BORÇLAR HUKUKU

Müteselsil borçluluk, tarafların anlaşması ya da kanundan doğar. Müteselsil borcun kaynağı sınırlı sayıdadır. Müteselsil borç, alacaklının birden çok borçlunun her birinden borcun tamamının ifasını isteyebildiği ve borcun tamamı ifa edilinceye kadar borçluların tamamının sorumlu olduğu borç ilişkisidir. Diğer bir deyişle alacaklının karşısında birden fazla borçlu varsa ve borçlulardan
her biri borcun tamamından sorumluysa müteselsil borçluluk ilişkisi mevcuttur. 

Dolayısıyla tüm önermeler doğru olduğundan doğru yanıt A seçeneğidir.

Üçüncü kişi yararına sözleşme eksik üçüncü kişi yararına sözleşme ve tam üçüncü kişi yararına sözleşme olarak ikiye ayrılır.

Herhangi bir borç ilişkisinde edimlerden birinin üçüncü bir kişiye ifa edileceği
kararlaştırılmışsa üçüncü kişi lehine sözleşmeden bahsedilir

Üçüncü kişi yararına sözleşmede taahhüt ettirenin üçüncü kişiye yapmış olduğu bir kazandırma vardır

Bu sözleşmenin tarafları taahhüt ettiren ve taahhüt edendir

Üçüncü kişi yararına sözleşmenin geçerliliği tarafların fiil ehliyetine sahip olmasına bağlıdır. Fiil ehliyeti olmadan sözleşme geçerli olmaz. Bu sebeple doğru yanıt A seçeneğidir.

*Her borçlunun, borcunun konusu aynı olduğu için sorumlulukları da benzerdir ve bir borçlu diğerlerinin sorumluluğunu artıracak şekilde hareket edemez.
*Müteselsil borçluluk, her türlü borç ilişkisinde söz konusu olabilir.
* Müteselsil borç ilişkisinde borçlulardan birine karşı zamanaşımı kesilince diğerine karşı da kesilmiş sayılır.
* Diğer borçlulara rücu etme hakkına sahip olan borçlu alacaklıyı tatmin ettiği oranda onun haklarına halef olur

İfadeleri müteselsil borçluluğa ilişkin doğru ifadeler olduğundan sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Şart; hukuki işlemin ya da münferit bir borcun hukuki etkisinin bağlandığı, ileride gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli olmayan şüpheli bir olgudur. Bir hukuki işlemin hüküm ifade etmesi veya hükümden düşmesi, taraf iradeleriyle ileride gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli olmayan bir duruma bağlanmışsa şarta bağlı işlemden söz edilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

*Cezai şart, kural olarak her türlü borç için kararlaştırılabilir. Geçerli ve ifa edilmemiş her türlü borç için cezai şart kararlaştırılması mümkündür. Bu yüzden sözleşmeden doğan borçlar dışında, haksız fiilden ve sebepsiz zenginleşmeden doğan borçlarla, tek taraflı işlemlerden doğan borçlar içinde cezai şart konulabilir.
* Her türlü edim cezai şart olarak kabul edilebilir. Bu yüzden para dışında bir şey verme ya da yapma da cezai şart olarak kararlaştırılabilir.
* Cezai şart, fer’i nitelikte bir borçtur. Bu yüzden cezai şartın bağlandığı asıl borç geçersizse cezai şartta buna bağlı olarak geçersiz olur. Cezai şartın bağlı olduğu ana borç ilişkisi geçersiz olarak kurulmuşsa cezai şart da geçersizdir. Asıl borç geçerli olarak doğmuş fakat sonradan ortadan kalkmışsa, cezai şart da ortadan kalkar.

Cezai şartın özelliklerine ilişkin verilen yargıların hepsi doğrudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Pey akçesi, bir sözleşmenin kurulduğuna delil olsun diye bir tarafın diğerine verdiği paraya denir. Sözleşme yapılırken bir miktar para ödenmişse kural olarak bu pey akçesidir, cayma parası değildir. Aksine sözleşme veya yerel âdet olmadıkça bağlanma parası esas alacaktan düşülür.

Borcu sona erdiren sebeplerden biri de alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesidir. Alacaklı ve borçlu sıfatlarının birleşmesi bir kişinin aynı borcun alacaklı ve borçlusu olmasıdır. Bu husus TBK m. 135 hükmünde ifade edilmiştir. Bu hükme göre “Alacaklı ve borçlu sıfatlarının aynı kişide birleşmesiyle borç sona erer.” Bir borcun alacaklı ve borçlu sıfatlarının aynı şahısta toplanması çeşitli sebeplerle meydana gelebilir.
Örneğin, ölenin borçlusu olan kişi aynı zamanda bu kişinin tek mirasçısıysa alacaklı ve borçlu sıfatları aynı kişide birleşmiş olur. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Hâkimin bu şekilde sözleşmeye müdahale etmesine emprevizyon yetkisi veya işlem temelinin çökmesi denmektedir. Hâkimin sözleşmeyi yeni şartlara
göre ayarlaması veya feshedebilmesi için üç şartın varlığı gerekmektedir. TBK m. 138 hükmünün uygulanması için aranan şartlar aşağıda sıralanmıştır:
• Sözleşme ilişkisinde tarafların edimlerin
arasındaki denge, borçludan yüklenmesi istenemeyecek kadar büyük ölçüde bozulmuş olmalıdır.
• Edimlerin dengesindeki değişiklik sözleşme yapılırken her iki taraf arasından da öngörülmeyen bir sebepten ileri gelmelidir.
• Edimler henüz ifa edilmemiş olmalıdır. Bu durum ani edimli sözleşmeler için geçerlidir. Sürekli borç ilişkilerindeyse ifa süresinin sözleşmeye göre henüz tamamlanmamış olması gerekir.

Dolaysısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Zamanaşımı süresinin işlemeye başlamaması ya da işlemeye başlamışsa durması zamanaşımının durmasını ifade eder. TBK m. 153’de belirtilen
hâllerde zamanaşımı durur. Zamanaşımını durduran sebep devam ettikçe zamanaşımı işlemez ve sebep ortadan kalkınca zamanaşımı kaldığı yerden
işlemeye devam eder. Bu sebepler şunlardır:

1. Velayet devam ettiği müddetçe çocukların ana ve babalarına karşı olan alacaklarında
2. Vesayet devam ettiği müddetçe, vesayet altında bulunanın vasiye karşı olan alacaklarında
3. Evlilik devam ettikçe, eşlerin birbirine karşı olan alacaklarında
4. Hizmet ilişkisi devam ettikçe hizmetçilerin işverenlere karşı olan alacaklarında
5. Borçlu, alacak üzerinde intifa hakkını haiz olduğu müddetçe

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Zamanaşımı ile borcun sona ermesi sadece alacak hakları açısından söz konusu olur. Zamanaşımı esasen gerçek anlamda borcu sona erdiren bir sebep
değildir. Zamanaşımı hâlinde aslında borç sona ermemekte, bu durum borçluya bir defi hakkı sağlamaktadır. Borçlu bu def’îyi kullanarak borcunu ifa
etmekten kurtulabilir. Borçlu zamanaşımı def’îni ileri sürmezse bu husus hâkim tarafından re’sen nazara alınmaz. Ayrıca zamanaşımına uğramış bir borcun ödenmesi de sebepsiz zenginleşme teşkil etmez.

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Bazı alacaklar bakımından takas hakkının kullanılması alacaklının kabulüne bağlanmıştır. Bu alacaklar şunlardır;
1. Tevdi edilmiş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar
2. Haksız olarak alınmış veya aldatma sonucunda alıkonulmuş eşyanın geri verilmesine veya bedeline ilişkin alacaklar
3. Nafaka ve işçi ücreti gibi borçlunun ve ailesinin bakımı için zorunlu olup özel niteliği gereği, doğrudan alacaklıya verilmesi gereken alacaklar

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Geçerli bir şekilde yapılan takas beyanı, beyanda bulunanın karşı tarafa olan borcu ile ondan olan alacağını azı tutarında sona erdirir. Takas beyanı ile her iki alacak da ortadan kalkar. Takasla meydana gelen bu sonuç geri alınamaz. İki tarafın birbirlerinden olan alacakları, takas hakkının doğduğu yani takas beyanında bulunma imkânının ortaya çıktığı andan itibaren sona ermiş sayılır

Borcu doğuran işlem şekle tabi olsa da ibra sözleşmesi şekle tabi olmadan yapılabilir.

TBK m. 160/I’e göre zamanaşımından önceden feragat edilemez. Borç ilişkisi kurulmadan önce ya da kurulurken yapılan bu tür anlaşmalar hükümsüzdür. Borç ilişkisi kurulduktan sonra borçlu zamanaşımı def’ini ileri sürmekten feragat edebilir.

Yenileme tarafların açık iradesiyle gerçekleşmelidir. Karine olarak borcun yenilendiği kabul edilmez. Bu nedenle de borcun yenilendiğini ispat yükü bunu iddia edenin üzerindedir.

Ölenin borçlusu olan kişi aynı zamanda bu kişinin tek mirasçısıysa alacaklı ve borçlu sıfatları aynı kişide birleşmiş olur. Ayrıca alacaklı ve borçlu iki şirket birleşirse bir kimse alacaklısı bulunduğu işletmeyi devralırsa da alacaklı ve borçlu sıfatları birleşir.

Zamanaşımı süresinin işlemeye başlamaması ya da işlemeye başlamışsa durması zamanaşımının durmasını ifade eder. TBK m. 153’de belirtilen hâllerde zamanaşımı durur. Zamanaşımını durduran sebep devam ettikçe zamanaşımı işlemez ve sebep ortadan kalkınca zamanaşımı kaldığı yerden işlemeye devam eder. Bu sebepler şunlardır: ...Hizmet ilişkisi devam ettikçe hizmetçilerin işverenlere karşı olan alacaklarında...

Alacaklının başvurusuyla mahkemenin, icra dairesinin veya
iflas masasının yapacağı her türlü işlemde zamanaşımını keser.

Şayet üçüncü kişi lehine sözleşme yapanların arzusu o yöndeyse veya örf ve adete uygun düşüyorsa üçüncü kişi de borcun ifasını borçludan isteyebilir (TBK m. 129/II). Bu durumda üçüncü kişinin de taahhüt edilen edimi talep hususunda bir alacak hakkı vardır (tam üçüncü kişi lehine sözleşme). Bu alacak hakkı, üçüncü kişinin şahsında bağımsız bir hak olarak doğmaktadır. Örneğin üçüncü kişi lehine yapılan hayat sözleşmeleri, tam üçüncü kişi lehine sözleşmedir. Sigorta ettirenin ölümü hâlinde lehtara ödenecek sigorta bedeli, sigorta ettirenin haleflerine ödenir. Tam üçüncü kişi lehine sözleşmede üçüncü kişi alacaklı olmakla birlikte sözleşmenin tarafı değildir.

Diğer borçlulara rücu etme hakkına sahip olan borçlu alacaklıyı tatmin ettiği oranda onun haklarına halef olur.