BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ - Deneme Sınavı - 11

Osmanlı Hükûmeti, kutsal topraklar gerekçesiyle başlangıçta Arap Yarımadası’nda seferberlik uygulamadı (Köse, 2014). Osmanlı Devleti savaşa dâhil olunca 7’inci Kolordu kendi seferberliğini ilan etti. Mısır Seferi hazırlıklarına başlanınca da Hicaz bölgesi seferberliğe dâhil edildi. Kanunun uygulanmasına Hicaz’da özellikle bedeviler büyük tepki gösterdiler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Osmanlı Devleti’nin İtilaf Devletlerine savaş ilanından üç gün sonra 14 Kasım 1914’te Osmanlı Sultanı ve Halife tarafından “Cihâd-ı Ekber” ilan edilmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Mekke kesiminde 4.000 isyancı Araplar ilk olarak 9 Haziran 1916 günü Cidde’ye saldırıya geçtiler. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sina cephesinin kaybedilmesi ve Filistin cephesinde işlerin kötüye gitmesi üzerine Hicaz’ın boşaltılması konusu ilk kez 1917 yılı başlarında gündeme geldi. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yemen’de hâkimiyet mücadelesi sadece aşiret reisleri ile yaşanmıyordu. Hindistan yolunu emniyete almak için 1839’da Aden’i silah zoruyla ele geçiren İngiltere ile de 1914’e kadar Yemen’de nüfuz mücadelesi yaşandı. Sonunda Mart 1914’te iki devlet arasında hudut anlaşması imzalandı. Dolayısıyla Birinci Dünya Savaşı başladığında Osmanlı Devleti ile İngiltere Yemen’de sınır komşuydu. Doğru cevap A şıkkıdır.

Aden Harekâtı 30 Haziran 1915 günü başladı. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yarbay Galip Bey bu kez Temmuz-Ağustos 1918’de Abis bölgesini İdris kuvvetlerinden temizledi. Doğru cevap E şıkkıdır.

Komutanlar içerisinde bir tek Taiz bölgesindeki 39’uncu Tümen Komutanı Ali Sait Paşa bir an önce
teslim olmak taraftarıydı. Mütareke haberinin duyulmasından beri ahalinin Türklere karşı tutumunun değiştiğini ve bu gidişatın çeşitli olaylara yol açacağından endişe ediyordu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hicaz Cephesi’nde Fahrettin Paşa kendisine verilen vazifeyi kahraman askerleri ile birlikte bir namus addedip, Haremi Şerifi düşmana teslim etmemek için ölümü göze alarak sonuna kadar savaşmıştır. Yürüttüğü başarılı mücadele sebebiyle Hicaz halkı kendisine Çöl Kaplanı adını vermiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Muhabere

Medine-Şam arasında demir yolu güzergâhı boyunca telgraf hattı döşeliydi. Yine Medine’de bir sabit telsiz istasyonu mevcuttu. Dolayısıyla Medine’nin 4’üncü Ordu ile haberleşmesinde telgraf ve telsiz kullanılabiliyordu. Asir ve Yemen’in Başkomutanlık ile muhabere bağlantısı, belirli periyotlarla habercilerin Medine’ye gönderilmesi suretiyle, buradan gönderilip alınan şifreli mesajlarla yapılıyordu. Komutanlıklar kendi bölgelerinde daha ziyade pırıldakla haberleşerek veya develi habercilerle irtibat sağlıyorlardı. Doğru cevap C şıkkıdır.

