BORSALARIN YAPISI VE İŞLEYİŞİ - Deneme Sınavı - 14

Diğer dört tanesi ana emir türlerinden iken "biri diğerini iptal eder" emir türü bir strateji emiridir.

Verilenlerin tamamı vadeli işlem ana pazarları arasında yer almaktadır.

Borsa İstanbul ile Saraybosna Borsası arasındaki ortaklığın hem de stratejik ortaklığın sonucu olarak SASX-10 Endeksine dayalı vadeli işlem sözleşmeleri Borsa İstanbul’da işleme açılmıştır.

Dünya’da ilk düzenli işlemleri 1848 yılına kadar ulaşan bir geçmişe sahip vadeli işlem borsaları ülkemizde ise 2005 Şubat ayında faaliyete geçmiştir.

2001 senesinde yaşanan finansal ekonomik kriz sonrası sabit döviz kurundan vazgeçilip dalgalı döviz kuruna geçilmiştir.

Risk oranı, sürdürme seviyesi teminat tutarının toplam teminat ve geçici kar/zarar toplamına bölünmesi ile elde edilir.

Risk seviyesi 0: Risk Oranı <= %75

1. Adım: Ürün Grubu Risk Analizi

Ürün grubu bazında en kötü senaryoda oluşan risk “Tarama Riski” olarak adlandırılır.

Net Opsiyon Değeri = Uzun Opsiyon Pozisyonları Toplam Değeri − Kısa Opsiyon Pozisyonları Toplam Değeri

Piyasada yeni bir pozisyon açılması durumunda, bulundurulması gereken teminatının en
az %50’sinin nakit Türk Lirası teminattan oluşması gerekir.

Global Hesaplar: Birden çok sayıda müşterinin tek bir hesabı kullanarak işlem yaptığı hesaplardır.

Emir süreleri arasında 'haftalık emir' yer almamaktadır.

Bakanlar Kurulu kararı ile 04.07.2002 tarihinde Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ (VOB) kurulmuş, faaliyetlerine ve ilk işlemlerine 4 Şubat 2005 tarihinden itibaren başlamış ve faaliyetlerini 05.08.2013 tarihine kadar gelişen işlem hacmiyle sürdürmüştür.

Borsada işlemler üç farklı pazarda gerçekleştirilebilir. Bunlar Ana Pazar, Özel Emirler Pazarı ve Özel Emir İlan Pazarıdır.

Risk seviyesinin belirlenmesinde aşağıdaki sınıflandırma kullanılır:

• Risk seviyesi 0: Risk Oranı <= %75

• Risk seviyesi 1: %90 >= Risk Oranı > %75

• Risk seviyesi 2: %100 >= Risk Oranı > %90

• Risk seviyesi 3: Risk Oranı > %100

SPAN, aynı dayanak varlığa bağlı sözleşmeleri gruplandırarak analiz eder. Takasbank, SPAN risk analizini kullanarak portföylerin risk yönetimini adımlarla yapar.
• 1. Adım: Ürün Grubu Risk Analizi
• 2. Adım: Ürün Grupları Arası Risk Analizi
• 3. Adım: SPAN Risk Değerinin Hesaplanması
• 4. Adım: Başlangıç Teminatının Hesaplanması
• 5. Adım: Bulunması Gereken Teminatın Hesaplanması

Takasbank’a olan aidat, ücret, komisyon ve diğer yükümlülüklerin kendilerine verilen süre içerisinde yerine getirilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek zararların telafisi amacıyla, genel merkezi karşı taraf üyeleri 10.000 TL, doğrudan merkezi karşı taraf üyeleri ise 5.000 TL üyelik teminatı yatırırlar.

Takasbank nezdinde bulundurulması gereken işlem teminatının en az %30’unun nakit teminattan oluşması gerekmektedir. Dolayısıyla toplam işlem teminatı içinde nakit dışı teminatların oranı en fazla %70 olabilir. Bu durumda 150.000 TL'nin %30'u 45.000 TL olur.

Piyasada teminatlar hesap tiplerine göre farklılaşabilmektedir. Takasbank nezdinde açılan hesap tipleri, dört ayrı grup altında tanımlanmaktadır. Bunlar;
• Müşteri Hesapları: Üyenin müşterileri için açılan hesaplardır.
• Global Hesaplar: Birden çok sayıda müşterinin tek bir hesabı kullanarak işlemmyaptığı hesaplardır.
• Portföy Hesapları: Üyelerin kendi portföylerine yaptıkları işlemlerin izlendiği hesaplardır.
• Piyasa Yapıcı Hesapları: Piyasa yapıcıların, piyasa yapıcılık faaliyetleri çerçevesinde gerçekleştirdiği işlemleri takip ettiği hesaptır. Aynı kurumda birden fazla piyasa yapıcı hesabı açılabilir ancak her piyasa yapıcı temsilcisinin yalnız bir piyasa yapıcı hesabı olabilir.