BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ

Şarm El-Şeyh, Mısır’da Kızıldeniz kenarında yer alan Sina Yarımadası’nın ucunda konumlanmış bir şehirdir. Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim zamanında, 1517 Ridaniye Savaşı ile Osmanlı idaresine giren Sina Yarımadası’nın bir parçası olan Şarm el Şeyh, bu dönemde bir liman vazifesi görmüştür. 1967 Mısır ile İsrail arasındaki savaş sonucunda İsrail’in kontrolüne geçen Sharm el Şeyh, 26 Mart 1979 tarihinde Mısır ile İsrail arasında imzalanan Camp David Anlaşması ile yeniden Mısır topraklarına katıldı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Cemal Paşa Şam’a geldikten sonra Kanal Seferi’ne dair Başkomutanlığa verdiği 13 Aralık 1914 tarihli raporda, “Başarının şüpheli olduğunu, bu kuvvet ve vasıtalarla Kanal boyunda sürekli bir muharebe veremeyeceklerini ve bu seferin çok uzun süreceğini, İngilizlerin Mısır’ı ve Kanal’ı sonuna kadar savunacaklarını, bunun için 4 ncü Kolordunun bütün kuvveti ile bölgeye gönderilmesini” teklif etti. Doğru cevap A şıkkıdır.

Büyük güçlüklerle Tih (Sina) Çölünü aşan sefer kuvvetleri 2 Şubat 1915 gecesi Timsah Gölü ile Acı Göl arasındaki bölgeden Kanal’a taarruza geçtiler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Harbin başında Şam Fransız konsoloshanesinden müsadere edilmiş olan resmi vesikalar, Fransa’nın Suriye üzerindeki emellerini ve Bazı Suriyeli milliyetçilerin Arap muhtariyeti teşkili hususunda Fransızlarla münasebetlerini ispat ediyordu. Bu vesikalar arasında “Arap Adem-i Merkeziyet Cemiyeti” kurucu ve üyelerine ait vesikalar da vardı. Cemal Paşa 1915 yılı Eylülünde bu kimselerden bazısı hakkında kanuni takibat yapılmasını istemiştir. Yüce Harp Divanı tarafından yapılan yargılama neticesinde bunlar idama mahkum edilmişlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Savaş başladığında Mark Sykes, kendisi için Orta Doğu uzmanlığından yararlanabileceği bir iş aramaya girişti. 1914 yazında Churchill’e yazdığı bir mektupta Türkiye’de, Türkiye’ye karşı çalışabileceği bir iş istemiş, “yerlileri ayaklandırabileceğini, ayanı kendi tarafına çekebileceğini” bildirmişti. Ancak Churchill’in ona vereceği bir görev yoktu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kitchener’den sonra Ocak 1915’te Mısır Yüksek Komiserliğine getirilen Sir Henry McMahon, Arapları Osmanlılardan ayırmaya teşvik etmek için girişimlere başladı. Doğru cevap C şıkkıdır.

15 Ocak 1914’te İstanbul, Vehip Paşa’yı Hicaz’a vali ve oradaki askeri birliklerin başına kumandan olarak atamıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Şerif Hüseyin ve oğulları silahlanıp ayaklanarak Mekke’deki Osmanlı mevzilerine saldırıları başladığında Şerif’in arka arkaya gelen başarıları üzerine Osmanlı Hükûmeti yeni ve meşru emir olarak Şerif Haydar’ı Medine’ye gönderdi. Doğru cevap E şıkkıdır.

20. yüzyıl Orta Doğu tarihini anlatırken üç antlaşma önde gelmektedir. Bunlardan ilki Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile İngiltere’nin Mısır Valisi McMahon arasındaki Haşimi sülalesine büyük bir bağımsız Arap varlığı taahhüt eden anlaşma; ikincisi Mayıs 1916’da imzalanan ve ilk akdi bozup Orta Doğu’yu bölerek İngiltere ile Fransa arasında paylaştıran Sykes-Picot Anlaşması ve üçüncüsü Kasım 1917’de hazırlanan ve Filistin’de Yahudilere bir yurt vaat edip Arap-Siyonist çatışmasının tohumlarını atan Balfour Deklarasyonudur. Doğru cevap A şıkkıdır.

