BORÇLAR HUKUKU

Genel zamanaşımı süresi on yıldır. TBK 147’de altı bent hâlinde beş yıllık zamanaşımına tabi alacaklar sayılmıştır. Bu alacaklar;
1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi
diğer dönemsel edimler
2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve
benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri
3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar...

Kefilin borcu feri bir borçtur. Bunun anlamı
kefilin borcunun varlığı ve geçerliliğinin asıl
borcun varlığı ve geçerliliğine bağlı olmasıdır.

Taahhüt eden
üçüncü kişiyi borç altına sokmamakta, taahhüt
edilene üçüncü kişinin fiili ifa etmemesi hâlinde
doğan zararı gidermeyi üstlenmektedir.

Borcu doğuran işlem şekle tabi olsa da ibra sözleşmesi şekle tabi olmadan yapılabilir.

Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi
diğer dönemsel edimler 5 yıllık zamanaşımına tabidir.

Nafaka ve işçi ücreti gibi borçlunun ve
ailesinin bakımı için zorunlu olup özel
niteliği gereği, doğrudan alacaklıya verilmesi gereken alacaklarda takas hakkının kullanılması karşı tarafın kabulüne tabi tutulmuştur.

Borcu sona erdiren sebeplerden biri de alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesidir. Alacaklı ve
borçlu sıfatlarının birleşmesi bir kişinin aynı borcun alacaklı ve borçlusu olmasıdır. Bu husus TBK
m. 135 hükmünde ifade edilmiştir. Bu hükme göre
“Alacaklı ve borçlu sıfatlarının aynı kişide birleşmesiyle borç sona erer.”

Elbirliği hâlinde  
alacaklılıkta hiçbir alacaklı tek başına borçludan
borcun ifasını isteyemez ve borçlu alacaklılardan
sadece bazısına ifada bulunarak borçtan kurtulamaz.

Fesih geniş anlamda borç ilişkisini sona erdiren sebeplerden biridir.

Takas bozucu yenilik doğuran bir haktır.

Müteselsil borçlulukta her borçlunun, borcunun konusu aynı olduğu için sorumlulukları da benzerdir ve bir borçlu diğerlerinin sorumluluğunu artıracak şekilde hareket edemez.

Borcun sona ermesi, bir edimi yerine getirme mükellefiyetinin hukuken ortadan kalkmasını ifade eder. Borcun sona ermesi sebepleri; dar anlamda borçların sona ermesine ilişkindir. Borcun sona erme sebeplerinden en olağan olanı ifadır. Bunun dışında yenileme, alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesi, ifa imkânsızlığı, takas da borcu sona erdirir.

Bu başlık altında borç ilişkisinde bazı özel durumlar incelenecektir. Bunlar üçüncü kişinin edimini taahhüt, üçüncü kişi lehine sözleşme, müteselsil borçluluk, müteselsil alacaklılık, şarta bağlı borçlar, cezai şart, dönme cezası, pey akçesi, cayma akçesidir.

Üçüncü kişinin edimini taahhüt bir sözleşmedir ve borçlandırıcı bir işlemdir. Üçüncü kişinin edimini taahhüt kefaletten farklıdır.  Diğer bir ifadeyle kefil borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlenir. Bu nedenle kefilin borcu fer’i bir borçtur. Üçüncü kişinin edimini taahhütten doğan borç ise üçüncü kişinin ediminden bağımsız bir borçtur.  Üçüncü kişinin fiilini taahhütte, üçüncü kişi borç taahhütte bulunanın davranışı ile borç altına sokulmamaktadır. Taahhüt eden üçüncü kişiyi borç altına sokmamakta, taahhüt edilene üçüncü kişinin fiili ifa etmemesi hâlinde doğan zararı gidermeyi üstlenmektedir. Dolayısıyla C şıkkında verilen ifade sadece doğru önermeyi içermektedir.

Müteselsil borçluluk, her türlü borç ilişkisinde söz konusu olabilir. Dolayısıyla herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

Dönme cezası, belli bir bedel ödemek şartıyla sözleşmeden serbestçe dönmeyi sağlar. Başka bir ifadeyle dönme cezası, ortada herhangi bir geçerli neden yokken sözleşmeden dönmek isteyen tarafın ödeyeceği bedeldir.

Takas, birbirine karşı aynı cins alacağa sahip şahıslardan birinin tek taraflı beyanı ile bu alacakları az olanı oranında sona erdirmesidir. Takas, borcu sona erdiren sebeplerden biridir. Takas hakkı bozucu yenilik doğuran bir haktır. Takasın hukuki sonuç doğurması karşı tarafın kabulüne bağlı değildir.

Genel alacak zamanaşımı süresi on yıldır. Bazı hallerde sadece 5 yıllık zamanaşımı süresi özel olarak düzenlenmiştir.

TBK 147’de altı bent hâlinde beş yıllık zamanaşımına tabi alacaklar sayılmıştır. Bu alacaklardan biri de, küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklardır.

Yenileme tarafların açık iradesiyle gerçekleşmelidir. Karine olarak borcun yenilendiği kabul edilmez. Bu nedenle de borcun yenilendiğini ispat yükü bunu iddia edenin üzerindedir. TBK m. 133/I’de “Yeni bir borçla mevcut bir borcun sona erdirilmesi, ancak tarafların bu yöndeki açık iradesi ile olur.” şeklinde bir düzenleme benimsenmiştir.