BİZANS TARİHİ

Litürji, Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların bütünüdür.

İmparator Dioklitianos başa geçtiğinde Roma ekonomisi çökmenin eşiğindeydi. İmparator 290 yılında kapsamlı bir para reformu yapmış daha sonra 301 yılında “Maksimum Fiyat Ferman›” (Latince: Edictum De Pretiis Rerum Venalium) ile enflasyonu dizginlemeye çalışmıştır. Bu ferman 4. Ve 5. Yüzyıl Bizans ekonomisi içerisinde yer almaktadır.

Müslüman fetihleri ile ikonakırıcılık tartışmalarının yer aldığı 7. ve 9. Yüzyıllar arası Bizans tarihinde ‘’Karanlık Dönem’’ olarak adlandırılmaktadır.

Konstantinos Dukas (1059-1067) maliye idaresine, memuriyetleri para ile satma yöntemini getirmiştir. Hakim tabaka olmaları sıfatıyla da talepleri artan memurlar devletin masraflarını büyütmüştür.

Moğol Barışı, Moğol İmparatorluğu’nun fetihleri sonucu, 13. ve 14 yüzyıllarda fethedilen geniş Avrasya toprakları üzerinde yaşayanların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşamlarını etkilemiş olduğu iddia edilen istikrarı tanımlamak için kullanılır. Bizans devletinin son yüzyılı Moğol barışının bittiği dönemdir.

Bizans devletinin gelirini oluşturan vergiler dolaylı ve dolaysız vergi olmak üzere iki başlık altında incelenebilir.

Bizans dış ticareti, eparhosun (vali) yakın denetimi altındaydı. Yabancı tacirlerin başkentte ve imparatorluk topraklarında bulundukları sırada bütün hareketleri, eparhosun görevlileri tarafından takip edilip, ticareti yasak olan kaliteli ipekli kumaşlar, altın ve gümüş gibi malları satın almaları engellenirdi. Yabancı tacirler şehre gelişlerini eparhosun bürosuna bildirmek zorundaydılar.

Bizans gümüş sikkeleri, altın ve bakır sikkelere göre daha az basılmıştır. 6. yüzyılda seyrek olarak ticari amaç ve tören sikkeleri olarak gümüş karşımıza çıkar.

Anastasios döneminin sonunda imparatorluk topraklarında dört darphane mevcuttu: İstanbul, Selanik, İzmit ve Antakya. I. İustinianos döneminde bu darphanelere Kizikos (Balkız - Erdek), Aleksandreia ve Herson (Sivastopol - Kırım) eklenmiştir.O dönem kıbrıs’ta darphane bulunmamaktadir.

Tarihçilere göre kızgın kömür, kükürt ve zift karışımından oluşan Rum Ateşi M.Ö. 423 de Mora savaşları sırasında kullanılmıştır. Daha sonra M.S. 660’larda zift, reçine, kükürt, nafta, kireç ve güherçile ile Rum Ateşi zenginleştirilmiştir. Su eklendikçe alevi artar.

İlk defa İmparator I. Konstantinos tarafından 309-10 yılında bastırılan ve Bizans İmparatorluğu’nda 10. yüzyıl’a kadar kullanılmış olan altın sikkenin adı solidustur. Bu sikke Roma İmparatorluğu’nun ana altın parası olan aureus’la yer değiştirmiştir. Solidus ismi İmparator Diocletianus tarafından 284-305 yılları arasında bastırılan ve Konstantinos’unkilerden farklı olan altın sikke için de kullanılmıştır.

Bu fermanla maaşlar ile binden fazla ürünün fiyatları sabitlenmiş ve fazla fiyat biçen tüccarlar ölüm cezasıyla tehdit edilmiştir.

Dioklitianos’un sistemine göre vergi olarak zirai kazancın yüzde 10’u alınıyordu. Bu vergi oranının, köylünün ödeme gücü sınırları içinde kalması sistemin uzun ömürlü olmasını sağlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Bizans İmparatorluğunun 530’lı yıllardaki hızlı büyümesi, çok miktarda talepkar insan topluluğu (yakla- şık 30 milyon) oluşmasına neden olmuştur. Ancak bunun yanında iş gücü-işçi sınıfı, doğal kaynaklar, sabit sermaye (araç-gereçler, imalathaneler, nakliye gereçleri, çiftlik hayvanları, silahlar) ve döner sermaye gibi (hammadde stokları, basılmış sikke ve sikke basımı için gerekli maden ve malzemeler) verimli bir artışa da neden olmuştur.

Litürji: Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların tümüdür. Litürjik ise litürjiye ilişkin olguları niteler. Örneğin kilise hazinelerinde yer alan; İsa’nın bedenini sembolize eden ekmeğin konduğu tepsi (paten) ve İsa’nın kanını sembolize eden şarabın konduğu kadeh (kalis) litürjik objelerdir.

Mimari Plastik: Mimaride yapıyı statik ve estetik açıdan tamamlayan elemanlardır. Örneğin; sütun başlığı, kemer, arşitrav, friz, söve, korkuluk levha ve sütunları, litürjik işlevi olan altar, kiborium, ambon, templon.

7. yüzyıl süresince, Bizans İmparatorluğu kendini tam anlamıyla demografik, politik ve ekonomik bir krizin içinde bulmuştur. Aslında kriz 6. yüzyılın ikinci yarısında büyük ölçüde veba ve vebanın nüfus üzerindeki çarpıcı etkileri sebebiyle başlamıştır. Bu durum dönemin askeri ve politik unsurlarıyla daha da güçlenmiştir. I. İustinianos’un imparatorluğu sırasında yüksek bir refah düzeyine ulaşan imparatorluk 7. yüzyılın ortasında çok farklı bir devlet ve ekonomi yapısı sergilemektedir. Slav, Avar, Pers ve Arap saldırılarına karşı koyma imkânını azaltan askeri kriz sonrası, imparatorluğun bazı zengin bölgeleri kaybedilmiş, diğerleri ise neredeyse sürekli saldırı altında kalmıştır. Bu kriz 8. yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür.

Müslüman fetihleri ve ikonakırıcılık tartışmalarının yer aldığı 7. ve 9. yüzyıllar arası Bizans tarihinde “Karanlık Dönem” olarak adlandırılmaktadır.

İmparator Teofilos’un varislerine imparator hazinesi için 842’de 7.000.000 nomismata bırakması faktörüne bağlanabilir.

Devlet, çeşitli alanlardan vergi geliri elde etmesine rağmen, her zaman için en önemli vergi kaynağı tarımsal alanlar ve bunları işleyen küçük köylüler olmuştur.