BİZANS TARİHİ

Hz. Peygamber ve Dört Halife döneminden itibaren Emevîler, Abbâsîler,
Endülüs Emevîleri, Fâtımîler, Selçuklular, Eyyûbîler, Memlükler ve son olarak
1453’te İstanbul’u fethedip Bizans’ın varlığına son veren Osmanlılar’ın ve bu arada
kurulan diğer Müslüman devlet ve hânedanların da Bizans’la siyasî, askerî, ekonomik, dinî ve sosyo-kültürel münasebetleri olmuştur.

Busra valisini İslâm’a davet etmek üzere Hz. Muhammed tarafından bir mektupla birlikte elçi olarak gönderilen Hâris b. ‘Umeyr el-Ezdî, Gassânî emirlerinden Şurahbil b. ‘Amr’ın topraklarından geçerken adı geçen emir tarafından Mûte’de öldürüldü. Elçinin öldürülmesi diplomatik bir skandala yol açtı ve siyasi gerginlik Bizans askerlerinin de katıldığı Mûte savaşı ile sonuçlandı. Doğru cevap C şıkkdır.

Busra valisini İslâm’a davet etmek üzere Hz. Muhammed tarafından bir mektupla birlikte elçi olarak gönderilen Hâris b. ‘Umeyr el-Ezdî, Gassânî emirlerinden
Şurahbil b. ‘Amr’ın topraklarından geçerken adı geçen emir tarafından Mûte’de
öldürüldü.

İslâm ordusu kendisinden kat kat büyük olan Bizans ordusuyla Mûte’de karşılaştı. Çetin
bir mücadeleden sonra Hz. Peygamber’in tayin ettiği her üç kumandan sırasıyla şehid oldu. İslâm ordusunun kumandanlığına Hâlid b. Velîd getirildi. Hâlid b. Velid uyguladığı taktiklerle fazla zayiat vermeden geri çekilmeyi başardı (629). Mûte Savaşı ile İslâm ve Bizans orduları ilk defa karşı karşıya gelmiş oluyordu.

Hz. Muhammed döneminde sadece Mute savaşı yaşanmış, Hz. Ebubekir döneminde Suriye ve Filistin kapıları açılmış, Hz. Osman döneminde daha çok deniz seferleri ve Kuzey Afrika seferleri yapılmış, Hz. Ali dönemi ise karışıklıklar ile geçmiştir. Bu gelişmeler Hz. Ömer döneminde yaşanmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İslâm ordusundan sayıca fazla olan Bizans kuvvetleri ayrıca silâh ve teçhizat bakımından da üstündü. Bütün bunlara rağmen Ecnâdeyn Savaşı Müslümanların kesin galibiyetiyle sonuçlandı (30 Temmuz 634). Ordusunun yenildiği haberini alan imparator Heraklios, Humus’tan Antakya’ya gitmek zorunda kaldı. Ecnâdeyn zaferiyle Suriye ve Filistin kapıları Müslümanlara açılmış oldu.

Yermük Savaşı’nın arkasından Filistin’in fethine devam edildi. Hıristiyanların kutsal merkezi Kudüs kuşatılınca halk emân diledi ve Halife Hz. Ömer 638 yılında bizzat gelerek şehri Patrik Sofronios’tan teslim aldı.

Hz. Osman döneminde, Bizans’a sınır teşkil eden Suriye bölgesinin valiliğini yürüten Muâviye’nin halife adına Bizans’la diplomatik faaliyetlerde bulunduğu ve anlaşmalar yaptığı görülmektedir.Fakat bu savaşta yeri yoktur. Doğru cevap E şıkıdır.

