Sebepsiz Zenginleşmeden ve Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Borç İlişkileri

Sebepsiz zenginleşmeden bahsedilebilmesi için öncelikle taraflardan zenginleşenin malvarlığında
bir artış meydana gelmelidir. Bu malvarlığının aktifinin artması anlamına gelebileceği gibi pasifinin azalması anlamına da gelebilir.

Zenginleşme,

Fakirleşme

Nedensellik Bağı

Haklı Bir Sebebin Bulunmaması

Zamanaşımına uğramış borçlar varlığını devam ettirir.

Ahlaki birödevin yerine getirilmesinden kaynaklanan zenginleşmeler de geri istenemez

Kumar borcu, evlilik tellallığından doğan borç gibi eksik borçların ödenmesi hâlinde
geri istenmesi mümkün değildir.

Ödemeyi yapan kişi kendisini borçlu sanarak ödeme
yaptığını ispat edemezse sebepsiz zenginleşme hükümlerine başvuramayacaktır ancak vekâletsiz işgörme hükümleri gündeme gelebilir

Borç olmadığı hâlde ödenmiş olan edimin geri istenmesine ilişkin diğer kanun hükümlerini saklı tutulmuştur

Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkı, haksahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde zenginleşmeningerçekleştiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle  zamanaşımına uğrar.

Sebepsiz zenginleşmeden doğan hakların ve yükümlülüklerin bu borç ilişkisindeki alacaklıya ve borçluya ait olduğu ancak tarafları arasında ileri sürülebileceğidir. 

Daimî def’i hakkını düzenleyen hükme göre sebepsiz zenginleşme yoluyla alacak elde eden kişi,
bu alacağını borçluya (fakirleşene) karşı ileri sürse fakirleşen borçlu zenginleşmenin iadesini istemeden zamanaşımı sürelerini geçirmiş olsa dahi sebepsiz zenginleşmeye dayanarak borcunu ödemekten kaçınabilecektir. 

fiil,
hukuka aykırılık,

kusur, zarar ve

nedensellik bağıdır. 

Sebepsiz zenginleşme davası

Başkasının işinin, işgörenin kendi çıkarına görülmesine gerçek (caiz) olmayan vekâletsiz işgörme
denir (TBK m. 530).

iş sahibinin zarara uğramış olması şart değildir. 

Bir İşin Görülmesi

Görülen İşin Başkasının İşi Olması

İşin Görülmesi İçin Vekâlet Olmaması

İşgörme İradesi

Gerçek vekâletsiz işgörme ve gerçek olmayan vekâletsiz işgörme şeklinde
ikiye ayrılarak değerlendirilir.

iş sahibinin vekâleti bulunmaksızın, onun menfaatine ve farazi iradesine uygun bir biçimde ya da onun yasaklamasına aykırı olmaksızın yapılan işgörmedir.

Gerçek Vekâletsiz İşgörme

Gerçek olmayan vekâletsiz işgörme, işgörenin bir başkasının işini kendine menfaat sağlamak üzere görmesidir.

gerçek olmayan vekâletsiz işgörmeye dayanmaktadır

On yıl

İşsahibinin borçları genel olarak TBK m. 529’dadüzenlenmiş olup işsahibinin; işgörenin yaptığı
masrafları varsa faiziyle birlikte ödeme, işgörenin iş nedeniyle üstlendiği borçlardan kurtarma, onun iş
nedeniyle uğradığı zararları giderme borcu bulunmaktadır

ayni hakkı koruyan ayni bir davadır

herhangi bir hak düşürücü süre ve zamanaşımı süresine tabi değildir. 

Sebepsiz zenginleşme bir borç ilişkisi olduğundan borç ilişkilerinin tipik karakterini taşır: Nisbî bir
haktır. Bundan dolayı fakirleşene nisbî etkili olan kişisel (şahsî) bir hak sağlar