BİZANS TARİHİ

C şıkkı

Cevap göreceli değil; Anadolu imparatorluğun başkentinin de bulunduğu çekirdek arazisi olduğuna göre en önemli arazisi idi. Anadolu kelimesi bir çok yerde de geçiyor. Bu bir yorum sorusu.

E

IX. yüzyılda Roma şehri de dahil olmak üzere Batı Balkanlara kadar eski Batı Roma toprakları (İtalya, Galya, Britanya ve İspanya) Cermen asıllı krallıkların eline geçmiştir. Bizans’ın batı sınırını Atlas Okyanusu değil Balkan dağları belirlemiştir. Kuzey sınırını oluşturan Tuna nehri defalarca bu sınırı
aşan Slav ve Türk kavimleri tarafından bozulmuştur. VII. yüzyıldan sonra Bulgarlar Tuna’nın güneyinde yerleşerek Bizans’a komşu oldular.

Bizans tabiri tabiri sadece coğrafi bir bölgeyi işaret etmek için kullanılmış bir tabirdir.

Arap kaynaklarında Bizans imparatorlarının sıfatı için Meliku’rRûm, ‘Azîmu’r-Rûm, Akdeniz’i ifade etmek için Bahru’r-Rûm ve Bizans ülkesini anlatmak içinde Bilâdü’r-Rûm veya Arzu’r-Rûm, tamlamalarının kullanıldığı görülür.

Bizans Devleti’nin özellikleri yeni Roma olarak anılan İstanbul şehri, Hıristiyanlığın resmî din olarak kabul edilmesi, antik Yunan kültürünün bazı değerlerine sahip çıkılması ve VII. yüzyıldan sonra Roma devlet geleneğinin sürdürülmesidir.

Bizans’lı tarih yazarları, Antik Yunan müverrihleri olan Herodotos ve Tukididis’in yazdığı gibi zaman zaman kuzeyden gelen Got, Hun ve Bulgarları İskit sözcükleriyle adlandırdılar.

Bizans eğitim sisteminde orta ve yüksek eğitimde Antik Yunan yazarlarının eserleri öğretildi. Hıristiyanlık kabul edildikten sonra Antik Yunan kültürü pagan olarak nitelendirilse de Antik Yunan tarihi, Antik Yunan felsefesi ve bilimi Bizans eğitim sisteminde kabul edildi ve yeni nesillere aktarıldı.

Sarayda büyük tören salonları, imparatorluk ailesinin ve hizmetlilerin yaşam alanlarını, hamam, garnizon, kilise bulunuyordu.

Doğu Roma İmparatorluğu’nun M.Ö. 100 ve M.S. 100 yılları arasında 2 asır
içinde inşa ettiği askeri yollar, Bizans döneminde de kullanıldı. Bu yollar askeri
seferlere hizmet ettiği kadar nakliye, posta ve istihbarat ağının da oluşturulmasını sağlıyordu. Yolların onarılması için yerel nüfusa vergi konuldu ve yollardaki güvenliğin sağlanması için de derbentçi teşkilatları oluşturuldu.

Günümüzde Bizans diye adlandırılan devlet kendisi için bu kavramı kullan­mamıştır. Bizim Bizans olarak isimlendirdiğimiz devlet ve kişiler kendileri için Romalı tabirini kullanmışlardır. Çünkü gerçekte Bizans, Doğu Roma Devleti idi. Hatta 6. yüzyıla kadar içinde Roma şehrinin de yer aldığı Batı Avrupa bölü­mü Cermen kabileleri tarafından işgal edilmiş olmasına rağmen Bizans, devlet düşüncesi olarak buraları dahi Roma Devletinin bir parçası olarak görüyordu.

Günümüzde Yunanistan Devletinin kendi topraklarını tanımlamak için kullandı­ğı Hellas kelimesi, Bizans döneminde Selanik ile Atina arasında kalan bölge için kullanılıyordu. 7. yüzyılda bu bölgede oluşturulan kolordu bölgesinin adı, Hellas temasıydı.

Bizans Devleti’ni Roma İmparatorluğu’ndan ayıran genel özellikleri vardır. Bu özellikleri yeni Roma olarak anılan İstanbul şehri, Hıristiyanlığın resmî din ola­rak kabul edilmesi, antik Yunan kültürünün bazı değerlerine sahip çıkılması ve 7. yüzyıldan sonra Latinlikten uzaklaşma manasına gelen delatinizasyon politikası­nın izlenmesine rağmen Roma devlet geleneğinin sürdürülmesidir.

