BİZANS TARİHİ

Dioklitianos döneminde ağır baskılara ve takibata uğrayan Hıristiyanlar, onun halefi Galerius’un 311’de Hıristiyanlığı suç olmaktan çıkartan fermanıyla bu güç durumdan kurtulmaya başladılar. Doğru cevap B’dir. Sayfa:41

İmparator İustinianos’un, Roma İmparatorluğu’nu yeniden ihya etmek maksadıyla yaptığı fetihleri ve askeri seferleri finanse etmek için halka ağır vergiler yüklemesi, memuriyetlerin satılması ve bürokrasinin halkı ezmesi gibi nedenler üzerine dimoslar (örgütlü toplumsal gruplar) birleşerek isyan ettiler.

Dioklitianos, dört başlı manasında Tetrarhia denilen yeni bir yönetim sistemi kurdu. Bu sisteme göre imparatorluğu iki agustus ve iki sezar birlikte  yöneteceklerdi. Dioklitianos (284-305) döneminde tetrarhia sistemine geçilmiş imparatorluk; Doğu, Balkan/İlirya, İtalya ve Batı/Galya olmak üzere dört eyalete ayrılmıştır. Dioklitianos imparatorluk merkezi olarak doğuda İzmit’i seçmiştir. Milano, Selanik ve Trier dörtlü yönetim sisteminin diğer merkezleri olmuştur. Bu eyaletler arasında Anadolu merkezli doğu eyaleti daha sonra Bizans’ın da kurulacağı topraklar olacaktır. Samimiyetle düşünülerek icat edilmiş olan bu sistem oldukça etkili ve sürekli tehdit edilen imparatorluk sınırlarının korunması bakımından çok faydalıdır. Fakat iyi niyetle düşünülen bu sistemin uygulamada sorunsuz biçimde işlemesi mümkün olmayacaktı. Doğru cevap D’ dir. Sayfa: 37-38

Dioklitianos ülkede idari bakımdan yeni bir teşkilatlanma gerçekleştirdi: imparatorluk, Doğu, Balkan/İlirya, İtalya ve Batı/Galya olmak denilen dört eyalete ayrıldı. I,II,III,V doğru olduğundan doğru cevap B’dir. Sayfa: 38

Arius, Hz. İsa’nın, Tanrı ile aynı özü taşımadığını, onun Tanrı’nın yarattığı varlıklardan biri olduğunu kabul ediyordu. Teslis inancını sorgulayan ve Hz. İsa’nın tanrılığı ilkesini karşı çıkan Arius’a göre Hz. İsa, Tanrı tarafından insanlığın selameti için özel olarak yaratılmış bir insandı. Arius’un öğretisi 320 yılına kadar oldukça rağbet gördü ve benimsendi. Fakat 320 yılında resmi kilise tarafından sapkın sayıldı (Gregory, 2008, 62-63). Arianizm dolayısıyla Hıristiyanlar arasında yaşanan şiddetli anlaşmazlığın çözümü için imparator Büyük Konstantinos girişim başlattı. Bu sorunun din adamlarının geniş katılımıyla ele alınması ve bir çözüm bulunması amacıyla ekümenik konsil toplamaya karar verdi. İmparatorluğun her yanından gelen ruhbanların katılımıyla 20 Mayıs 325’de Nikaeia /İznik’te bizzat İmparator Konstantinos’un başkanlık ettiği İznik Konsili toplandı. Burada yapılan görüşmelerde; “Hz. İsa (Oğul) yaratılmamıştır ve Tanrı (Baba) ile aynı özden vücuda gelmiştir” kararı alındı. Bu kararla Baba ve oğul’un eşit derecede tanrı olduğu ve her ikisinin, Kutsal Ruhla birlikte sonsuz olduğu, yani Teslis teyit edildi (Dikici, 2007, 39). Arius mahkûm olurken Arianizm sapkınlık sayıldı. İznik’te Arianizm dışında Hıristiyanlık ve kiliseyi ilgilendiren başka kararlar da alındı. Dini bir toplantıya başkanlık etmesiyle Konstantinos kendisinden sonra gelen imparatorlara örnek olduğu gibi gittikçe Bizans’a dönüşen İmparatorlukta siyasi iktidarla dini otoritenin birbiriyle olan girift bağını da kurmuş oluyordu. I.,IV. Maddeler resmi kilisenin bakış açısını göstermektedir. Doğru cevap C’dir. Sayfa. 41-42

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Tarihlere Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması olarak geçen bu olay aslında yeni bir şey değildi. İdari bakımdan kolaylık sağlamak, imparatorluk ailesi içerisinde iktidar kavgası yaşanmasını önlemek, iç ve dış gelişmelerin zorunlu kılması gibi nedenlerle imparatorluk idaresinin bölünmesi vakası birçok defa yaşanmıştı. Doğru cevap A'dır.

