BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 52

Litürji: Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların tümüdür. Litürjik ise litürjiye ilişkin olguları niteler. Örneğin kilise hazinelerinde yer alan; İsa’nın bedenini sembolize eden ekmeğin konduğu tepsi (paten) ve İsa’nın kanını sembolize eden şarabın konduğu kadeh (kalis) litürjik objelerdir. Doğru cevap C’dir.

13. yüzyılın sonlarına doğru iki önemli İtalyan deniz şehri, Venedik ve Cenova, yeniden yapılanan imparatorlukta ticaret sisteminde baskın olmalarını sağlayacak ticari ayrıcalıklar almışlardır. Doğru cevap A’dır.

İperpiron: I. Aleksios (1081- 1118)’un tedavüle soktuğu bir yüzü çukur, bir yüzü bombeli altın sikke. Bu sikkeler nümismatik literatüründe “scyphate=sikifos” (çukur) olarak adlandırılır. Doğru cevap C’dir.

Bizans, ithalat ve ihracatı %10 olarak vergilendirmiştir. Doğru cevap C’dir.

Bizans Devleti ipeği hem ödemelerde hem de diplomatik ilişkilerde kullanıyordu. Erken Bizans döneminde ham ipek Çin’den satın alınmış ve altın simli kumaşlar haline getirilerek uluslararası pazarda yüksek fiyatlarda satılmıştır. I. İustinianos’dan sonra ise ipek imalatı, devlet tekeline girmiş ve sadece imparatorluğa ait atölyelerde işlenerek satılmıştır. Doğru cevap B’dir.

Eparhos: Şehirde en yüksek dereceli memur (Vali). Eparhos yasa ve emirlerin devamlılığını sağlamak ve kamu hizmetlerinden sorumludur. Doğru cevap A’dır.

Doğru cevap: Latince

Yürürlük kaynaklarına örnek olarak Bizans hukukunda imparator emirnameleri gösterilir. Ancak daha çok tanınanları ise
• Codex Theodosianus olarak bilinen Teodosios Kanunnameleri (435-438),
• Codex Justinianus olarak adlandırılan İustinianos Kanunnameleri, (529-
534)
• III. Leon (717-741) döneminde çıkarılan Eklogi,
• I. Vasil (867-886) zamanında çıkarılan Epanagogi,
• VI. Leon (886-912) zamanında çıkarılan Vasilika,
• Konstantinos Armenopulos (1320-1380) tarafından 1354 yılında yazılan
ve altı kitaptan oluştuğu için Eksavivlos adını alan ve 1946 yılına kadar
Yunanistan’da da uygulanmış olan Yasalar Elkitabı (Proheiron Nomon)
olarak sıralayabiliriz.

Doğru cevap D'dir.

Bitinya bölgesinde müstahkem büyük kentler dışındaki yerler Osmanlı egemenliğindeydi. Bursa, Ulubad, İznik ve İzmit gibi şehirlerin hem birbirleriyle hem de başkent İstanbul’la bağlantısı kalmamıştı. Bu şehirlerin Bizans yönetiminde kalmasını sağlayan tek faktör Türklerin aşamadıkları şehir  surlarıydı. Surları yıkacak silah ve teknolojiye henüz sahip olmayan Osmanlılar, Bursa’yı düşürebilmek için şehrin her iki yanına burçlar inşa ederek, şehre giriş ve çıkışları engellediler. Bu ablukaya Bursa altı yıl dayandı. En nihayetinde 1326 Nisanında kıtlık ve açlıktan bunalan şehir halkı Osmanlılara teslim oldu. Bizans merkezi yönetimi şehre yönelik Osmanlı ablukasını kırmak için hiçbir askeri girişimde bulunamadı. Bursa’yı zapt eden Orhan Bey yönetimindeki Osmanlılar şehri başkentleri yaptılar. Vefat etmiş olan Osman Gazi’nin ebedi istirahat yeri olarak da Bursa’da Gümüşlü Kümbet’in seçilmesi şehri Türklerin nazarında kutsallaştırdı.

