BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 57

4

MÖ. 509-MÖ. 27

İlk defa İmparator I. Konstantinos tarafından 309- 10 yılında bastırılan ve Bizans İmparatorluğu’nda 10. yüzyıl’a kadar kullanılmış olan altın sikkenin adı solidustur. Doğru cevap D'dir.

Dioklitianos 301 yılında “Maksimum Fiyat Fermanı” ile enflasyonu dizginlemeye çalışmıştır. Bu fermanla maaşlar ile binden fazla ürünün fiyatları sabitlenmiş ve fazla fiyat biçen tüccarlar ölüm cezasıyla tehdit edilmiştir. Uygulamaya konulan “tavan fiyatı”nda yer alan ürünler arasında çeşitli besin maddeleri (sığır eti, tahıl, şarap, arpa gibi), giyim eşyaları (ayakkabı ve kumaş gibi), deniz ticaretindeki nakliye giderleri ve haftalık ücretler yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Heraklios’tan (610-641) itibaren kral sözcüğünün eski Yunancadaki karşılığı olan vasilevs unvanı da Bizans imparatorları tarafından kullanılmıştır.

Erken dönemde senato üyelerine verilen sekizinci sıradaki Protospatarios unvanı, 10. yüzyıla kadar temalardaki görev yapan generallere de tevcih edilmiştir. Bu
göreve atanan kişiye mücevherli altın bilezik hediye edilirdi.

Hukuk işlerinden, kanunların ve emirnamelerin hazırlanmasından sorumlu questor sacri palatii denilen adalet bakanlığı oluşturuldu. Darphane ve madenlerin denetimi, nakdi vergilerin toplanması ve devlet görevlilerinin ücretlerinin ödenmesinden sorumlu comes sacrarum largitiorum olarak adlandırılan maliye bakanlığı meydana getirildi. İmparatorun özel hazinesinden sorumlu comes rerum privatorum denilen bir makam da ihdas edildi.

Bizans devletinin başkenti İstanbul olduktan sonra en üst yargı makamı İstanbul valisi olan prokonsül oldu. 4. yüzyıl ortalarından sonra bu makamdaki görevlinin adı şehir eparhos’u (praefectus urbi) olmuştur. Yargı yetkisi kişiler arasındaki anlaşmazlıkların tümünü kapsamaktadır. Aynı yetkilerle donatılmış bir başka yargıç grubunu da geçmişi Roma’ya dayanan ve askeri yoklama yapmaya da yetkili olan praetorlar oluşturmaktadır. Geceleri kent güvenliğinden sorumlu olan ve gece amiri manasında nikteparhoslar da (praefectus vigilum) doğrudan yargılama yetkisine sahip olmasa da yetki devri ile yargılama yapabilmektedir.

Logotetis tu geniku adlı memur her vilayetteki (eparhia) temsilcileri aracılığıyla tahta ve devlet kurumlarına ait arazi dışındaki imparatorluk emlakının kaydını tutmakta ve ilgili arazi vergilerinin tespiti ve tahsilinden sorumluydu. Bizans devletinde maliyeden sorumlu üst düzey görevliydi.

Pronoia,  hizmet karşılığında tahsis edilen devlet arazileri demektir.Pronoia kurumu Komninos hanedanı tarafından ihdas edilmiş olup devletin maaş ödeyecek bir mekanizmasının bulunmaması nedeniyle devlet arazilerinin ve bunlara ait gelirin özellikle askeri hizmet ve yükümlülükler karşılığında tahsis edilmesi şeklinde uygulanmaktaydı.

Erken dönemde oluşan kilise idari yapısındaki hiyerarşik sıraya göre ilk sırada başkentte bulunan patrik yer almaktaydı. İkinci sırada büyük bir idari bölgeyi içine alan eyalet (iparhia) merkezindeki metropolit bulunuyordu. Hiyerarşide üçüncü sırada ise illerde (eparhia) oluşturulan piskoposluklarda görev yapan piskoposlar yer almaktaydı.

Bu okullarda okuma, yazma, temel düzeyde matematik, dilbilgisi, din dersi, kilise ilahileri, tarihle bütünleştirilmiş mitoloji eğitimi veriliyordu. Hıristiyanlık öğretisinde beden, günahların kaynağı olarak görüldüğünden ve ruhun bedene hapsedildiği düşünüldüğünden beden eğitimi bu okullarda verilmemekteydi.

İznik İmparatorluğu ve Bizanslılar için tek önemli mesele İstanbul’un geri alınması ve Bizans İmparatorluğu’nun eski başkentinde yeniden ihya edilmesiydi. İstanbul’u koruyan tek şey surlarının aşılmazlığı ve savunmaya elverişli konumuydu. İstanbul’a sahip olma konusunda diğer komşu rakiplerine göre daha avantajlı olan İznik İmparatorluğu adına 1260 yılında VIII. Mihail Paleologos bir denemeye giriştiyse de, donanmanın olmayışı ve savunma sistemlerinin güçlü oluşu dolayısıyla bu girişiminden vazgeçti.Sahip olduğu büyük deniz gücüyle Venedik, çıkarları gereği, İstanbul’daki Latin yönetiminin hem sadık müttefiki hem de koruyucusu durumundaydı. Doğru cevap C'dir.

