BORÇLAR HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Satış sözleşmesi ani edimli bir sözleşmedir: Satış sözleşmesiyle kurulan borç ilişkisi sürekli bir borç ilişkisi değildir; satış sözleşmesinin aslî edimleri sürekli değil kararlaştırılan zamanda bir defada yerine getiren ani edimler olarak karşımıza çıkmaktadır.

TBK m. 208/III, mesafe satışlarında hasarın geçişini özel olarak düzenlemiştir. İlgili hükme göre, “satıcı, alıcının isteği üzerine satılanı ifa yerinden başka bir yere gönderirse, yarar ve hasar, satılanın taşıyıcıya teslim edildiği anda alıcıya geçer.”

Hasar; satılanın, taraflardan herhangi birinin sorumlu olmadığı sebeplerle telef olması veya değerinin azalmasıdır. Tarafların sorumlu olmadığı sebepler, mücbir sebep veya beklenmeyen hâl şeklinde olabilir. Örneğin; satılan tablonun satış sözleşmesi kurulduktan birkaç saat sonra meydana gelen depremde düşerek kırılması. Hasarın geçmesi ise sözleşmenin kurulması ile ifa edilmesi arasında geçen sürede, satılanın hasara uğramasından dolayı sorumlu olma durumudur.

Alıcının seçimlik hakları:

Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildi- rerek sözleşmeden dönme

Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bede- linde indirim isteme

Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme

İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme

 Ayrıca genel hükümlere göre tazminat isteme hakkına da sahiptir.

Ancak, satılanın yanında ilave olarak yeni bir ürün isteme hakkı yoktur.

Taşınmaz satışında satıcının mülkiyeti geçirme borcunu yerine getirmesi ve alıcının mülkiyeti kazanması, tapu siciline tescil ile gerçekleşir.

Bağışlayanın, bağışlamasına yükleme koyması mümkündür (TBK m. 291/I). Bağışlayan, bağışlama işleminde bağışlanana bir yükümlülüğü yerine getirme ödevi yükleyebilir. Bu yükümlülük, maddi değeri olan bir şey olabileceği gibi maddi değeri olmayan bir şey de olabilir. Örneğin; (A), (B)’ye bir taşınmazını bağışlayarak bağışlama sözleşmesinde (B)’nin 10 öğrenciye burs vermesi ödevini yükleyebilir. Bu durumda yapılan bağışlama, yüklemeli bağışlamadır.

TBK m. 296/I hükmü de bağışlama sözü vermenin geri alınmasına ilişkin şartları sıralamak- tadır. İlgili hükme göre, “bağışlama sözü veren, aşağıdaki durumlarda sözünü geri alabilir ve onu ifadan kaçınabilir: 1. Elden bağışlanılan bir malın geri verilmesini isteyebileceği sebeplerden biri varsa. 2. Mali durumu, sonradan sözün yerine getirilmesini kendisi için olağanüstü ağır kılacak ölçüde değişmişse. 3. Bağışlama sözü verdikten sonra, kendisi için yeni aile yükümlülükleri doğmuş veya bu yükümlülükleri önemli ölçüde ağırlaşmışsa. Bağışlama sözü verenin borcunu ödeme güçsüzlüğü belirlenir veya iflasına karar verilirse, ifa yükümlülüğü ortadan kalkar.”

Dolayısı ile bağış yapılanın mali durumu çok fazla iyileşmesi bununla ilgili değildir.

Kiracının ölümü hâlinde de kiracının mirasçıları ve kiraya veren, altı aylık yasal fesih bildirim sürelerine uymak kaydıyla sözleşmeyi feshedebilirler (TBK m. 371).

Kiracının veya birlikte yaşadığı eşinin, aynı ilçe veya belde belediye sınırları içinde oturmaya elverişli bir konutu bulunması durumunda kiraya veren, kira sözleşmesinin kurulması sırasında bunu bilmiyorsa sözleşmenin bitiminden başlayarak bir ay içinde sözleşmeyi dava yoluyla sona erdirme hakkına sahiptir (TBK m. 352/III).