BİZANS TARİHİ

Ceneviz’in gücünü yeniden toparladığını görünce bu defa 1267’de yeniden Ceneviz’le ittifak yapıldı. Bu anlaşmayla ticari ayrıcalıkların yanı sıra Cenevizlilerin, İstanbul’un hemen yanı başındaki Galata’ya yerleşmelerine izin verildi (Daş, 2006, s.49). Galata kısa sürede Ceneviz’in en önemli kolonisi oldu.

İspanya’da Aragonlular hesabına ücretli asker olarak çalışırlarken yapılan barış sonrasında Roger de Flor komutasındaki Katalan birlikleri işsiz kalmışlardı. Roger de Flor, Bizans için ücret mukabilinde Türklere karşı savaşmak üzere II. Andronikos’a başvurdu (Ayönü, 2009, s. 27-29). Bu teklifi büyük bir memnuniyetle kabul eden Bizans İmparatoru, 6.500 kişilik Katalan birliklerinin İstanbul’a gelmesini sağladı.

27 Temmuz 1302’de yapılan savaşta zafer Osman Gazi’nin oldu. Bozguna uğrayan Bizans birlikleri İzmit’e çekildiler. Bu savaş dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Osman Gazi’nin adı çağdaşı bir kaynakta ilk defa zikredilmektedir. Bafeus zaferi Bitinya’da Osmanlı Beyliği’nin egemenliğini ilan etmesi anlamını da taşıyordu.

Bursa’yı zapt eden Orhan Bey yönetimindeki Osmanlılar şehri başkentleri yaptılar (Nicol, 1999, s. 157). Vefat etmiş olan Osman Gazi’nin ebedi istirahat yeri olarak da Bursa’da Gümüşlü Kümbet’in seçilmesi şehri Türklerin nazarında kutsallaştırdı.

İmparatorun en yakın arkadaşı ve yönetimde ikinci kişi olarak Kantakuzinos niyabette hak iddia etti. Buna karşın İmparatoriçe Savoya’lı Anna, Patrik Kalekas ve Aleksios Apokafkos muhalif bir grup oluşturup karşı çıktılar (Daş, 2006, s. 139). Bu sırada Balkanlar’da meydan gelen gelişmeler dolayısıyla Kantakuzinos, başkentten ayrılıp Trakya’ya geçti. Bunu fırsat bilen muhalifler onun niyabetten atıldığını ilan ederek İstanbul’da kendilerini başında olduğu bir yönetim kurdular. Kantakuzneos’un İstanbul’daki malı mülkü yağmalandı ve taraftarları tutuklandı. Bu meydan okuma karşısında Kantakuzinos boyun eğmedi Dimetoka’ta kendisini imparator ilan ettirdi.

Venedik, V. İoannis’e iktidarı ele geçirmek adına kullanması için yirmi bin duka altın gönderdi. Karşılığında Çanakkale Boğazı’nı kontrol eden stratejik Bozcaada’nın kendisine bırakılmasını istedi. Bunun üzerine harekete geçen V. İoannis, Edirne’ye saldırdı. Burada Kantakuzinos’un oğlu Mateos direnmeye çalıştı. Bu çatışmaya Orhan Bey’in gönderdiği Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri de dahil oldular. Osmanlıların yardımıyla Meriç kıyısındaki savaşta Kantakuzinoslar üstün geldiler (1352 sonu). Yakalanan V. İoannis, Bozcaada’ya sürgüne gönderildi (Daş, s. 146).

Osmanlıların değerli komutanlarından Lala Şahin Paşa 1363’de Filibe’yi zapt etti ve ilk Rumeli Beylerbeyi tayin edildi.

Sultan II. Murad’ın komutasındaki Osmanlı ordusuyla haçlılar 17 Ekim 1448’de Kosova’da karşılaştı. Üç gün süren savaş sonucunda Haçlı ordusu bozguna uğradı. Bu zaferle Batılı Hıristiyan güçlerin Osmanlı’yı Balkanlardan atma planları sona erdi. Kosova’daki Türk zaferi Bizans için daha farklı bir anlam ifade ediyordu.

II. Mehmed ve ordusu 2 Nisan 1453’de İstanbul surlarının önünde göründüler ve mevzilenmeye başladılar. Sultan II. Mehmed, 29 Mayıs Salı günü genel büyük taarruzu başlattı. Şehre üç taraftan şiddetli biçimde hücum edildi. Bu sırada savunmada önemli rol oynayan Guistiniani’nin yaralanarak geri çekilmesi Bizans saflarında kargaşa ve paniğin doğmasına yol açtı. XI. Konstantinos hayatını kaybetti. Savunmayı aşan Türk birlikleri şehre akın ettiler. Fethin gerçekleşmesinden üç gün sonra Osmanlı hükümdarı Fatih unvanıyla şehre girdi (Dirimtekin, 2003, s. 295).

Bizans’ın son imparatorluk ailesi Paleologos sülalesidir.

Meşru imparatorun varlığına rağmen imparatorlukta gerçek gücün sahibi ve tek otorite VIII. Mihail Paleologos idi (1259-1282). Böylece Bizans’ın son dönemine damgasını vuran ve kaderine hükmeden Paleologoslar hanedanı dönemi başlamış oldu.

Mihail, 1259 yılında ortak imparator olarak taç giydi.

İstanbul 25 Temmuz 1261'de Aleksios Stratigopulos adlı komutan tarafından Latinlerden geri alınmıştır.

İmparator VIII. Mihail, Aleksios Stratigopulos adlı komutanı küçük bir birlikle Bulgaristan sınırını kontrol etmesi ve İstanbul’a ilişkin istihbarat Bizans-Osmanlı İlişkileri 130 Bizans Tarihi toplaması için görevlendirdi. Aleksios, İstanbul yakınlarındayken şehirdeki Venedik filosu ve askeri birliklerin Karadeniz tarafına sefere gitmiş olduğunu ve şehrin tamamen savunmasız bir vaziyette bulunduğunu gördü. Bu fırsatı kaçırmayan Aleksios emrindeki az sayıdaki askerle ani bir baskın yaparak 25 Temmuz 1261 günü İstanbul’u zapt etti.

Taç taşıyan anlamındaki Ermenice Takavor kelimesinden gelen Tekfur sözcüğü, Türk kaynaklarında validen imparatora kadar Bizanslı yöneticileri ifade etmek için kullanılmış bir unvandır.

II. Andronikos Paleologos 1282 yılında babası VIII. Mihail Paleologos'un ölümü üzerine tahta geçmiştir.

Mali ve askeri açıdan Bizans’ta 12. yüzyıldan sonra görülmeye başlanan Pronia kavramıyla daha çok devlete ait toprakların askerlik hizmeti karşılığında özel kişilere tahsis edilmesi sistemi anlaşılmaktadır.

Bitinya, İstanbul’un doğusunda kalan ve Bizans döneminde başlangıçta Kadıköy, İznik, İzmit, Bursa illerini kapsarken daha sonra bunlara ilaveten Bilecik, Sakarya, Düzce, Bolu, Zonguldak ve Bartın yerleşimlerini de içine alan bölgenin adıdır.

1288 yılında Eskişehir’in batısında yer alan Karacahisar’ı Osman Bey ele geçirmiştir.

BİZANS’IN SON YILLARI VE İSTANBUL’UN FETHİ S.144