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

İmparator İustinianos Codex İustinianos veya Corpus Iuris Civilis adıyla bilinen yasalar külliyatının Institutiones idari ve eğitimle ilgili konuları kapsamaktaydı. Pandekta (Digesta) ise sosyal ve cezai konulara ilişkindi. Dönemin ihtiyaçlarına göre İustinianos bir ferman şeklinde Novellae adı verilen kanunlar koydu. Novellae’ların bir bölümü Yunanca yazılmıştır. Hukuki reformlarla Antik Roma’dan kalma kanunlar elden geçirilip ve günün gerçeklerine uygun hale getirildi (Ostrogorsky, 1999, 69-70). Doğru cevap E’dir. Sayfa: 48

Roma’da yasaklı olan Hıristiyanlık dininin İstanbul’da serbest bırakılması Bizans başkentini önemli bir dini merkez haline getirmiştir. 325 yılından başlayarak toplanan çeşitli dini konsillerde Ariyanizm ve Nestorius gibi Hıristiyanlığın diğer yorumları reddedilerek teslis anlayışı Ortodoksluğun temeli olarak benimsenmiştir. Daha sonra imparatorluğun siyasi gücü ile resmi Ortodoksluk anlayışı tüm imparatorluğa empoze edilmiştir. I,II,IV. Maddelerdeki açıklamalar doğru olduğundan Doğru cevap B’dir. Sayfa: 50

Roma’nın kuruluşu ve krallık döneminde yaşanan gelişmeler efsanelerle örülü bir şekilde zamanımıza kadar ulaşan bir takım bilgilerden ibarettir.

Romulus’un, şehrin kuruluşundan hemen sonra komşu halk Sabinlere karşı
başlattığı savaş iki halkın birleşmesiyle sonuçlandı. Böylece ilk kralı Romulus
olan Roma şehir devleti ortaya çıktı.

Municipium: Roma şehrinin otoritesini tanıyan ancak yarı otonom özelliğini koruyan şehirlerdir.

Roma İmparatorluğu’nun tarihine bakacak olursak çöküşün Neron zamanında başlamış olduğunu görürüz.

Dioklitianus (284-305), imparatorluğu zaafa uğratan bu iktidar mücadelelerine son vermek, imparatorluk yönetiminde istikrarı sağlamak ve imparatorluk otoritesini daha etkin kılabilmek maksadıyla köklü bir reform
gerçekleştirdi. Dioklitianos, dört başlı manasında Tetrarhia denilen yeni bir yönetim sistemi kurdu

Dioklitianos ülkede idari bakımdan yeni bir teşkilatlanma gerçekleştirdi:
imparatorluk, Doğu, Balkan/İlirya, İtalya ve Batı/Galya olmak üzere prefekture
denilen dört eyalete ayrıldı. Her bir eyaletin başına prefektus yani eyalet valisi
atandı. Eyaletler, dioceses adı verilen bölgelere ayrıldı ve bölgelerin başında vicarius adıyla yöneticiler bulunuyordu. Şehirlerde curiae yani şehir meclisi işlevseldi. Şehir meclisleri bölge valilerine, bölge valileri eyalet valilerine, eyalet valileri de doğrudan agustus veya sezara bağlıydı

İlk harekete geçen Konstantinos oldu. 312 yılında büyük bir orduyla Alpler’i
aşıp kuzey İtalya’ya girerek Maxentius’a karşı yürüdü. Roma yakınlarında Milvian
Köprüsü’nde Maxentius bozguna uğratıldı. Tarihe Milvian Köprüsü Savaşı olarak geçen bu savaş hem Roma hem de Hristiyanlık tarihi için önemli bir dönüm
noktasıdır.

Konstantinos’un Byzantium’da kurduğu yeni şehir 11 Mayıs 330’da görkemli törenler ve eğlencelerle resmen açıldı. Şehre Yeni Roma (Nova Roma) adı verildiyse de bir müddet sonra kurucusuna atfen Konstantinopolis denilmesi gelenek haline geldi.

Bizans’ın doğuşu olarak İstanbul’un başkent yapıldığı 330 tarihini benimsemiştir.

İmparatorluk toprakları üzerinde hür biçimde yaşamaya başlayan Hristiyanlar, Havarilerin faaliyet gösterdikleri belli başlı şehirlerdeki kiliseler etrafında örgütlenmeye başladılar. Büyük kilise örgütlerinin bulunduğu şehirler: Kudüs, İskenderiye, Antakya ve Roma idi. Bir süre sonra bu şehirlerin arasına İstanbul da katıldı.

İmparatorlukta Hıristiyanlığın tek resmi din olarak benimsenmesi I. Teodosios (379-395) döneminde oldu. Teodosios, çıkardığı bir fermanla Hıristiyanlığı devletin resmi dini haline getirdi, diğer tüm din ve inançların varlığını yasa dışı ilan etti

610 yılında Fokas’ın zulme dayalı yönetimini askeri bir müdahaleyle sona erdiren ve  Bizans tarihinde yeni bir dönemi başlatan Heraklios, devleti de çöküşten kurtaran olarak tarihe adını yazdırdı.