BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ - Deneme Sınavı - 12

Yaklaşık nüfusu sekiz milyon olan bölgenin batı kesimindeki halkın Lehçe, doğudakilerin Ukraynaca-Rutence gibi dilleri konuşmasının yanında komşu bölge dillerini kullananların olduğu görülmektedir. Galiçya aynı zamanda yoğun Musevi nüfusun yaşadığı bir yer olma özelliği taşımaktadır. Göç yollarının geçmesine bağlı olarak Germen ve Slav toplulukların yerleştiği Galiçya, bir sınır bölgesi olması dolayısıyla nüfuz mücadelesinin yaşanmasına sahne olmuştur. Galiçya, farklı ve zengin madenlere sahip olmasının yanında topraklarının verimliliği tahıl üretimine olanak tanımasının yanında dokuma, keten, alkol, döküm gibi sanayi kollarında önde gelen yerlerdendir

Karadeniz’in batısında yer alan Romanya, genel olarak üç bölgeye ayrıldığı ifade edilmektedir. Eflak, Boğdan ve Dobruca’dan oluşan bu bölgelerle Romanya yaklaşık olarak 140 bin kilometrekarelik bir alana yayılmakta, bu alanda 7,5 milyon nüfusu barındırmaktadır. Halkın genel inancı Ortodoks Hristiyanlıktır. Tarıma elverişli olmayan alan yüzde yirmi civarında olup bağcılığa verilen değer doğrultusunda şarap üretimi oldukça gelişmiştir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan ile Çarlık Rusya’sının
çarpıştığı Galiçya’da Almanlar ve Türkler de devam eden muharebelerde bölgede savaşmışlardır

Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Avrupa’da üç cephede Türk birlikleri görev almıştır

Makedonya Cephesi ise Sırbistan cephesinin kapanması üzerine İttifak devletlerinin Balkanlardaki askerî üstünlüğü sarsmak amacıyla açılmıştır.

4 Ocak 1917’de 6’ncı Kolordu Komutanı Mustafa Hilmi Paşa Vizirol’a gelerek 26’ncı Tümenin emir ve komutasını almış, bu sırada 15’inci Tümen Hârşova’dan Tuna’yı geçmiş, Osmanol’a ulaşmıştır. Böylece 6’ncı Kolordu’nun 15’inci ve 26’ncı Tümeni Tuna Ordusu emrine girmiştir.

1915’in sonbaharında Alman ve Avusturya-Macaristan birlikleri Sırbistan’a girmişler, Belgrat’ı ele geçirmişlerdir. İlerlemeye devam eden İttifak devletleri Sırp ordusunun yarısını imha ederek Sırbistan ve Karadağ’ı haritadan silmişler, Arnavutluk’un kuzeyini kontrol altına almışlardır. Bu harekât karşısında İngiliz ve Fransızlar Yunanistan’ı yanlarına çekerek Selanik’e asker çıkarmışlardır. Böylece
1915’te Sırbistan Cephesi kapanmış, Makedonya Cephesi açılmıştır.

Makedonya Cephesi’nin Manastır bölgesinde 11’inci Alman Ordusu emrine verilmesi kararlaştırılan takviyeli 177’nci Piyade Alayı, Kurmay Binbaşı Mehmet Nazım [YÜCEL] komutasında üç piyade taburu, bir ağır makineli tüfek bölüğü,
bir süvari kıtası, bir topçu bataryası, birer istihkâm ve muharebe takımı ile alay ağırlıklarından kurulmuştur. Mevcudu 3.598 kişi olan bu alaya, Osmanlı Rumeli Müfrezesi adı verilmiştir. Böylece Makedonya Cephesi’nde 50’nci Tümenin de kuruluşunda bulunduğu 20’nci Kolordu’nun yanı sıra 177’nci Piyade Alayı da görev almıştır.

Galiçya’ya giden 15’inci Kolordu, kuruluşundaki sıhhi teşekküllerin yanı sıra Müttefiklerin uhdesindeki sağlık tesislerinden yararlanmıştır. Kolordu görevi boyunca ihtiyacına uygun sıhhi tesisleri açmış ve işletmiştir. Bunlar arasında Mechyshchiv’deki araba durak yerini, Hutys’ko’da Sıhhiye bölüğünü, Podwysokie, Pukiv ve Rohatyn’de seyyar hastaneleri saymak mümkündür.

Kolordu’nun iaşesi memleketten ayrılıncaya kadar Türk makamlarca ve Kolorduca temin edilmiş, cepheye intikalden sonra yiyecekler Mackenzen emrindeki 3’üncü Bulgar Ordusunca belirlenen yerlerde açılan depolardan sağlanmıştır.

