
• Birden çok borsa yerine tek bir borsada işlemlerin gerçekleştirilmesi donanım, yazılım ve nitelikli insan kaynağına ihtiyacı azaltmaktadır.
• İşlem hacmi ve likiditenin artması alış-satış fiyat farkının ve volatilitenin azalmasına neden olmaktadır.

Asya’da Malezya, Vietnam, Endonezya, Filipinler, Tayland ve Singapur borsaları işbirliğine giderek Asya sermaye piyasalarının büyümesine katkı sağlamayı ve daha çok yatırımcıya daha çok yatırım fırsatı sunmayı amaçlayan ASEAN Trading Link sistemini oluşturmuşlardır.