İngiliz ve Fransızların Yıldırım ordularının mukavemeti hâlinde, Adana ve İskenderun bölgesini işgal edecekleri yolunda Osmanlı Hükûmetine baskı yapmalarına rağmen bölgenin teslim ve boşaltılmasından yana olmadı, hatta İngilizlerin İskenderun’a asker çıkarmaları hâlinde mukavemet edileceğini, 5 Kasım 1918 tarihinde birliklerine yayınladığı gizli emirde gerekirse silahla karşı konulacağını bildirdi (HTVD, 1959). Mustafa Kemal Paşa’nın bu tutumu, bir süre sonra Anadolu’da önderi olacağı Türk Millî Mücadelesinin de ilk işareti oldu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Birinci Dünya Savaşı süresince Arap coğrafyasında cereyan eden savaşların tamamını Türk-İngiliz mücadelesi teşkil eder

Filistin coğrafyası hâkim sırtlarda mevzilenen birlikler için savunmayı kolaylaştırıp manevrayı sınırladığından taarruzu zorlaştırır. Suriye coğrafyası ise tersine, arazi düz ve engel niteliği bulunmadığından taarruzu kolaylaştırırken savunmayı güçleştirir

Kanal Harekâtı için görevlendirilen 8’inci Kolordu 1914 yılı sona ererken Gazze-Birüssebi (Beerşeba) hattında toplanmaya başladı. 8’inci Kolorduya Cemal Paşa komuta edecekti.

Almanya bu harekâtı desteklemek üzere Alman ve Avusturya-Macaristan birliklerinden oluşan “Birinci Paşa Kolu” adıyla bilinen ve bünyesinde çeşitli muharebe destek ve muharebe hizmet destek birliklerini hazırlamakta idi. Bu kuvvetin bölgeye sevki 1916 yılı yaz ayını buldu.

Birinci Kanal Seferi doğrudan Süveyş Kanalı’na yapılmışken, İkinci Kanal Seferi Kanal’ın 30-35 kilometre doğusunda Sina (Tih) Çölünde gerçekleşmiştir.

Filistin’i savunma ile görevli Osmanlı Birinci Sefer Kuvveti birlikleri, karargâhı Telleşşeria’da olmak üzere Gazze Grubu, Cemame Grubu, Telleşşeria Grubu ve Birüssebi grubu olmak üzere dört grup hâlinde yerleşmişlerdi

Üçüncü Gazze Muharebesi (Birüssebi Muharebesi) - (Ekim-Kasım 1917)

Bu durum 22’nci Kolordu Komutanı Albay Refet’i, 6-7 Kasım’da Gazze’nin geceleyin tahliye
edilmesi için emir vermek zorunda bıraktı. Savaş, aynı gün İngilizlerin Gazze’ye girmesiyle sonuçlandı.

Nablus Muharebesi sırasında (Eylül 1918) Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığının kuruluşu
şöyle idi: Yıldırım Ordular Grubu Komutanı: Mareşal Liman von Sanders, 8’inci Ordu Komutanı: Tuğgeneral Cevat (Çobanlı), 22’nci Kolordu Komutanı: Albay Refet (Bele), 7’nci Ordu
Komutanı: Tuğgeneral Mustafa Kemal (Atatürk), 3’üncü Kolordu Komutanı: Albay İsmet (İnönü), 20’nci Kolordu Komutanı: Tuğgeneral Ali Fuat (Cebesoy), 4’üncü Ordu Komutanı Cemal (Mersinli), 8’inci Kolordu Komutanı Albay Ali Fuad (Erden), Şeria Grubu Komutanı: Albay Esat, nci Kolordu Komutanı: Albay Şevket

Savaş süresince 4’üncü Ordu birliklerinde kütle hâlinde bulaşıcı hastalık salgınları olmamıştır. Tifo, tifüs ve kolera gibi bu çeşit salgın hastalık belirtileri görüldüğünde hemen birlikler hemen karantinaya alınarak hastalık söndürülmüştür. Malarya ve dizanteri ise devamlı var olmuş, yok edilememiştir.

Muhabere
Bölgede başlıca haberleşme vasıtası telgraf idi. Harbe girildiğinde Sina Çölü’nde son telgraf yeri
Katya idi.