Çanakkale Cephesi

Çanakkale ve İstanbul boğazları, denizler üzerinden Avrupa ve Asya kıtalarının birbirine ulaşımını kolaylaştırarak Türkiye'nin jeopolitik önemini artıran önemli değerler olarak ortaya çıkmışlardır.
Giriş 71

Çanakkale Muharebelerinin kaderini hem Ça­nakkale Boğazı’nın her iki yakasınının coğrafi ya­pısı hem de Gelibolu Yarımadası’nın coğrafi yapısı derinden etkilemiştir.

Gelibolu Yarımadası, Çanakka­le Boğazı’nı Adalar Denizi’ne karşı koruyan adeta bir kalkan konumundadır.

Balkan savaşları ve Birinci Dünya Savaşının yaklaşmış olması nedeniyle bu bölgede yaşamakta olan Rumlar, adalar veya Yunanistan'a göç etmişlerdir.

Elde mevcut bütün malzemeden yararlanılarak Boğaz’ın en dar sahasında Selanik, Giresun, İnti­bah, Nusrat, Nilüfer, Samsun gemileriyle 19 Şu­bat 1915 tarihine kadar Çanakkale Boğazı’nda 11 adet mayın hattı oluşturuldu.
Namazgâh Tabyası sahiline de bir tane torpido kovanı yerleştirildi.
Denizaltıların Boğaz’ı geçip Marmara’ya oradan da İstanbul’a geçmesini engellemek için su altına çelik ağlar gerildi. Tor­pil hatlarını temizleme gemilerine karşı korumak için savaş gemilerinden çıkarılan küçük çaplı ve seri ateşli toplarla Çanakkale’de bulunan mevcut mantelli ve adi Krupp topları ve Nordanfieldlerden birtakım set bataryaları oluşturuldu.
Torpil bölgesinin gece aydınlatılması için 8 adet daha projektör yerleştirildi. Kısmen düşman uçaklarına ateş etmek ve kısmen de yanıltma batar­yası görevini görmesi için Krupp toplarından bataryalar yerleştirildi.

Boğazların Güney Rusya ve Karadeniz kı­yılarının açık denizlere açılan yegâne geçiş noktası olması,
• Boğazların uzun ve yıpratıcı savaşlara gir­miş olan Rusya’ya ihtiyacı olan silah ve di­ğer savaş malzemelerinin ulaştırılması için en kestirme yol olması,
• Almanların Baltık Denizi ve kıyılarını kont­rolleri altında tutması,
• Almanların yıpratılması ve Batı cephesinin hafifletilmesi için doğuda yeni bir cephe açılması gereği,
• Rusya ile olan bağlantının yeniden kurulma isteği,
• Rusya’nın elinde kalan, ancak Avrupa’nın sıkıntısını çektiği hububatın Avrupa’ya ta­şınması,
• Avrupa’daki silahların Rusya’ya ulaştırılma isteği, olası bir Rus-Alman yakınlaşmasının önüne geçilmesi,
• Türklerin başkentinin düşürülerek savaş dışı kalmalarının sağlaması ve Almanlarla olan bağlantılarını kesilmesi, burada elde edilecek başarı ile daha önce tarafsızlıklarını ilan eden Balkan devletlerinin, İngilizlerin tarafına geçmelerinin sağlaması,
• Genel savaşın kısa sürede sona erdirilmesi isteği ve düşüncesi

7/8 Mart’ta Nusrat mayın gemisi, havanın kapalı ve sisli olmasından yararlanarak, Erenköy Koyu’na gidip 26 mayın dökmeyi başardı. Bunlar 18 Mart Muharebesi’nde İtilaf donanmasına zor anlar yaşattı.

Bouvet, Ocean, Irresistible adlı gemiler, Çanakkale boğazının sularına gömülmüşlerdir.