Bursa’yı zapt ederek başkent haline getiren Orhan Bey, İznik’i düşürmek için çaba sarf ediyordu. Osmanlılara bağlı İzmit körfezi boyunca Üsküdar’a kadar akınlarda bulunuyorlardı. Türklerin ilerleyişini durdurmak ve zor durumdaki İznik’i kurtarabilmek maksadıyla III. Andronikos ve Kantakuzinos harekete geçmek zorunda kaldılar. 1329 Mayısı’nda, İstanbul’dan ve Trakya’dan toplayabildikleri sekiz bin kadar askerle Üsküdar’a geçtiler. İmparator III. Andronikos ve Kantakuzinos, İzmit körfezi boyunca üç günlük bir yürüyüşten sonra Pelekanon’a (Eskihisar) ulaştılar. Burada yamaçlarda oldukça elverişli bir konumda Orhan Bey’in ordusuyla mevzilenmiş olduğunu gördüler. 10 Haziran 1329’da iki ordu arasında savaş başladı. Orhan Bey, ustaca savaşı yöneterek asıl birliklerini çarpışmaya sokmadan Bizans kuvvetlerini akşama kadar oyaladı. Bizanslılar geri çekilip ertesi günü Türkleri bulundukları yamaçlardan indirerek eşit şartlarda çarpışmayı düşündüler. Fakat geri çekilme sırasında taarruza geçen Türkler, Bizanslıların artçılarına ağır kayıplar verdirdikleri gibi İmparator III. Andronikos’u da dizinden yaraladılar. Onun yaralanması orduda panik ve kargaşaya yol açtı. Kantakuzinos düzeni sağlamaya çalıştıysa da başaramadı. 11 Haziran 1329’da mağlup Bizans İmparatoru ve ordusu başkente geri çekilmek zorunda kaldı. Pelekanon savaşı, bir Bizans imparatoru ile bir Osmanlı hükümdarının bizzat karşı karşıya geldikleri bir muharebe oldu.

Roma hukuku uzmanlarına göre Roma hukuku:
• Eski Hukuk Dönemi (MÖ. 753-MÖ. 150),
• Klasik Öncesi Hukuk Dönemi (MÖ. 150-MÖ. 27),
• Klasik Hukuk Dönemi (MÖ. 27-MS. 250),
• Klasik Sonrası Hukuk Dönemi (MS. 250-MS. 527),
• İustinianos Dönemi (MS. 527- MS. 565) (Çelebican 1986, s.38) olmak üzere beş ana döneme ayrılır.

Venedik Cumhuriyeti, kendi çıkarlarını daha da geliştirmek adına Bizans’ta yeni bir iç savaşın fitilini ateşlemekte sakınca görmedi. Meşru İmparator V. İoannis, tek başına iktidar olmak isterken Kantakuzinos da kendi oğlunu veliaht yaparak Paleologos hanedanını saf dışı etmenin yollarını arıyordu. Venedik, V. İoannis’e iktidarı ele geçirmek adına kullanması için yirmi bin duka altın gönderdi. Karşılığında Çanakkale Boğazı’nı kontrol eden stratejik Bozcaada’nın kendisine bırakılmasını istedi. Bunun üzerine harekete geçen V. İoannis, Edirne’ye saldırdı. Burada Kantakuzinos’un oğlu Mateos direnmeye çalıştı. Bu çatışmaya Orhan Bey’in gönderdiği Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri de dahil oldular. Osmanlıların yardımıyla Meriç kıyısındaki savaşta Kantakuzinoslar üstün geldiler (1352 sonu). Yakalanan V. İoannis, Bozcaada’ya sürgüne gönderildi. Bu savaşta yardımlarına mukabil Kantakuzinos, Osmanlılara Gelibolu yarımadasındaki Çimpi kalesini verdi. Böylece Osmanlılar Avrupa topraklarında bir üs kazanmış oldular.

Bizans İmparatoru Batı dünyasından yardım arayışlarındayken, Türklerin ilerleyişleri karşısında Sırplar harekete geçtiler. Sırp prensler Vukaşin ve Ugleşia kuvvetlerini birleştirerek Meriç boylarında Türklerle savaşa giriştiler. Tarihe Çirmen/Çernomen olarak geçen savaş Balkanların ve Bizans’ın kaderini belirledi (1371). Türklerin kazandıkları zafer karşısında başta Sırplar olmak üzere Balkanlı Hıristiyan güçler Osmanlı’nın vassallığını kabul ettiler.

Yıldırım Bayezid (1389-1402) babasından devraldığı devleti kısa sürede bir imparatorluk haline yükseltmek istiyordu. Bunun en önemli adımı olarak da Osmanlının Anadolu ve Rumeli toprakları arasında bir ada halinde kalmış olan Bizans’ın başkenti İstanbul’un alınması görülüyordu. İmparator II. Manuil Paleologos (1391- 1425) tahta geçtiği zaman İstanbul fakir ve nüfusu oldukça azalmıştı. 40-50 bin civarında bir nüfusa sahip olan şehir ekonomik çöküntüden dolayı harap bir haldeydi. Şehri ayakta tutan ve koruyansa aşılamayan surlarıydı. II. Manuil, imparatorluğunun ilk yıllarında Bayezid’in sadık vassalı oldu. Onun emrinde Anadolu’daki seferlerine katıldı ve yine onun emretmesiyle Serez’de diğer vassallarla birlikte huzura çıktı.

Edicta’lar (Bildirgeler), imparatorun bildirgeleri ya da beyannameleriydi ve
genel nitelikli yasalardı. Yeni imparator yürürlükten kaldırmadıkça bildirgeyi çıkaran imparatorun ölümünden sonra da yürürlükte kalırlardı.

Doğru cevap B'dir.