BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ

Yaklaşık nüfusu sekiz milyon olan bölgenin batı kesimindeki halkın Lehçe, doğudakilerin Ukraynaca-Rutence gibi dilleri konuşmasının yanında komşu bölge dillerini kullananların olduğu görülmektedir. Galiçya aynı zamanda yoğun Musevi nüfusun yaşadığı bir yer olma özelliği taşımaktadır. Göç yollarının geçmesine bağlı olarak Germen ve Slav toplulukların yerleştiği Galiçya, bir sınır bölgesi olması dolayısıyla nüfuz mücadelesinin yaşanmasına sahne olmuştur. Galiçya, farklı ve zengin madenlere sahip olmasının yanında topraklarının verimliliği tahıl üretimine olanak tanımasının yanında dokuma, keten, alkol, döküm gibi sanayi kollarında önde gelen yerlerdendir

Karadeniz’in batısında yer alan Romanya, genel olarak üç bölgeye ayrıldığı ifade edilmektedir. Eflak, Boğdan ve Dobruca’dan oluşan bu bölgelerle Romanya yaklaşık olarak 140 bin kilometrekarelik bir alana yayılmakta, bu alanda 7,5 milyon nüfusu barındırmaktadır. Halkın genel inancı Ortodoks Hristiyanlıktır. Tarıma elverişli olmayan alan yüzde yirmi civarında olup bağcılığa verilen değer doğrultusunda şarap üretimi oldukça gelişmiştir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan ile Çarlık Rusya’sının
çarpıştığı Galiçya’da Almanlar ve Türkler de devam eden muharebelerde bölgede savaşmışlardır

Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Avrupa’da üç cephede Türk birlikleri görev almıştır

Makedonya Cephesi ise Sırbistan cephesinin kapanması üzerine İttifak devletlerinin Balkanlardaki askerî üstünlüğü sarsmak amacıyla açılmıştır.

4 Ocak 1917’de 6’ncı Kolordu Komutanı Mustafa Hilmi Paşa Vizirol’a gelerek 26’ncı Tümenin emir ve komutasını almış, bu sırada 15’inci Tümen Hârşova’dan Tuna’yı geçmiş, Osmanol’a ulaşmıştır. Böylece 6’ncı Kolordu’nun 15’inci ve 26’ncı Tümeni Tuna Ordusu emrine girmiştir.

1915’in sonbaharında Alman ve Avusturya-Macaristan birlikleri Sırbistan’a girmişler, Belgrat’ı ele geçirmişlerdir. İlerlemeye devam eden İttifak devletleri Sırp ordusunun yarısını imha ederek Sırbistan ve Karadağ’ı haritadan silmişler, Arnavutluk’un kuzeyini kontrol altına almışlardır. Bu harekât karşısında İngiliz ve Fransızlar Yunanistan’ı yanlarına çekerek Selanik’e asker çıkarmışlardır. Böylece
1915’te Sırbistan Cephesi kapanmış, Makedonya Cephesi açılmıştır.

Makedonya Cephesi’nin Manastır bölgesinde 11’inci Alman Ordusu emrine verilmesi kararlaştırılan takviyeli 177’nci Piyade Alayı, Kurmay Binbaşı Mehmet Nazım [YÜCEL] komutasında üç piyade taburu, bir ağır makineli tüfek bölüğü,
bir süvari kıtası, bir topçu bataryası, birer istihkâm ve muharebe takımı ile alay ağırlıklarından kurulmuştur. Mevcudu 3.598 kişi olan bu alaya, Osmanlı Rumeli Müfrezesi adı verilmiştir. Böylece Makedonya Cephesi’nde 50’nci Tümenin de kuruluşunda bulunduğu 20’nci Kolordu’nun yanı sıra 177’nci Piyade Alayı da görev almıştır.

Galiçya’ya giden 15’inci Kolordu, kuruluşundaki sıhhi teşekküllerin yanı sıra Müttefiklerin uhdesindeki sağlık tesislerinden yararlanmıştır. Kolordu görevi boyunca ihtiyacına uygun sıhhi tesisleri açmış ve işletmiştir. Bunlar arasında Mechyshchiv’deki araba durak yerini, Hutys’ko’da Sıhhiye bölüğünü, Podwysokie, Pukiv ve Rohatyn’de seyyar hastaneleri saymak mümkündür.