Hakiki Şehit: İslam’ın yücelmesi ve vatan müdafaası için savaşırken ölen Müslümanlardır. Uhud, Bedir ve Çanakkale şehitleri gibi.

Hükmî Şehit: Hakiki şehidin şartlarından birini taşımaması sebebiyle yıkanıp kefenlenen ve ahiret itibarıyla şehit olanlardır. Savaşta yaralandıktan sonra yiyip içen, uyuyan, tedavi gören, başka bir yere nakledilen ve daha sonra ölen kimseler; deprem, yangın, sel felaketi, âfet ve benzeri musibetlere maruz kalarak ölen, mide ağrısından ölen, doğum sırasında ölen, suda boğularak ölen,
kolera, veba ve veremden ölen, göçük altında kalarak ölen, ilim yolunda ölen Müslümanlar da hükmen şehittirler.

Dünya Hükümleri Bakımından Şehit: Müslümanların yanında savaşırken ölen münafıklardır.

Konu hakkında yaklaşık bir oran vermek gerekirse Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı ordusundaki toplam ölümlerin %44’ü bulaşıcı hastalıklardan, %26’sı doğrudan düşman tesiriyle, %20’si ise bulaşıcı olmayan diğer hastalıklardan kaynaklanmış ve %10’u ise sair sebeplerden (ecel, kaza, idam,nfevt, tespit edilemeyen, vb.) kaynaklanmıştır. Başkanbir ifadeyle, Birinci Dünya Savaşı’ndaki toplam vefat eden askerimizin %64’ü, yani neredeyse her üç askerden ikisi, çeşitli hastalıklar nedeniyle vefat etmişti. Doğru cevap C'dir.

Çamburnu Şehitliği: Balkan ve Çanakkale muharebelerinde şehit olan askerlerimizin anısına
Çanakkale Şehitleri ve Abideleri Yardım Derneği tarafından yaptırılmıştır. Kaide üzerine oturtulmuş 2.5 metre uzunluğunda abidesi bulunmaktadır. Ön yüzünde “Burada Balkan ve Çanakkale harplerinde yaralanarak şehit düşen binlerce kahraman yatar” yazmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Seddülbahir Cephane Şehitliği (İlk Şehitler Anıtı): Şehitlikte, 03 Kasım 1914 günü denizden
yapılan bombardıman sırasında isabet alan cephaneliğin infilakı sonucu şehit olan subay ve askerlerin mezarları bulunmaktadır. 03 Kasım 1985’te ise şehitliğin üstüne “Seddülbahir İlk Şehitler Anıtı” yaptırılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Batıkışla Şehitliği Kars'ta bulunan bie şehitliktir. Diğer şıklarda verilen bütün şehitlikler Çanakkale'de bulunmaktadır.. Doğru cevap D'dir.

Çataltepe, Harmantepe, Sultan Murat ve Yeşilyurt şehitliklerinin bulunduğu ili Trabzon ilidir. Doğru cevap C'dir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Bağdat Asker Hastanesi’nde vefat eden Osmanlı askerlerinin kabirleri burada bulunmaktadır. İsimleri tespit edilebilen şehit sayısı 2.370’dir. Toplu mezarların bulunduğu şehitlik arazisi 1937 yılında Irak Hükûmeti’nin onayı ile tahsis edilmiştir. Şehitlik dört kısımdan ibaret olup 204 adet sembolik mezar taşı bulunmaktadır. 1952 yılında önemli tamirat görmüş ve Bağdat’ın 1630 yılında fethi sırasında şehit olan Genç Osman’ın naaşı da buraya nakledilerek kendisi için anıt mezar yaptırılmıştır. Doğru cevap C'dir.

1859 yılında Müslüman mezarlığı olarak kurulan Pire Şehitliği, Balkan Harbi, Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı’nda esir olarak Atina’ya götürülen ve orada ölenlerin de bu mezarlığa defnedilmeleri ile şehitlik hüviyeti kazanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Bugünkü Romanya sınırlarında tarih boyunca onlarca ayrı bölgede Türk şehitliği ve defin alanı
olduğu bilinmekte olup ülkedeki Birinci Dünya Savaşı Dönemi’ne ait resmî Türk şehitliği sayısı ise
3’tür. Diğer ülkelerde resmi şehitlik alanları yoktur. Doğru cevap E'dir.

Bugünkü Avusturya Cumhuriyeti sınırları içerisinde Birinci Dünya Savaşı dönemine ait resmî
şehitlik statüsünde herhangi bir mezarlık veya anıt yoktur. Doğru cevap B'dir.