İstanbul şehriyle özdeşen unsurlardan birisi, onun surlarıdır. İstanbul’un ilk surları kurucusu Konstantinos tarafından 328 yılında yaya halde ve elinde bir mızrakla bizzat çizilmiştir. Konstantinos tarafından inşa edilen bu surlar, kent­te daha önce var olan Antik surların üç kat uzağında inşa edilmiştir. İmparator Valens (364-78) tarafından günümüze kadar ulaşan Bozdoğan su kemerleri inşa edildi. Bu su kemerinin 9. yüzyılda yapılan onarımı esnasında altı bin işçinin ça­ıştırılması bu su kemerinin muhteşemliğini açıklamaya yeterlidir. Hunların Bi­zans topraklarında ilerlemesi ve İstanbul’u ele geçrime ihtimali karşısında II. Te­odosios (M.S.408-450), I. Konstantinos’un inşa ettiği surların 2,5 km ilerisinde batı yönünde Antemios isimli bir mimara kendi adıyla anılacak olan surları 413 yılında inşa ettirtti. Bu surlar İstanbul şehrinin gerçek sınırlarını belirledi. 447 yılında yaşanan deprem esnasında yıkılan surlar 3 ay içinde onarıldı ve Atilla’nın İstanbul’u ele geçirmesine engel oldu. Bu surlara 627 yılındaki Avar kuşatması sırasında Vlaherna tarafında bulunan Meryem adına kurulmuş olan kilisenin de içine alınması ve şehrin savunulmasını arttırmak amacıyla ilave surlar inşa edildi. I. Manuil Komninos (1143-1180) zamanında bugünkü Vlaherna sarayını kuşatan surlar yapıldı. Buna rağmen 1204 yılında Haçlılar, Vlaherna surlarının bulunduğu yerden İstanbul’u işgal etti. İnşa edilen İstanbul surlarının 447’den sonra en kap­samlı tamiratı 1345 ve 1441 yıllarında gerçekleştirildi. Bu surlar 627 yılında Avar ve Pers kuşatmasını, 674-678 yılları arasında Hz. Muhammed’in sancaktarı ve sa­habenin hayatta kalan son temsilcisi Ebu Eyyüb’in de katıldığı Arap muhasarasını, 717 Arap kuşatmasını, 813 yılında Bulgar Hanı Krum’un saldırısını, 860 yılındaki Rus kuşatmasını engelleyebilmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır.

6. yüzyılda Bizans, İspanya, İtalya, Balkanlar, Anadolu, Suriye, Filistin, Mısır ve Kartaca’nın da yer aldığı Tunus’a kadar uzanan bir coğrafyaya hakimdi. Bu dönemde batı sınırını Atlas Okyanusu, kuzey sınırını Tuna nehri, doğu sınırını Pers İmparatorluğu, güney sınırını da Akdeniz ve Magribî Afrika sahilleri oluşturuyordu. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Arap kaynaklarında Bizans imparatorlarının sıfatı için Meliku’r-
Rûm, ‘Azîmu’r-Rûm, Akdeniz’i ifade etmek için Bahru’r-Rûm ve Bizans ülkesini
anlatmak içinde Bilâdü’r-Rûm veya Arzu’r-Rûm, tamlamalarının kullanıldığı görülür. 

Fatih Sultan Mehmed de İstanbul’u fethettikten sonra Kayser-i Rûm unvanını almıştır. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

İskender’in ölümü ile Balkanlarda Makedonya Krallığı, Bergama ve çevresinde Attalid Krallığı (M.Ö. 283-133), Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş bölgesinde Kommagene Krallığı (M.Ö. 162-M.S. 17) ve Güney-doğu Akdeniz ve Suriye’de Selefki Krallığı (M.Ö. 305-64) kurulmuştur. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Rahip Arius 4. yüzyılda Oğul’un (İsa), Tanrı gibi ezeli olarak mevcut olmadığını
ve Baba (Tanrı) tarafından yaratılmış olduğunu iddia etti.

Büyük evrensel öğretmenler olarak kabul edilen Büyük Vasil, Nenizili Gregor ve İoannis Hrisostomos gibi Hıristiyan kilisesinin tarihini yazanlar kilise pederleri adı altında Hıristiyanlığın diğer kaynak grubunu oluşturdu. Ayrıca İskenderiyeli Kiril, Kudüslü Kiril, Şamlı İoannis gibi din ve bilim adamları da kilise öğretmenleri adıyla Hıristiyanlığın temel kaynaklarından birisi olarak kabul edildiler.

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

İmparator Valens (364-78) tarafından günümüze kadar ulaşan Bozdoğan su kemerleri inşa edildi. Bu su kemerinin 9. yüzyılda yapılan onarımı esnasında altı bin işçinin çaıştırılması bu su kemerinin muhteşemliğini açıklamaya yeterlidir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Hanedan kurucuları olan Konstantinos günümüzde Sırbistan sınırları içinde
kalan Niş şehrinde, Valens Hırvatistan’da, Teodosios İspanya’da, Leon Güney
Trakya’da yaşayan Vessi kabilesine mensup biri olarak Arnavutluk’ta, İustinianos
Üsküp yakınlarındaki Tavresium’da, Heraklios Ermeni bir ailenin mensubu olarak
Kapadokya’da, Suriyeli ya da İsavrian hanedanın kurucusu Leon Maraş’ta, Amorion hanedanının kurucusu II. Mihail Afyon Emirdağ yakınlarındaki Amorion
şehrinde, Makedonya hanedanının kurucusu I.Vasil Ermeni kökenli bir ailenin
çocuğu olarak Edirne’de doğmuştur. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.