BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ - Deneme Sınavı - 7

Doğu Avrupa’da gerçekleşen muharebeler, Batı Cephesi’ne bağlı olarak gelişmiş ve şekillenmiştir. Almanya’nın Schlieffen Planı’nı küçük değişiklerle uygulaması, önce batıya sonra doğuya yönelmesini zorunlu kılmıştır.

Schlieffen Planı gereğince ilk harekât Batı Cephesi’nde gerçekleştirilmiştir. Ancak bu harekâtın yürütülmesi sırasında doğu tarafının da güvenceye alınması gerekmiştir.

Türkler bu muharebelerin özellikle orta ve güney kesimlerindekine katılmışlardır. Bu bakımdan Galiçya Cephesi’ne gönderilen Türk birlikleri sadece cephenin güneyinde sınırlı bir sahada çarpışmışlar, aynı şekilde Makedonya’da da belirli bir alanda bulunmuşlardır. Romanya Cephesi’nde ise Türk birlikleri harekâtın genişliğine bağlı ola[1]rak daha fazla yerde görev almışlarsa da çoğunlukla Dobruca bölgesi içinde kalmışlardır.

Eylül 1916 Muharebeleri: 2 Eylül’de Yüzbaşı Saip komutasındaki 77’nci Türk Alayı’na yönelen saldırı girişimi topçu ateşi ile önlenmiştir. Ertesi gün Potutory kısmında muharebeler olmuş, taarruzda kullanılan 310’uncu Honat Alayı geri çekilmek zorunda kalmış, Hoffmann Kolordusu yıpranmıştır (Akçakayalıoğlu, 1967). 5 Eylül’de gerçekleştirilmesi planlanan taarruzda 15’inci Türk Kolordusuna Hoffmann Kolordusunu destekleme görevi verilmiştir.

Alman doktrin ve uygulamalarıyla ilk kez Galiçya’da yetiştirilen Türk Hücum Kıtaları, önce Filistin Cephesinde daha sonra Türk İstiklal Harbi’nde büyük yararlılıklar göstermiştir.

Temmuz sonunda Nyvra köyünü bir kazanıp bir kaybettikten sonra kesin olarak almasıyla 20’nci Tümen, Zbruch Nehri ötesine ilerleyebilecekken yurda dönmesi emredilmiştir. Burası Türklerin cephede ulaştığı en uç noktadır. 8 Ağustos’ta topçu birlikleri, 19 Ağustos’ta piyadeler Hutys’ko’da toplanmış ve sırasıyla 16 Ağustos’ta topçular, 22’sinde piyadeler trenle yola çıkmıştır. Tümen karargâhı 11 Eylül’de İstanbul’a ulaşmış, 26’sında ise tüm birlikler İstanbul’a dönmüştür.

Romanya Cephesi İtilaf devletlerinin ve özellikle Rusya’nın vaatleriyle Romanya, tarafsızlığını bozarak İtilaf devletleri ile anlaşmıştır. Anlaşmadan 10 gün sonra, 27 Ağustos 1916’da Romanya, İttifak devletlerine savaş ilan etmiş, yaklaşık 500 bin kişilik askerî kuvvetiyle savaşa girdikten hemen sonra Transilvanya’nın üçte birini işgale kalkışmıştır. Bu hamle Avusturya-Macaristan’ı zor durumda bırakmıştır. Arkadan vurulma tehlikesi karşısında kalan Avusturya-Macaristan’a destek için İttifak devletleri birliklerinden kuvvet ayrılarak Romen ordusu karşısında kullanılması gündeme gelmiştir.

Bu plana göre harekâtın merkezinde Karpatları almakla görevli 9’uncu Alman ve 1’inci Avusturya-Macaristan Ordusu yer almış, Dobruca’ya taarruz ederek Romen birliklerinin diğer taraflara yardım etmesinin engellenmesi işi bir Türk kolordusu ile takviyeli 3’üncü Bulgar Ordusunun olmuştur.

Tehame

Nisan-Mayıs aylarında naklin İbrail’den başlayarak şileplerle Çernovada’ya, oradan da trenle Köstence’ye ve sonra Köstence’den Batum’a Akdeniz, Reşitpaşa ve Olga vapurlarıyla yapılması uygun görülmüştür. Karargâh, 9 Mayıs’ta Batum’a varmış, 15’inci Tümen beş aşamada Batum’a intikal etmiş tümen karargâhı, 29 Haziran 1918’de ulaşmıştır.

Seyid İdris

1915’in sonbaharında Alman ve Avusturya-Macaristan birlikleri Sırbistan’a girmişler, Belgrat’ı ele geçirmişlerdir. İlerlemeye devam eden İttifak devletleri Sırp ordusunun yarısını imha ederek Sırbistan ve Karadağ’ı haritadan silmişler, Arnavutluk’un kuzeyini kontrol altına almışlardır. Bu harekât karşısında İngiliz ve Fransızlar Yunanistan’ı yanlarına çekerek Selanik’e asker çıkarmışlardır. Böylece 1915’te Sırbistan Cephesi kapanmış, Makedonya Cephesi açılmıştır

Zeydi

Yemen

Oraların kutsal topraklar olması nedeniyle

Mısır

Abdi Lillah Paşa

Gettrude Bell

12. Kolordu Komutanlığı

Şerif Ali Haydar