BİZANS TARİHİ

Köleleştirme bedensel cezalardan birisi değildir.

Toprak sahiplerinin kölelerini özgür bırakırken onlara verdikleri belgenin ismi; Diatiki’dir.

Bizans’ta hapis cezası sanığın suçu onanıncaya kadar uygunann bir yöntemdir fakat Geç Bizans Döneminde bu durum değişmiş hapis, ceza konumuna geçmiştir.

Manastırların köle bulundurmalarını yasaklayan din görevlisi Aziz Teodoros Studitis’tir.

Eski hukuk dönemi, Klasik öncesi hukuk dönemi, Klasik hukuk dönemi ve İustinianos dönemi Roma hukuku dönemlerindendir.

Corpus Iuris Civilis olarak da bilinen Medeni Hukuk derlemesi, ) İnstitutiones, Codex, Digesta ve Novellae (Neares) olmak üzere dört bölümden oluşur.

Eklogi adını taşıyan kanunname III. Leon döneminde çıkarılmıştır.

Daha önce başka bir evlilik yapmamış olmak Bizans Hukuku içinde evlilik şartları arasında değildir.

Eklogi kanunnamesiyle sürgün cezası konusunda yargıca sınırsız takdir yetkisi verilmemiştir.

Katolikoi Krites ton Romaion adı altında kurulan yüksek mahkeme, Geç Bizans döneminde III. Andronikos tarafından kurulmuştur.

Şehirlerdeki lonca ve meslek gruplarının çalışma kurallarını belirleyen kanun Eparhikon Vivlion’dur.

Bizans’ta kölelik kurumunun 13. yüzyıldan sonar yaygınlaştığı gerçek dışı bir ifadedir.

Tek taraflı iradeyle boşanma konusunda ilk zamanlar herhangi bir kısıtlama yokken ilerleyen dönemlerde Hristiyan imparatorlar bu konuda ciddi kısıtlamalar getirdi. İustinianos Derlemesinde boşanma sebepleri erkek için: a) Kadının bildiği ancak eşine söylemediği vatana ihanet suçu, b) Zinadan mahkûmiyet c) Doğrudan ya da dolaylı olarak kocanın canına kast edilmesi, d) Ahlak dışı iş ve eylemlerdi (Neara 117.8).

Kadınlar için ise: a) Kocanın vatana ihanet suçu işlemesi b) Doğrudan ya da dolaylı olarak kadının canına kast edilmesi, c) Kadının manevi şahsiyetinin rencide edilmesi d) Kocanın sürekli olarak evlilik dışı ilişkilere sahip olmasıydı (Neara 117.9).

Bu nedenler dışında İustinianos hukukunda eşlerin doğrudan kusurundan kaynaklanmayan üç boşanma nedeni sayılmaktadır: a) Evliliğin başından itibaren var olan erkeğin iktidarsızlığı b) Birlikte ya da tek taraflı bir kararla keşiş hayatının tercih edilmesi c)Uzun sürmüş esirlik durumu. Esirin hayatta olduğu haberinin alınmasından itibaren beş yıl geçmesi halinde boşanma kendiliğinde gerçekleşmekteydi.

İsavros hanedanı (717-802) ve Makedon hanedanı (867-1056) dönemlerinde sadece üç durum boşanma nedeni olarak kabul edilmiştir: a) Kadının evlilik dışı ilişkiye sahip olması ya da kocanın iktidarsızlığı b) Hayata kast edilmesi c) Eşlerden birinin lepra yani cüzam hastası olması. Başka hiçbir neden boşanmaya sebep olamazdı.

Konstantinos Armenopulos (1320-1380) tarafından 1354 yılında yazılan ve altı kitaptan oluştuğu için Eksavivlos adını alan ve 1946 yılına kadar Yunanistan’da da uygulanmış olan Yasalar Elkitabı (Proheiron Nomon) olarak sıralayabiliriz.

İustinianos Dönemi Roma hukuku uzmanlarına göre Roma hukuku, Bizantinistlere göre Bizans hukuku dönemi içinde kabul edilir.

Altı kitaptan oluştuğu için Eksavivlos adını alan ve 1946 yılına kadar Yunanistan’da da uygulanmış olan Yasalar Elkitabı (Proheiron Nomon) 1354 yılında Konstantinos Armenopulos (1320-1380) tarafından yazılmıştır.

Roma-Bizans hukukunda yasanın yorumunda ortaya çıkan görüş ayrılıklarını çözmeye yönelik imparatorun tavsiye kararları anlamına gelen terim Rescripta’lardır.

Corpus Iuris Civilis (Medeni Hukuk Derlemesi) Bizans imparatoru I. İustinianos döneminde yazılmıştır.

I. Aleksios Komninos, (1081 - 1118) iktidarı döneminde 1084 - 1095 yılları arasında çıkardığı emirnamelerle köleler de dâhil olmak üzere tüm evliliklerde dini nikâh zorunluluğu getirmiştir.

Uzun süren esaret durumu Bizans hukukuna göre eşlerin doğrudan kusurlarından kaynaklanmayan boşanma sebeplerindendir.