BORÇLAR HUKUKU

Verilen zararın önlenmesi amaçlanan tehlikeden daha büyük olmaması gerekir.

Muhtemel zarar ise hukuka aykırı fiilin gerçekleştiği anda var olmayan ancak ek bir rizikonun gerçekleşmesi ile meydana gelecek zararlardır. Bu tip muhtemel zararlar, hukukumuzda tazminat kapsamına dahil edilmemektedir.

Hafif ihmalde, zarar veren dikkatli ve özenli bir bireyin göstermesi gereken özeni göstermediği için kusurlu olacaktır. Örneğin alkollü sürücünün bir kişiye çarpması ağır ihmal iken yağışlı havada ani ve sert fren yaparak veya karlı havada uygun lastik takmayarak aracı kaydıran sürücünün bir kişiye çarpması hafif ihmal olarak değerlendirilebilir.

Öncelikle sorumluluğun doğması için gerekli diğer koşullar (hukuka aykırı fiil, zarar, uygun illiyet bağı), olayda mevcut olmalıdır. Bir kişi ayırt etme gücüne sahip olsaydı sorumlu tutulmayacağı bir olaydan, sadece ayırt etme gücüne sahip olmaması ve hakkaniyetin gerektirmesi nedeniyle sorumlu tutulmamalıdır. Zira burada her ne kadar bir kusursuz sorumluluk hâli söz konusu olsa da öncelikle bir haksız fiilin, zararın ve illiyet bağının varlığı tespit edilebilmelidir.

Şayet adam çalıştıranın işletmesi bir zarara sebep olursa, artık özen sorumluluğundan değil, organizasyon sorumluluğundan bahsedilecektir. Zira işletmenin düzeni ile ilgili sorumluluk, TBK m. 66 hükmünün 3. fıkrasında şu şekilde düzenlenmiştir: Bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, o işletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür.

Tehlike sorumluluğu için aranan diğer bir şart, önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletmenin faaliyetini gerçekleştirmesi dolayısıyla zararın açığa çıkmasıdır. Bu şart tazminat sorumluluğunun olmazsa olmazıdır.

Tazminat davası bir eda davası niteliğinde olup bu dava ile mağdur, haksız fiil failinden uğradığı zararın tazmin edilmesini talep eder. Tazminat davasında genel olarak zararın belirli bir miktar para ile (nakden) giderilmesi söz konusu olmakla birlikte örneğin bir eşyanın iadesi, tamir edilmesi şeklinde (aynen) tazminata hükmedilmesi de mümkündür.

Haksız fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve ceza davası zamanaşımı süresi 10 yıldan fazla ise bu zamanaşımı süresi hem iki yıllık normal zamanaşımı süresinin hem de 10 yıllık üst sürenin yerini alacaktır.

Rızayı gösterenin tam fiil ehliyetine sahip olması şart değildir. Ayırt etme gücüne sahip olması yeterlidir.

Yansıma zarar Hukuka aykırı fiile bizzat maruz kalmadığı hâlde malvarlığında eksilme meydana gelen üçüncü kişilerin uğradığı zarar tipidir.