BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ

Erzurum’un işgale uğramasının ardından çekilen Türk birlikleri daha batıda tutunmaya çalışacaktı. Korkunç kış koşulları ve muharebeler Türk birliklerini âdeta eritmişti. Rusların olası bir takip taarruzu sırasında dört ana istikamet ön plana çıkmaktaydı:
1. Pazar, Rize, Sürmene ve Trabzon Kıyıları
2. Çoruh Vadisi, İspir, Bayburt ve Gümüşhane
3. Ilıca, Aşkale, Mamahatun ve Erzincan yoluyla Karasu Vadisi (Batı Fırat)
4. Muş ve Harput yoluyla Murat Vadisi (Doğu Fırat)

13 Nisan 1916’da 3’üncü Ordu Komutanı Vehip Paşa Kafkas Cephesi’nde görev yapan Türk askerî birliklerini üç farklı komutanın emrinde üç mıntıkaya ayırdı. Mıntıkalar ve komutanlar şu şekildeydi:
• 1’nci Mıntıka: Çapakçur Müfrezesi, Van Gölü Cenup Müfrezesi, Çapakçur Müfrezesi, 13’üncü Tümen’den oluşurken karargâhı Diyarbakır’da bulunuyordu. 1’inci Mıntıka, 16’ncı Kolordu Komutanı Albay Mustafa Kemal Bey’in emrinde olacaktı. Mıntıka komutanlığı emrinde 13.741 er, 9.970 piyade tüfeği, 7 makineli tüfek ve 19 top bulunuyordu.

Kafkas Cephesi’nin makus kaderi olan göç henüz 1914’te, savaşın ilk günlerinde kronik bir soruna dönüşme eğilimi gösteriyordu. Köprüköy ve Azap Muharebelerini müteakiben bölgede yaşayan Müslüman ahali batıya Erzurum’a doğru göçe başladılar. Bu durum Sarıkamış ve Tortum Muharebeleri esnasında da ordunun geri çekilmesine paralel şekilde devam etti. Muhacirlerin bölgeyi terk etmesinin ardından göç kitlesinin büyük miktarlara ulaşması sosyolojik ve ekonomik sıkıntıların hâlihazırda devam eden savaş nedeniyle tam manasıyla çözüme kavuşturulmasını engellemiştir.

Cevap D

1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanının ordu üzerindeki en görünür sonuçlarından birisi, üniformada görüldü. Orduda 19’uncu yüzyılın ortalarından itibaren aba kumaştan dikilen, başa kırmızı fes takılan siyah renkli üniformalar giyilmekteydi. 18 Haziran 1909 tarihli “Elbise-i Askerîye Nizamnâmesi” ile eski koyu renkli üniforma yerine ordunun hâkî renkli üniforma giymesi kabul edildi.

Cevap E

Kafkasya Salnâmesine göre, Kafkasya’nın nüfusu 11.800.000 kişiydi. 4.332.794 İslam, 3.768.000 Rus, 1.610.000 Gürcü, 1.645.000 Ermeni ve 395.634 diğer unsurlardır. Doğru cevap E'dir.

Kasım 1914’ün başından itibaren ve Aralık 1914 başına kadar Köprüköy-Azap hattında karşılıklı olarak yaşanan mücadele ve Türk birliklerinin Batum bölgesine girişi. 22 Aralık 1914-5 Ocak 1915 tarihleri arasında Türk ordusunun Sarıkamış Harekâtı. Doğru cevap E'dir.

Rus ordusu 1 Kasım 1914’te Misin, Kötek, Narman ve Kaleboğazı bölgelerinden sınırı geçerek savaşı başlattı. Doğru cevap A'dır.

Sarıkamış Harekâtı sırasındaki Türk Ordusu’nda şehit olan asker sayısının 41.000 olduğu sonucuna varılır. Doğru cevap D'dir.

Savaşın hemen başlarında ağırlıklı olarak kullanılan tüfek Türk-Alman yapımı 1893-1903 model 9.5 mm’lik Mauser iken 1915’ten itibaren Almanya’dan gönderilen M1887 ve M1898 Gewerh 9.5 mm’lik tüfekler asker tarafından kullanılmaya başladı. Doğru cevap C'dir.

1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanının ordu üzerindeki en görünür sonuçlarından birisi, üniformada görüldü. Orduda 19’uncu yüzyılın ortalarından itibaren aba kumaştan dikilen, başa kırmızı fes takılan siyah renkli üniformalar giyilmekteydi. Doğru cevap B'dir