Kıbrıs üzerine sahabeden birçok gönüllünün yanında Ubâde b.
Sâmit ile hanımı Ümmü Harâm’ın da katıldığı bir sefer düzenledi. Müslüman filosu 649 yılı ilkbaharında 1700 gemiyle Akkâ’dan denize açıldı, kuşatma sonunda
7200 altın vergi ödenmesi ve Müslümanlara saldırılmaması şartıyla anlaşma sağlandı. Böylece Kıbrıs barış yoluyla ele geçirilip vergiye bağlandı. Karaya çıkıldığı
sırada Ümmü Harâm bineğinden düşüp öldü ve burada defnedildi. Hala Sultan
Tekkesi adıyla bilinen ve Larnaka sınırları içinde bulunan kabri bugün de ziyaret
edilmektedir.

Stratigos: Antik dönemlerde general manasında kullanılan Stratigos kelimesi Bizans
döneminde özellikle 8. yüzyılda sözlük manası kolordu anlamına gelen fakat idari olarak eyalet terimini karşılayan temalardan sorumlu kişi için kullanılmış bir unvandır. Stratigoslar eyaletin en üst askeri sorumlusu olduğu kadar bölgelerinde verginin toplanmasından ve adaletin dağıtılmasından da mesuldüler.

Kuşatma 669 yılı bahar mevsimi boyunca devam etti. Ancak erzakın tükenmesi ve açlık sebebiyle sonuç alınamadı. İslâm orduları yaz mevsiminde kuşatmayı kaldırıp geri dönmek zorunda kaldılar.

Muaviye’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Yezid döneminde (680-683),
imzalanmış olan anlaşmaya sadık kalındığı anlaşılmaktadır. Bu yıllarda Rodos
adasındaki Müslüman askerler ve Cünâde b. Ebû Ümeyye tarafından kurulmuş
olan Arap kolonisi kaldırıldı. Bundan başka Muâviye tarafından 653 yılında Kıbrıs adasına yerleştirilen 12 000 asker de geri çekildi.

Hz. Ebubekir döneminde Filistin'in kapıları açılmış olup, Filistin Hz. Ömer döneminde alınmıştır. Hz. Ali dönemndei Muaviye ile ilgiliyaşanan karışıklıklar ve Sıffin savaşı yüzünden sefer ve fetih hareketleri görülmemiştir Doğru cevap Mısır'ın fethi ve Kuzey Afrikaseferlerinin yapıldığı dönemlerdir. E şıkkıdır.

Muaviye İstanbul'u iki kez kuşatmıştır, son kuşatma Süleyman b. Abdulmelik zamanında olumştur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Emevîler’le Bizans imparatorluğu arasında ilişkilerin yeniden bozulmasının sebeplerinden biri Abdülmelik tarafından ilk İslâmî sikkenin bastırılmış olmasıdır.  İslâm öncesi dönemden itibaren Araplar’da Bizans ve Sâsânî paraları tedavülde idi. Abdülmelik döneminde ilk defa İslâmî tarzda altın (dinar) ve gümüş (dirhem) sikkeler darbedilmiş ve Hz. İsa resmi ile haç yerine “Kulhuvellahu ahad” (=De ki Allah birdir) âyeti gibi İslâmî motifler yer almaya başlamıştır Doğru cevap B şıkkıdır.

Özellikle Harun Reşid döneminde Bizansla çok fazla esir değişimi olmuş,Ebû Ca’fer el-Mansûr, Hârûn Reşîd ve Me’mûn Bizans’ın elinde bulunan Eski Yunan bilimine ait kitaplara özel önem vermiş, satın alma veya Bizans imparatorlarından rica ederek temin etme yolunda gayret göstermişlerdir. Bizans’tan sağlanan kitaplar Beytülhikme merkezli tercüme faaliyetlerinin temel malzemesi olmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır

Mehdî-Billâh zamanında Bizans’a yönelik seferlere önem verildi. Müslüman Araplar’ın dördüncü ve son İstanbul seferi de bu dönemde gerçekleştirildi.

