BİZANS TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Orta Bizans Dönemi’nde ikonoklast akımın son bulmasının ardından yoğun bir resimsel faaliyet başlamıştır. Bu dönem resim sanatının en önemli özelliklerinden birisi konuların düzenlenişinde hiyerarşik bir sistem uygulanmasıdır. Bu düzenlemeye göre kilisenin en yüksek kısmı olan kubbenin merkezinde genellikle İsa Pantakrator yani mutlak hâkim Tanrı’ya ayrılır. Bu tasvirlerde İsa kimi zaman başmeleklerle çevrilidir.

Başkentte kapalı yunan haçı planlı yapıların öncül örneği olan Nea Kilisesi aynı zamanda dönemin resim programına da öncülük eder.

Hıristiyanlığın ve Bizans sanatının en önemli figür ve simgesi olarak İsa’nın Bizans sikkeleri üzerinde resmedilmesi ilk kez II. İustinianos (685- 695/705-711) döneminde görülür. Fakat bu nokta da altını çizmek gerekir ki, İsa tasvirleri Geç Roma sikkelerinde de kullanılmıştır. Örneğin İmparator II. Teodosios’un (M.S.408-450) kızı Evdokia ve III. Valentinianus’un (M.S.422-462) evlilik töreni için basılan sikke üzerinde İsa tasviri görülmektedir. Ancak oldukça sınırlı basılmış bu tip sikkeler Bizans sikke tiplerini etkilememiştir.

Bizans döneminde fildişinden yapılan objeler arasında; diptikonlar, triptikonlar, mücevher kutuları, röliker, kitap kapakları, toka ve süs eşyaları ve haçların muhafaza edildiği stavrotekler sayılabilir. Konsüller başa geçtiği zaman, diğer meslektaşlarına yeni görevine başladığını haber vermek için gönderdikleri birbirine menteşe ile bağlı üç levhadan üretilen hediyedir.

Polis, Eski Yunan Uygarlığı Antik dönem şehridir.

Gotik dönem Avrupa’da Ortaçağ sanatında bir üslüp devresidir. Avrupa’da ülkelere göre ortaya çıkış ve bitiş dönemleri farklı olmakla birlikte 12. yüzyıl ile 14. yüzyıl arasında etkin olan bir üsluptur. Mimarlıktaki en belirgin özelliği sivri formlar ve geniş vitraylı açıklıklar yaratmasına olanak sağlayan sütrüktür sistemidir.

Erken Bizans döneminde Kiliseler bema, ambon, solea, templon, altar, kiborum, sintranon, katedra ve kripta adı verilen litürijik işlevli kuruluşlar ve mekânlara sahiptir. Katatomp, Roma’da ilk Hıristiyanların içinde toplanıp tapındıkları yeraltı mezarlarının genel adıdır.

Tarihlenenebilen ilk bazilika, Konstantinos’un Roma piskoposu için 313 yılında Roma’da yaptırdığı Salvator Kilisesi (S. in Laterano)’dir.

Antik Yunan kentinde bu merkezlere agora adı verilir.

İstanbul’daki hipodrom günümüze kadar ulaşmasa da yazılı kaynaklarda yer alan bilgiler ve orta bölümde (spin yer alan üç anıt yapı hakkında önemli verilerdir. Söz konusu üç anıt 390-92 yılında imparator Teodosios tarafından dikilen Obelisk, Yılanlı Sütun ve Örme Obelisktir. Önemli bir olayın ya da bir zaferin anısı için dikilmiş çoğu granitten yapılmış olan kare veya dikdörtgen kesitli, tepesine doğru incelerek bir piramitle sonuçlanan yüksek taşa obelisk denir. Tanımlanan eser Obelisk olarak adlandırılır.

Erken Hristiyanlık dönemi mimarisinin de ilk örneği olarak tanımlanan Suriye’de Dura Evropos’taki ev kilisesinin vaftiz odasında bulunan Tevrat ve İncil’den konuların işlendiği freskolardır.

Kufi, 8. yüzyılda kurulmuş bir Arap kenti olan Kufa’da ortaya çıkan hat sanatında kullanılan bir yazı türüdür.

Paleologos Hanedanlığı 1261 - 1453 yılları arasında varlık göstermiştir.

Tarihçilerin bir kısmı Bizans’ın başlangıç tarihi olarak Dioklitianos’un 284 yılında tahta çıkmasını, 324 yılında İstanbul’un inşasına başlanmasını, 330 yılında İstanbul’un resmi başkent olarak ilan edilmesini, 395 yılında imparatorluğun Doğu ve Batı Roma olarak ikiye ayrılmasını ya da 476 yılında Roma şehrinin Cermenler tarafından ele geçirilmesini kabul ederler. Bu tarihleri kabul etmeyen Bizantinistlere de rastlanır. Onlara göre 7. yüzyıldan önceki tarih Roma devletinin tarihidir ve bu dönem ancak protobizans yani Bizans öncesi olarak adlandırılabilir. Bundan dolayı onlar için Heraklios’un 610 yılında tahta çıkışı ya da 711 yılında III Leon’un imparator olması olayı Bizans’ın başlangıç noktası olarak kabul edilebilir. Bizans devletinin başlangıç noktasıyla ilgili enteresan bir görüş de 1204 yılı olduğudur. Çünkü 1204 yılında gerçekleşen Haçlı seferiyle Roma devleti yıkılmış ve bu olayın ortaya çıkarttığı İznik devleti ve onun 1261 yılında İstanbul’u ele geçirerek şehri tekrar başkent haline getirmesi Bizans’ın başlangıç noktasıdır.

İkonoklazma tasvir kırıcılık anlamına gelmektedir.

İkonakırıcılık Bizans’ın karanlık döneminde görülür.

Tarihçiler, Roma dedikleri zaman M.Ö. 7. yüzyılda Roma şehri ve çevresinde kurulan devlet akla geliyordu. Batı Roma daha çok Roma’nın devamı olarak algılanıyordu. 7. yüzyıldan itibaren Roma ve Batı Roma İmparatorluğu’ndan pek çok şey taşımakla birlikte kendine özgü bir sistem oluşturan Doğu Roma İmparatorluğu’nun diğerleriyle karışmaması için 16. yüzyıldan itibaren Bizans tabiri kullanılmaya başladı.

Selçuklulardır.

Ücretli askerler uygulamasına Roma Cumhuriyet döneminde geçilmiştir.

Hz. Muhammed imparator Heraklios’a İslam’a davet mektubu göndermiştir.