BİZANS TARİHİ

Tuğrul Bey’in 4 Eylül 1063’de ölmesi üzerine o sırada Horasan genel valisi olan Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan, Selçuklu tahtına oturdu. Aynı dönemde Bizans tahtında X. Konstantinos Dukas (1059-1067) bulunmaktaydı. Doğru cevap B'dir.

Papa: Hristiyanlığın Katolik mezhebine bağlı olanların Roma’da ikamet eden en üst dini liderine verilen sıfattır. Doğru cevap E'dir.

Shisma: Hristiyanlık içinde Katolik ve Ortodoks inançlarının birbirinden ayrılmasına Shisma denir. Bu ayrılık 1054 yılından günümüze kadar devam etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleymanşah (1077-1086)'dır. Doğru cevap D'dir.

Tuğrul ve Çağrı Beyler, 27 Mayıs 1040’da Gazneli hükümdarı Mesud’u (1031 1041) Dandanakan Savaşı’nda mağlup ederek Selçuklu Devleti’ni kurdular.

Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki ilişkiler Çağrı Bey’in 1015/1016’da üç bin kişilik bir süvari birliği ile Van Gölü havzasındaki Ermeni Vaspurakan Krallığı’nın topraklarını hedef alan keşif mahiyetindeki akınıyla başlar.

Karargâhını Rey şehrinde kuran Tuğrul Bey, emrindeki Selçuklu şehzâdelerinin her birini belirli bir bölgenin fethi ile görevlendirdi. Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti’nin kuvvetleri arasındaki ilk karşılaşma Vaspurakan sınırındaki Büyük Zap suyu kenarında meydana geldi. Bu savaşta Bizans ordusu tarafından pusuya düşürülen Selçuklu kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı . Bu mağlubiyet üzerine Tuğrul Bey, Azerbaycan valiliğine tayin ettiği İbrahim Yınal’ı Anadolu seferi ile görevlendirdi. İbrahim Yınal idaresindeki Selçuklu ordusu ile Liparitis komutasındaki Bizans ordusu arasında Erzurum Pasinler Ovası’nda gerçekleşen savaşı Selçuklu kuvvetleri kazandı (1048). Savaştan sonra karşılıklı gidip gelen elçilik heyetlerinin ardından Bizans İmparatoru IX. Konstantinos Monomahos, Emevîler devrinde İstanbul’da inşâ edilen cami ve medresenin tamir edilmesi, okutulan hutbenin, Abbasî halifesi ve Selçuklu sultanı adına değiştirilmesi, cami’nin mihrabına Selçuklu hâkimiyet alameti olarak “ok ve yay” işaretlerinin konulması, şeklindeki istekleri kabul etti. Ancak Tuğrul Bey’in daha önce Abbasî Halifeliği’ne ödenen yıllık verginin, şimdi kendilerine ödenmesi teklifi, imparator tarafından kabul edilmeyince iki devlet arasında herhangi bir anlaşmaya varılamadı.

I. Haçlı seferinin sonucu olarak islam dünyası içinde Antakya, Urfa, Trablusşam ve Kudüs’te 4 tane Haçlı şehir devleti kuruldu.

I. Haçlı Seferi sırasında sayıları yüz binlerle ifade edilen Haçlı ordularının Anadolu’dan geçmesi I. Sultan Kılıç Arslan’ın yeniden toparlamaya çalıştığı Anadolu Selçuklu Devleti’ne ağır bir darbe indirdi. Bu sayede Bizans İmparatorluğu başta İznik, İzmir ve Efes gibi önemli şehirler olmak üzere tüm kıyı bölgelerini Türklerden geri aldı. İznik’i Bizans’a kaptıran I. Kılıç Arslan ise Konya’yı yeni devlet merkezi olarak seçti.

11 Mayıs 1189’da yola çıkan II. Friedrich Barbarossa Macaristan üzerinden Bizans topraklarına girdi. İstanbul’a ulaştıktan sonra Bizans imparatoru II. İsakios Angelos (1185-1195) ile görüşen Alman imparatoru, ordusunu 1190 yılı Mart’ında Çanakkale Boğazı’ndan Anadolu yakasına geçirdi. Balıkesir-Alaşehir üzerinden Denizli’ye ulaşan Haçlı ordusu buradan Anadolu içlerine doğru ilerlemeye başladı. Yolculuk sırasında Selçuklu kuvvetleri tarafından zaman zaman saldırıya uğrayan Alman ordusu 17 Mayıs’ta Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti Konya’ya girdi. II. Kılıç Arslan’ın (1155-1192) oğullarından Kutbeddin’in Haçlı ordusunu engellemeye yönelik girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Konya’da pek fazla kalmayan II. Friedrich Barbarossa, Selçuklu sultanı ile anlaştıktan sonra yoluna devam etti ve Torosları aşarak Silifke’ye ulaştı. Ancak 10 Haziran 1190’da askerleri Göksu Nehri kenarında II. Friedrich Barbarossa’nın cesedini buldular. İmparator’un ölümü ordusunun dağılmasına sebep oldu. Askerlerin büyük kısmı deniz yoluyla Avrupa’ya dönerken geri kalan kuvvetlerle yola devam eden II. Friedrich Barbarossa’nın oğlu Antakya’ya gelerek babasının cesedini burada Antakya katedralinde defnetti.

Anadolu’nun Türkler tarafından fethedilmesi, Türk ve dünya tarihi açısından bir dönüm noktası teşkil etmektedir. Her ne kadar IV. yüzyıldan başlayarak başta Hun, Sabir ve Bulgar olmak üzere çeşitli Türk topluluklarının Anadolu’ya girdikleri bilinmekteyse de XI. yüzyılın ikinci yarısına kadar bölgenin demografik yapısını değiştirecek ölçüde kalıcı bir Türk yerleşiminden söz etmek mümkün değildir.