Hz. Muhammed döneminde Bizans imparatorluğuna yönelik diplomasi faaliyetleri gerçekleşmiş, bizzat imparator Heraklios’a (610-641) İslâm’a davet mektubu gönderildiği gibi, Bizans’a bağlı vali veya vassal devlet yöneticilerine de elçiler ve mektuplar gönderilmiştir. Bu bağlamda Bizans’a yönelik ilk diplomasi faaliyeti 628 yılında gerçekleşmiştir. Mekkelilerle yapılan Hudeybiye barış antlaşmasından sonra Hz.Peygamber, dönemin ileri gelen diğer bazı devlet başkanları ve emirlerinin/valilerinin yanısıra Bizans imparatoru Heraklios’a da İslâm’a davet mektubu gönderdi. Bu sırada Bizanslıların mühürsüz mektuplara itibar etmediklerinin hatırlatılması üzerine bir mühür yaptırmış ve mektup onunla mühürlenmişti. Mektubu imparatora götürmek üzere, ticaret amaçlı seyahatleri dolayısıyla Suriye bölgesini iyi bilen Dihye b. Halîfe el-Kelbî görevlendirilmiştir (Mayıs 628).

Busra valisini İslâm’a davet etmek üzere Hz. Muhammed tarafından bir mektupla birlikte elçi olarak gönderilen Hâris b. ‘Umeyr el-Ezdî, Gassânî emirlerinden Şurahbil b. ‘Amr’ın topraklarından geçerken adı geçen emir tarafından Mûte’de öldürüldü. Elçinin öldürülmesi diplomatik bir skandala yol açtı ve siyasi gerginlik Bizans askerlerinin de katıldığı Mûte savaşı ile sonuçlandı. Hz. Muhammed
3.000 kişilik bir ordu hazırladı ve Zeyd b. Hârise komutasında Bizans topraklarına gönderdi. Hz. Peygamber Zeyd’in şehit düşmesi halinde Ca’fer b. Ebû Tâlib’in, Ca’fer’in şehit düşmesi halinde Abdullah b. Revâha’nın kumandayı almasını, onun da şehid olması halinde ise Müslümanların aralarından birini kumandan seçmelerini emretmişti. İslâm ordusunun hareketinden haberdar olan Şurahbil b. ‘Amr bölgedeki birçok Hıristiyan Arap kabilesini etrafına topladığı gibi bölgede bulunan imparator Heraklios’tan da yardım istedi. Heraklios Sâsânîler’e karşı hazırladığı birlikleri onun yardımına gönderdi. Şurahbil b. Amr’ın kumandasındaki Arap kabilelerinin katılımıyla birlikte Bizans ordusunun mevcudu 100.000’i aşmıştı. Ordunun genel kumandanlığını Teodoros (vicarius) yapmaktaydı. İslâm ordusu kendisinden kat kat büyük olan Bizans ordusuyla Mûte’de karşılaştı. Çetin bir mücadeleden sonra Hz. Peygamber’in tayin ettiği her üç kumandan sırasıyla şehid oldu. İslâm ordusunun kumandanlığına Hâlid b. Velîd getirildi. Hâlid b. Velid uyguladığı taktiklerle fazla zayiat vermeden geri çekilmeyi başardı (629).

Başkumandanlığını Hâlid b. Velîd’in yaptığı İslâm ordusu Ecnâdeyn’de Heraklios’un kardeşi Teodoros kumandasındaki 80.000 kişilik Bizans ordusu ile karşı karşıya geldi. Müslümanlar devrin  en güçlü devleti olan Bizans’ın düzenli, iyi eğitilmiş ve Sâsânîler’e karşı kazandığı zaferle morali yükselmiş ordusuyla savaşmak durumundaydı. İslâm ordusundan sayıca fazla olan Bizans kuvvetleri ayrıca silâh ve teçhizat bakımından da üstündü. Bütün bunlara rağmen Ecnâdeyn Savaşı Müslümanların kesin galibiyetiyle
sonuçlandı (30 Temmuz 634). Ordusunun yenildiği haberini alan imparator Heraklios, Humus’tan Antakya’ya gitmek zorunda kaldı. Ecnâdeyn zaferiyle Suriye ve Filistin kapıları Müslümanlara açılmış oldu.