BİZANS TARİHİ

Altar

Kripta

Tessera

Kufi

Soğuk cam üzerine altın yaldız ve maden oksitlerle dekorasyon yapıldıktan sonra fırında ısıtılarak camın yüzeyine sabitlenmesi işlemidir.

Fresko: Yaş sıva üzerine suda çözülmüş boya pigmentleri kullanılarak yapılan duvar resmi.

Mozaik: Taş, mermer, pişmiş toprak, cam ve değerli taşların küçük geometrik parçacıklar halinde harç üzerine dizilerek yapılan dekorasyondur.

Kastron: Savunma amacı ile oluşturulan kaleye verilen isimdir. 7. yüzyıldan
sonra “Kasaba” ya da “kent” anlamında da kullanılmıştır.

Geç Antik Çağ’ın sonu olarak kabul edilen İustinianos döneminin de içerisinde
olduğu 650 yılına kadar olan süreç Erken Bizans Dönemi olarak adlandırılır.

Pagan: Eski Yunan ve Roma’da çoktanrılı inanç sistemine verilen ad.

Nef: Kiliselerde sütun ya da paye gibi destek dizileriyle ayrılmış bölümlere denir.
Yapının büyüklüğüne göre farklılaşan nef sayıları 1, 3, 5 hatta 7 olabilmektedir.
Neflerden ortadaki yani apsis ekseninde bulunan orta nef, her iki yandakiler ise yan neftir.

Ambon: Kilisede İncil okumak için kullanılan birkaç basamakla yükseltilmiş özel
kürsü.

Erken Dönem Bizans Bazilikaları örtü sistemi ve mimari özelliklerine göre
“Ahşap Örtülü (Hellenistik) Bazilika”, “Tonoz Örtülü Bazilika”, “Kubbeli Bazilika” ve “Transeptli Bazilika” olmak üzere dört tip altında incelenir.

Tarihlenenebilen ilk bazilika, Konstantinos’un Roma piskoposu için 313 yılında Roma’da yaptırdığı Salvator Kilisesi (S. Giovanni in Laterano)’dir.

Altar: Hıristiyanlık öncesi çeşitli dinlerde hayvanların üzerinde kurban edildiği taş masa. Kiliselerde ise üzerinde İsa’nın bedenini simgeleyen ekmeğin ve yine İsa’nın kanını simgeleyen şarabın bulunduğu, genellikle taştan ya da
madenden yapılmış dört ya da daha çok destekle taşınan bir üst tabladan oluşan masa.

7-8. yüzyıllarda Bizans İmparatorluğu içerisinde sadece dört ya da beş yerleşim kent adı ile tanımlanabilecek niteliktedir. Bu kentler başkent İstanbul, Selanik, Efes, İznik ve Trabzon’dur.

Kiliselerin kubbe ile örtülmesi, uzunlamasına gelişen bazilikal şemadan merkezi planlı bir şemaya dönüşümü ifade eden “kubbeli bazilika” plan tipini ortaya çıkarmıştır. Kubbeli bazilika plan tipinin bilinen en erken tarihli uygulaması İstanbul’daki Aziz Poliefktos Kilisesi’dir. Ayrıca Alahan Doğu Bazilikası, Demre Aziz Nikolaos Kilisesi ve Aya İrini Kilisesi kubbeli bazilika plan tipinin önemli örnekleridir. İs- tanbul’daki Aya Sofya Kilisesi ise kubbeli bazilika plan şemasının mimari açıdan ulaştığı son nokta olarak tanımlanır.

Orta Bizans dönemi kiliselerinin karakteristik plan tipi “Kapalı Yunan Haçı”dır. Günümüze ulaşmasa da I. Vasil (867-886) tarafından yaptırıldığı bilinen “Nea Kilisesi” kapalı yunan haçı plan tipinin ilk örneği olarak kabul edilir. İstanbul’da 907 tarihinde inşa edilen Lips Manastırı’nın (Fenari İsa Cami) Kuzey Kilisesi de kapalı yunan haçı planlı yapılardandır. Yine 920 yılında İstanbul’da inşa edilen Mireleon Kilisesi (Bodrum Cami) iç mekân koordinasyonu ve yapısal sistemin dengeli ilişkisi açısından bu plan tipinin güzel bir örneğidir

Naos; kiliselerde halkın ibadet ettiği, orta ve yan neflerden meydana gelen mekândır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İstanbul’daki Aya Sofya Kilisesi, kubbeli bazilika plan şemasının mimari açıdan ulaştığı son nokta olarak tanımlanır. Doğru cevap C seçeneğidir.