BİZANS TARİHİ

Geç Roma döneminde imparatorun kılıcını taşıyan manasındaki spatarios Bizans döneminde imparatorun saray içindeki korumasını üstlenen ve çoğu zaman hadımlardan seçilen kişilerin taşıdığı bir unvan olarak kullanılmıştır.

Halife Harun Reşîd, Bizans’ın Amorion (Hisarköy - Amûriyye) ve Ankara gibi şehirlerinde gerçekleştirilen kuşatmalar sırasında ele geçirilen kitapların muhafaza edilmesini özellikle emretmiştir. Dönemin ileri gelen ilim adamlarından oluşturduğu bir ekibi önemli gördükleri tıp, felsefe, astronomi vb. ilimlere dair eserleri elde etmekle görevlendirmiş ve bu şekilde birçok ünlü eserin Bağdat’a getirilmesini sağlamıştır. Bağdat’ta toplanan eserler, Halifenin görevlendirdiği dönemin meşhur doktorlarından Yuhannâ/Yahya b. Mâseveyh’in başkanlığındaki bir heyet tarafından tercüme edilmiştir.

Eyalet valisinin vekili anlamındaki vicarius unvanı erken dönem Bizans tarihinde kullanılmış resmi bir unvandır.

Daha çok maliye bakanları tarafından kullanılan bir unvandı. Erken dönemde imparatorun özel odasından sorumlu hadımlara ait bir görevdi. Sonradan hem askeri hem de mali işlerden sorumlu kişi için kullanıldı.10. yüzyıldan sonra askeri görevleri azalırken mali sorumluluk alanı genişlemiştir.

Erken dönem Bizans tarihinde imparatorun has odasından sorumlu kişi manasında kullanılan Kuvikularios unvanı daha sonra imparatorun sarayının teşrifatından sorumlu kişiler için kullanılmıştır.

Antik dönemlerde general manasında kullanılan Stratigos kelimesi Bizans döneminde özellikle 8. yüzyılda sözlük manası kolordu anlamına gelen fakat idari olarak eyalet terimini karşılayan temalardan sorumlu kişi için kullanılmış bir unvandır. Stratigoslar eyaletin en üst askeri sorumlusu olduğu kadar bölgelerinde verginin toplanmasından ve adaletin dağıtılmasından da mesuldüler.

Geç Roma döneminde sivil idarenin başı olarak kullanılan magistrianos unvanı Bizans döneminde sarayın korunmasından, ordunun silahlanmasından, istihbaratın sağlanmasından ve diplomatik ilişkilerin belirlenmesinden sorumlu kişi için kullanılmıştır.

Logotetis Bizans Devletinde altıncı ve yedinci yüzyıllarda devletin maliyesinden sorumlu üst düzey görevli için kullanılan unvand›r. Daha sonra bu unvan asıl görevinin yanı sıra eyaletlerdeki emlakın defterlerinin tutulmasından, arazi vergilerinin tespit ve tahsilinden, ordu mensuplarının maaşlarının ödenmesinden sorumlu görevliler için de kullanan bir unvan olmuştur.

Daha çok maliye bakanları tarafından kullanılan bu unvan asırlar içinde değişik anlamlar kazanmıştır. Erken dönemde imparatorun özel odasından sorumlu hadımlara ait bir görev iken daha sonra hem askeri hem de mali işlerden sorumlu kişi için kullanılmıştır. 10. yüzyıldan sonra askeri görevleri azalırken mali sorumluluk alanı genişlemiştir.

Sinkellos, daha çok Ortodoksluğun en üst dini temsilcisi olan patriğin danışmanı için kullanılan bir unvandır.

İslam’ın hemen öncesinde iki imparatorluk arasında tampon vazifesi gören devletçiklerden Hireliler (Lahmiler) Sassniler'in vassalı konumundadır.

Hz. Muhammed döneminde Bizans imparatorluğuna yönelik diplomasi faaliyetleri gerçekleşmiş, bizzat imparator Heraklios’a (610-641) İslam’a davet mektubu gönderilmiştir.

Amr b. As, 643 yılında Babilon yakınında Fustat adıyla bir ordugah şehri kurarak Arabistan’dan göç eden Müslümanları buraya yerleştirdi; bu başarılarından dolayı kendisine ''Mısır Fatihi'' unvanı verildi ve Hz. Ömer tarafından Mısır'a vali tayin edildi.

Sultan Tekkesi adıyla bilinen ve Larnaka sınırları içinde kabri bulunan kişi Ümmü Harâm’dır.

Bu işleri yapan kişiler için kullanılan ünvan Kuvikularios’tur.

655 yılında İslam ve Bizans donanmaları arasındaki ilk büyük deniz savaşı gerçekleşmiştir. Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyetinin sona erdiği bu savaşın ismi Zâtü's-savârî’dir.

Bağdat’I kurup Abbasilere başkent yapan ve Yunan eserlerini islam dünyasına gönderilmesini isteyen halife, Ebu Cafer el-Mansur’dur.

Bizan’ın ikinci büyük kenti Amorion (Hisarköy - Amûriyye)’dur ve 838 yılında Araplar tarafından işgal edilmiştir.

II. Vasil zamanında Emeviler ve Abbasiler döneminde Müslümanlar tarafından Anadolu’da fethedilmiş olan toprakların büyük bir kısmı geri alınmış ve sınırlar genişletilmiştir.