• Kuvvetlerinin büyük kısmını Yarımada’nın güneyine, Seddülbahir Bölgesi’ne çıkarmak ve oradan Alçıtepe’ye ilerlemek,
• İkinci derecede bir kuvveti, Türk birlikle­rini bölmek üzere Kabatepe kuzeyine çı­karıp Kocaçimen Tepesi’ni işgal ettikten sonra Maltepe istikametinde ilerleyerek Yarımada’nın kuzey ve güney kısımlarını birbirinden ayırmak,
• İntepe bataryalarının etkisini kendi üzerine çekmek üzere bir Fransız Piyade Alayı’nı da geçici olarak Kumkale’ye çıkarmak,
• Türk komuta kadrosunu şaşırtmak amacıy­la Saroz Körfezi’nde ve Beşike Limanı’nda bir gösteri çıkarması yapmak,
• Çıkarma harekâtına 25 Nisan 1915’te baş­lanılacaktı.

Arıburnu bölgesi Gelibolu Yarımadası’nın en dik ve sarp yamaçlarına sahip bölgelerindendi. Bu bölgedeki dereler, vadiler, uçurumlar, dar ve yü­rünmesi mümkün olmayan geçitler burayı zorlu bir coğrafya hâline getirmiştir.

General Hamilton İngiliz ve Fransız kuvvetlerine, General Liman von Sanders Türk kuvvetlerine komuta etmiştir.

25Nisan2015te Morto Limanı (S), Ertuğrul Koyu (V), Tekke Koyu (W), İkizkoy (X) ve Pirnariçi Koyu (Y) - asker çıkarmaya başlamıştır.

Alçıtepe Seddülbahir bölgesine Çanakkale Boğazı’na hâkim bir tepe idi. Burası ele geçirilirse Türklerin kuzeyden güneye asker sevkiyatları ve Boğaz’dan gemi geçişleri kontrol engellenebilir ve kontrol edilebilirdi.

Çanakkale savaşları sırasında Arıburnu bölgesi için Şimal/Kuzey Grubu Komutanlığı, Seddülbahir bölgesi için Cenup/Güney Grubu Komutanlığı, Anadolu yakası için Asya Grubu Komutanlığı, Anafartalar bölgesi için Anafarta-lar Grubu Komutanlığı, Saroz bölgesi için Saroz Grubu Komutanlığı oluşturulmuştur.

İngiliz, İskoç, İrlanda­lıların yanında Fransız birlikleri de yerlerini almışlar­dı. Ayrıca, yabancı lejyonerler, Hindistan’dan gelen Gurkhalar, Sikhler, doğulu Yahudi ve Rumlar’dan oluşan amele taburları, Kuzey Afrikalı, Cezayirli piya­deler -Zuaveler-, Anadolu’dan göç etmiş ve adalı olan Rumlar, Filistin’den göç etmiş olan Yahudi gönüllüler, Avustralya ve Yeni Zelandalılar ile savaşmışlardır.

Rumlar, geleneksel olarak peşinde koştukları bir po­litikanın sonucu olarak hem eski yerlerine geri dön­mek hem de önceden beri Anadolunun “Rum toprağı” olduğu ütopyasına- Megali İdea- hizmet etmek için İtilâf ordusu içinde yer almışlardır.

Bağımsız yahudi devleti vaadi, iitilaf devletlerinin yanında yer almalarına neden olmuştur.

İngiliz ordusunda savaşan sayıca en büyük grup, Yeni Zelandalılar ve Avustralyalılardı.

Balkan Savaşı sırasında Gelibolu Yarımadası’nda bu bölgeyi adım adım gezmiş, nerelerden çıkarma yapılır, çıkarma yapılırsa nerede tutunulur, savunma birlikleri nerelerde bu­lundurulmalıdır gibi konularda ayrıntılı çalışma imkânı bulmuştur. Bu çalış­ma ve bilgiler onu Çanakkale Savaşı sırasında hep bir adım önde tutmuştur.

İlk bombardıman tarihi olan 19 Şubat 1915’ten itibaren tam 324 gün devam etmiştir.