Anadolu, Bizans İmparatorluğu sınırları içindeki diğer bölgelerle karşılaştırıldığında çok daha önemli bir konuma sahipti. Bölge, verimli topraklarında yetişen ürünleri ile İstanbul’un yiyecek ihtiyacını karşılayan bir tahıl ambarı, toplanan vergilerle önemli bir gelir kaynağı idi. Hepsinden önemlisi Bizans’ın askerî gücünün temelini oluşturmaktaydı. Zira ordunun en kalabalık ve seçkin birlikleri Anadolu eyaletlerinde bulunmaktaydı. Bunun doğal bir sonucu olarak da Bizans’ın en güçlü hanedanlarının ve en kudretli komutanlarının yetiştiği bir coğrafyaydı. Bütün bunların dışında Doğu-batı, kuzey-güney istikametinde tüm ülkeyi baştan sona kateden yollara sahip bölge stratejik açıdan da önemliydi. Büyük bir kısmını Roma İmparatorluğu’ndan devraldığı yol sistemini daha da geliştiren Bizans İmparatorluğu tüm şehirleri birbirine bağlamıştı.

I. Manuil Komninos’un 1180 yılında ölümünden 1204 yılındaki IV. Haçlı Seferine kadar geçen süre boyunca Bizans İmparatorluğu’nun içine düştüğü karışıklıklar Selçuklu hâkimiyetinin yayılmasına katkıda bulunmuştur. Başta Uluborlu ve Kütahya gibi önemli merkezleri ele geçiren Selçuklu kuvvetleri Denizli ve Alaşehir çevresindeki tüm bölgeleri de kontrol altına almışlardır.

Kafkasya’da Gürcü kökenli bir aile olan Liparitis ailesi 1048 yılından itibaren Selçuklulara karşı mücadelede Bizans ordusu içinde yer almıştır. Ancak daha sonra bu ailenin önemli bir kolu Selçuklulara katılarak Selçuklu hizmetinde yer alırken diğer bir kolu 1177 yılına kadar Bizans’ta varlığını sürdürmüştür.

Bizans İmparatorluğu ile Büyük Selçuklu Devleti’nin kuvvetleri arasındaki ilk karşılaşma Vaspurakan sınırındaki Büyük Zap suyu kenarında meydana geldi. Bu savaşta Bizans ordusu tarafından pusuya düşürülen Selçuklu kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı.

Tuğrul Bey’in 4 Eylül 1063’de ölmesi üzerine o sırada Horasan genel valisi olan Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan, Selçuklu tahtına oturdu. Aynı dönemde Bizans tahtında X. Konstantinos Dukas (1059-1067) bulunmaktaydı.

Amcası Tuğrul Bey’in batı siyasetini devam ettiren sultan Alp Arslan, ülke içinde düzeni sağladıktan sonra 22 Şubat 1064’de Gürcistan ve Doğu Anadolu seferine çıktı. Gürcistan’da fetihler yaparak bölge hâkimlerini itaat altına alan Alp Arslan Anadolu’ya dönerek diğer kuvvetleri ile birleşti. Bundan sonra Bizans’ın doğudaki en önemli merkezlerinden birisi olan Ani üzerine yürüyen Selçuklu sultanı, uzun bir kuşatmanın ardından şehri ele geçirdi.

26 Ağustos Cuma günü Malazgirt-Ahlat arasındaki Rahve Ovası’nda tarafla­rın karşı karşıya geldiği savaşta, Bizans ordusu neredeyse tamamen imha edildiği gibi imparator IV. Romanos Diogenis de tutsak alındı. Esir Bizans İmparatoru ve Alp Arslan arasında bir antlaşma imzalandı. Ancak Alp Arslan tarafından ülke­sine dönmesi için serbest bırakılan IV. Romanos Diogenis, İstanbul’daki muhalif grup tarafından yapılan darbe ile iktidardan indirildi. Devrik imparatorun tahtta yeniden hak iddia etme ihtimaline karşı gözlerine mil çekilmesi ve İstanbul’da hapse atılmasının ardından hayatını kaybetmesi ile bu antlaşma da geçersiz oldu.

Kutsal toprakların kâfirlerin işgalinden kurtarılması sloganıyla başlayan Haçlı seferlerinin, dinî amaçlarla yapıldığı vurgulanmaya çalışıl­mıştır. Oysa ki, 638 yılında Hz. Ömer’in Kudüs’e girdiğini düşünürsek kutsal top­raklar 450 yıldan fazla bir süredir Müslümanların elinde bulunuyordu ve bunca yıldır harekete geçmeyen Hıristiyan dünyası şimdi ne olmuştu da doğudaki din kardeşlerini kurtarmak için bir şeyler yapma gereğini duymuştu. Bu açıdan ba­kıldığında Haçlı Seferleri düşüncesinin doğuşunda siyasî, sosyal ve ekonomik se­beplerin çok daha etkili olduğu anlaşılmaktadır. Ortaçağ Avrupası’nda uzun zamandır devam eden açlık, yoksulluk ve topraksızlık sorunu Avrupalı soyluları çözüm aramaya sevk etmekteydi. Ayrıca Batı Kilisesi’nin bu dönemde Bizans İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu zayıf durumu değerlen­direrek kudretini doğuda yayma isteği böyle bir seferi zorunlu kılıyordu.

Hristiyanlık içinde Katolik ve Ortodoks inançlarının birbirinden ayrılmasına Shisma denir. Bu ayrılık 1054 yılından günümüze kadar devam etmektedir.