BİZANS TARİHİ

Modern çağın aydınlarının Bizans adıyla andığı yapı Roma’nın bir değişim ve dönüşüm yaşayarak ulaştığı sentezden ibarettir. Bu sentezin ana unsurlarını Roma devlet düşüncesi, Hıristiyanlık inancı, Yunan dili ve Yunan kültürü oluşturmaktadır. Bu unsurların birleşimi Bizans adı verilen oluşumu doğurmuştur.

Krallık döneminde Roma halkı çeşitli toplumsal sınıflara ayrılmıştır. Büyük toprak sahibi olan aristokratlar patriciler grubu arasında yer almaktadır.

Doğu Akdeniz dünyasında M.Ö. III. yüzyılda Helenistik krallıklar hüküm sürüyordu. Bu krallıkların en güçlüleri Yunanistan ve Makedonya’da hüküm süren Makedonya Krallığı, Anadolu ve Suriye'de egemen olan Selefkos (Suriye) Krallığı ve Mısır'a hâkim bulunan Ptolemeos Krallığı idi.

Vezüv Yanardağının patlamasıyla küller ve lavlar altında kalan Roma şehri Pompei’dir. Bu zamandan kalan kalıntılar, Roma kentindeki yaşam hakkında önemli bilgilere sahip olmamıza yaramıştır.

Dioklitianus , imparatorluğu zaafa uğratan iktidar mücadelelerine son vermek, imparatorluk yönetiminde istikrarı sağlamak ve imparatorluk otoritesini daha etkin kılabilmek maksadıyla köklü bir reform gerçekleştirdi. Dioklitianos, dört başlı manasında Tetrarhia denilen yeni bir yönetim sistemi kurdu. Bu sisteme göre imparatorluğu iki agustus ve iki sezar birlikte yöneteceklerdi. Agustuslardan biri imparatorluğun batısına diğeri ise doğusuna hükmedecekti. Agustuslar kendilerine birer sezarı yardımcı olarak seçeceklerdi. Agustusların görev sürelerini tamamlamalarından sonra sezarlar agustus unvanını alıp onların yerlerine geçecek ve bu defa yeni agustuslar kendilerine birer sezar seçeceklerdi. Böylece Tetrarhia sistemi devam edip gidecekti.

Konstatinos 312 yılında büyük bir orduyla Alpler’i aşıp kuzey İtalya’ya girerek Maxentius’a karşı yürüdü. Roma yakınlarında Milvian Köprüsü’nde Maxentius bozguna uğratıldı. Tarihe Milvian Köprüsü Savaşı olarak geçen bu savaş hem Roma hem de Hıristiyanlık tarihi için önemli bir dönüm noktasıdır. Bu savaşta “Labarum” denilen ve Hıristiyanlığın kutsal sembolü olan haç işaretli bayrakları Konstantinos ordusuna taşıttı. Maxentius savaş sırasında öldürüldü, Konstantinos Roma halkı ve Senato tarafından kurtarıcı olarak selamlanarak Roma şehrine girdi. Böylece Roma imparatorluğunun Batı tarafında tek agustus olarak Konstantinos hakim oldu.

İmparatorluk toprakları üzerinde hür biçimde yaşamaya başlayan Hıristiyanlar, Havarilerin faaliyet gösterdikleri belli başlı şehirlerdeki kiliseler etrafında örgütlenmeye başlamışlardır. Bu şehirler Kudüs, İskenderiye, Antakya ve Romadır.

457 yılında Markianos’un ölümüyle imparatorluk tahtına kimin geçeceği sorunu ortaya çıktı. Ordu komutanı Alan asıllı Aspar, yardımcılarından Leon’u (457-474) imparator ilan ettirdi. 457’de Leon, yapılan dini merasimle Patrik Anatolios’un elinden taç giyen ilk imparator oldu.

Bizans imparatorluğunda halk özellikle büyük kentlerde Maviler ve Yeşiller adını taşıyan dimoslar etrafında örgütlenmişlerdi. Bu Partiler, sportif ve kültürel etkinlikleri organize eder, vergileri toplar, asayişi sağlar ve mahallelerde bir takım belediye hizmetlerinin yürütülmesine öncülük ederlerdi. İmparatorun günlük işlerini takip etmek Maviler ve Yeşiller’in sorumluluğunda değildir.

İstanbul’da çıkan bir isyan sonucu Mavrikios tahttan atıldı ve komutanlardan Fokas, senatonun da onayı ile imparator ilan edildi. 602 yılından 610 yılına kadar Bizans iktidarını elinde bulunduran Fokas tam bir tedhiş rejimi kurdu. Onun baskıya dayalı yönetimi, Balkanlar’da Slav-Avar ilerleyişi ve doğuda Iran savaşlarıyla birleşince Bizans İmparatorluğu tam bir çöküşün eşiğine geldi. 610 yılında Fokas’ın zulme dayalı yönetimini askeri bir müdahaleyle sona erdiren ve Bizans tarihinde yeni bir dönemi başlatan Heraklios, devleti de çöküşten kurtaran olarak tarihe adını yazdırdı.

Roma devletinin kral dönemi zalim bir kral olarak tasvir edilen son Etrüsk Kralı Tarquinius Suberbus’un baskılara karşı ayaklanan Roma halkı tarafından M.Ö. 509’da şehirden kovulması ve cumhuriyet yönetiminin kurulmasıyla sona ermiştir.

Latium Orta İtalya’da merkezi Roma olan ve günümüzde Lazio olarak adlandırılan bölgenin adıdır. Tiber ve Aniene nehirleri arasında yaklaşık 17000 kilometre karelik bir toprağı kapsayan Latium bölgesi bereketli ova toprağı ve İtalya’daki Latin kavimlerin ana yurdu olarak bilinmektedir.

Roma halkının çeşitli toplumsal sınıflara ayrılması krallık devrine aittir (M.Ö. 753-M.Ö. 509)