Kolordu’nun iaşesi memleketten ayrılıncaya kadar Türk makamlarca ve Kolorduca temin edilmiş, cepheye intikalden sonra yiyecekler Mackenzen emrindeki 3’üncü Bulgar Ordusunca belirlenen yerlerde açılan depolardan sağlanmıştır.

Eflak, Boğdan ve Dobruca’dan oluşan bu bölgelerle Romanya yaklaşık olarak 140 bin kilometrekarelik bir alana yayılmakta, bu alanda 7,5 milyon nüfusu barındırmaktadır. Eflak bölgesi Romanya’nın en geniş sahasını oluşturmaktadır. Romanya’nın yükseltisi az olması yanında topraklarının dörtte üçü ovalıktır. Toprağındaki minerallerin zenginliğinin yanı sıra doğal su kaynakları sayesinde tarım geniş sahalarda yapılabilmektedir.

Konumu itibarıyla birden çok insan topluluğuna ev sahipliği yapan bölgede yaklaşık iki milyonluk nüfusun barındığı, bunlar arasında Yunan, Türk, Bulgar, Arnavut, Sırp, Ulah, Musevi ve Çingenelerin bulunduğu, buna bağlı olarak çok çeşitli dillerin konuşulduğu bilinmektedir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan ile Çarlık Rusya’sının çarpıştığı Galiçya’da Almanlar ve Türkler de devam eden muharebelerde bölgede savaşmışlardır (Galiçya, 1969).

Türk Başkumandanlığının emrine göre 15’inci Kolordu parça parça yola çıkacak, 19’uncu Tümen mevzilerini bir Alman tümenine bıraktıktan sonra ayrılacak, 20’nci Tümen ise bir süre daha cephede kalacaktır.

İtilaf devletlerinin ve özellikle Rusya’nın vaatleriyle Romanya, tarafsızlığını bozarak İtilaf devletleri ile anlaşmıştır. Anlaşmadan 10 gün sonra, 27 Ağustos 1916’da Romanya, İttifak devletlerine savaş ilan etmiş, yaklaşık 500 bin kişilik askerî kuvvetiyle savaşa girdikten hemen sonra Transilvanya’nın üçte birini işgale kalkışmıştır. Bu hamle Avusturya-Macaristan’ı zor durumda bırakmıştır. Arkadan vurulma tehlikesi karşısında kalan Avusturya-Macaristan’a destek için İttifak devletleri birliklerinden kuvvet ayrılarak Romen ordusu karşısında kullanılması gündeme gelmiştir

Mart 1917’de diğer Türk cephelerinde durumun kritik hâle gelmesi üzerine Türk Başkomutanlığı, bu cephelerin takviyesi için Avrupa Cephelerinde bulunan birliklerden bir kısmını çekme yönünde İttifak devletleri nezdinde teşebbüste bulunmuş, 50’nci Tümen ve 177’nci Alay dışında kalan birliklerin yurda dönüşünü bu sayede sağlanmıştır.

Bükreş’te Mackenzen’in selamlanarak karşılanmasının ardından şehrin alınması için ayrılmış birlikler çark yaparak doğuya yönelmiş; şehirde düzenlenen törene 26’ncı Tümenden bir kıta katılmıştır

1915’in sonbaharında Alman ve Avusturya-Macaristan birlikleri Sırbistan’a girmişler, Belgrat’ı ele geçirmişlerdir. İlerlemeye devam eden İttifak devletleri Sırp ordusunun yarısını imha ederek Sırbistan ve Karadağ’ı haritadan silmişler, Arnavutluk’un kuzeyini kontrol altına almışlardır. Bu harekât karşısında İngiliz ve Fransızlar Yunanistan’ı yanlarına çekerek Selanik’e asker çıkarmışlardır. Böylece 1915’te Sırbistan Cephesi kapanmış, Makedonya Cephesi açılmıştır.

Osmanlı ordusunda ilk kez fiziksel rehabilitasyon hizmetlerinin 1917’de Galiçya’da başladığı kaydedilmiştir.

Ordunun silah ve teçhizatı İstanbul’dan tedarik edilerek Müttefik askerlerinkine denk hâle getirilmeye çalışılmıştır.