IV. seçenek hariçi diğerleri doğru bilgilerdir. Temel eğitimin aksine ortaöğretimdeki bu okullarda eski Yunan kültürü daha
ağırlıklı bir yere sahipti. Programda din dersi bulunmamaktaydı. O nedenle Bizanslılar ortaöğretim eğitimini laik eğitim (kozmiki pedeia) olarak da nitelemektedirler. Din eğitimi, manastırlarda ya da özel ruhban okullarında verilmektedir. Ayrıca programda Latincenin de ders olarak bulunmaması dikkat çekmektedir.

Sahip olduğu büyük deniz gücüyle Venedik, çıkarları gereği, İstanbul’daki Latin yönetiminin hem sadık müttefiki hem de koruyucusu durumundaydı. Bundan dolayı imparator VIII. Mihail Paleologos, Venedik tehdidini Ceneviz’le ittifak yaparak etkisizleştirmeyi düşündü. Mart 1261’de Cenevizlilerle bir anlaşma yapıldı. Bu anlaşmayla Ceneviz, Bizanslılara askeri yardım taahhüdünde bulunurken, Bizans toprakları üzerinde büyük ekonomik ayrıcalıklar elde ediyor ve gümrüklerden muaf tutuluyordu. Anlaşmadan sağladıkları avantajlarla Cenevizliler, imparatorluk sınırları içerisinde İstanbul’un Latinlerden geri alınması beklenmedik bir şekilde gerçekleşti. Doğru cevap E'dir.

1267’de yeniden Ceneviz’le ittifak yapıldı. Bu anlaşmayla ticari ayrıcalıkların yanı sıra Cenevizlilerin, İstanbul’un hemen yanı başındaki Galata’ya yerleşmelerine izin verildi. Galata kısa sürede Ceneviz’in en önemli kolonisi oldu. Zaman içerisinde ticari faaliyetler ve bilhassa gümrük gelirleriyle zenginleşen Galata ekonomik ve askeri bir güç olarak İstanbul için amansız bir rakip ve tehdit haline geldi. Bu anlaşma her ne kadar 1453’e kadar devam etse de Bizans’ın Venedik ve Ceneviz’le, önce bir taraf sonra diğer tarafla anlaşma yaparak durumu idare etme politikası her defasında kendisi için askeri ve ekonomik büyük kayıplara yol açmıştır. Doğru cevap A'dır.

Roma ve İstanbul Kiliseleri arasında ayrılığın yaşandığı 1054 yılından beri kiliselerin birleştirilmesi fikrinden vazgeçilmemiş ve çeşitli defalar bu uğurda girişimler yapılmıştı. Şimdi kiliselerin birleştirilmesi konusunu VIII. Mihail Paleologos, Bizans’ın üzerine çöken tehdidi bertaraf etmek için bir vasıta olarak kullanıyordu.Roma ve İstanbul Kiliseleri arasında ayrılığın yaşandığı 1054 yılından beri kiliselerin birleştirilmesi fikrinden vazgeçilmemiş ve çeşitli defalar bu uğurda girişimler yapılmıştı. Şimdi kiliselerin birleştirilmesi konusunu VIII. Mihail Paleologos, Bizans’ın üzerine çöken tehdidi bertaraf etmek için bir vasıta olarak kullanıyordu. Doğru cevap A'dır.

Bitinya, İstanbul’un doğusunda kalan ve Bizans döneminde başlangıçta Kadıköy, İznik, İzmit, Bursa illerini kapsarken daha sonra bunlara ilaveten Bilecik, Sakarya, Düzce, Bolu, Zonguldak ve Bartın yerleşimlerini de içine alan bölgenin adıdır.

Bu Bizans ordusunu Osman Gazi, 5000 kişilik bir kuvvetle Yalova civarında Bizanslıların Bafeus, Türk kaynaklarının Koyunhisar adını verdikleri mevkide karşıladı. 27 Temmuz 1302’de yapılan savaşta zafer Osman Gazi’nin oldu. Bozguna uğrayan Bizans birlikleri İzmit’e çekildiler. Bu savaş dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu Osman Gazi’nin adı çağdaşı bir kaynakta ilk defa zikredilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Anadolu’da Türk fetihleri sürerken ve Balkanlar’da Katalan istilası sonrasında istikrar kurulamamışken Paleologos hanedanı içerisinde başlayan anlaşmazlıklar Bizans İmparatorluğu’nu kötü bir duruma sürükledi. II. Andronikos kendisine halef olarak oğlu IX. Mihail’i seçmişti. Mihail’in oğlu ve dedesiyle aynı adı taşıyan genç Andronikos da babasından sonraki veliaht olarak ilan edilmişti. Genç Andronikos’un sorumsuz ve sefih yaşantısı bir aile dramına sebebiyet verdi. Genç prensin sorumsuzluğu kardeşinin öldürülmesine neden oldu. Doğru cevap C'dir.