Şarm El-Şeyh, Mısır’da Kızıldeniz kenarında yer alan Sina Yarımadası’nın ucunda konumlanmış bir şehirdir. Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim zamanında, 1517 Ridaniye Savaşı ile Osmanlı idaresine giren Sina Yarımadası’nın bir parçası olan Şarm el Şeyh, bu dönemde bir liman vazifesi görmüştür. 1967 Mısır ile İsrail arasındaki savaş sonucunda İsrail’in kontrolüne geçen Sharm el Şeyh, 26 Mart 1979 tarihinde Mısır ile İsrail arasında imzalanan Camp David Anlaşması ile yeniden Mısır topraklarına katıldı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Cemal Paşa Şam’a geldikten sonra Kanal Seferi’ne dair Başkomutanlığa verdiği 13 Aralık 1914 tarihli raporda, “Başarının şüpheli olduğunu, bu kuvvet ve vasıtalarla Kanal boyunda sürekli bir muharebe veremeyeceklerini ve bu seferin çok uzun süreceğini, İngilizlerin Mısır’ı ve Kanal’ı sonuna kadar savunacaklarını, bunun için 4 ncü Kolordunun bütün kuvveti ile bölgeye gönderilmesini” teklif etti. Doğru cevap A şıkkıdır.

Büyük güçlüklerle Tih (Sina) Çölünü aşan sefer kuvvetleri 2 Şubat 1915 gecesi Timsah Gölü ile Acı Göl arasındaki bölgeden Kanal’a taarruza geçtiler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Harbin başında Şam Fransız konsoloshanesinden müsadere edilmiş olan resmi vesikalar, Fransa’nın Suriye üzerindeki emellerini ve Bazı Suriyeli milliyetçilerin Arap muhtariyeti teşkili hususunda Fransızlarla münasebetlerini ispat ediyordu. Bu vesikalar arasında “Arap Adem-i Merkeziyet Cemiyeti” kurucu ve üyelerine ait vesikalar da vardı. Cemal Paşa 1915 yılı Eylülünde bu kimselerden bazısı hakkında kanuni takibat yapılmasını istemiştir. Yüce Harp Divanı tarafından yapılan yargılama neticesinde bunlar idama mahkum edilmişlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Savaş başladığında Mark Sykes, kendisi için Orta Doğu uzmanlığından yararlanabileceği bir iş aramaya girişti. 1914 yazında Churchill’e yazdığı bir mektupta Türkiye’de, Türkiye’ye karşı çalışabileceği bir iş istemiş, “yerlileri ayaklandırabileceğini, ayanı kendi tarafına çekebileceğini” bildirmişti. Ancak Churchill’in ona vereceği bir görev yoktu. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kitchener’den sonra Ocak 1915’te Mısır Yüksek Komiserliğine getirilen Sir Henry McMahon, Arapları Osmanlılardan ayırmaya teşvik etmek için girişimlere başladı. Doğru cevap C şıkkıdır.

15 Ocak 1914’te İstanbul, Vehip Paşa’yı Hicaz’a vali ve oradaki askeri birliklerin başına kumandan olarak atamıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Şerif Hüseyin ve oğulları silahlanıp ayaklanarak Mekke’deki Osmanlı mevzilerine saldırıları başladığında Şerif’in arka arkaya gelen başarıları üzerine Osmanlı Hükûmeti yeni ve meşru emir olarak Şerif Haydar’ı Medine’ye gönderdi. Doğru cevap E şıkkıdır.

20. yüzyıl Orta Doğu tarihini anlatırken üç antlaşma önde gelmektedir. Bunlardan ilki Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile İngiltere’nin Mısır Valisi McMahon arasındaki Haşimi sülalesine büyük bir bağımsız Arap varlığı taahhüt eden anlaşma; ikincisi Mayıs 1916’da imzalanan ve ilk akdi bozup Orta Doğu’yu bölerek İngiltere ile Fransa arasında paylaştıran Sykes-Picot Anlaşması ve üçüncüsü Kasım 1917’de hazırlanan ve Filistin’de Yahudilere bir yurt vaat edip Arap-Siyonist çatışmasının tohumlarını atan Balfour Deklarasyonudur. Doğru cevap A şıkkıdır.

İngiliz ve Fransızların Yıldırım ordularının mukavemeti hâlinde, Adana ve İskenderun bölgesini işgal edecekleri yolunda Osmanlı Hükûmetine baskı yapmalarına rağmen bölgenin teslim ve boşaltılmasından yana olmadı, hatta İngilizlerin İskenderun’a asker çıkarmaları hâlinde mukavemet edileceğini, 5 Kasım 1918 tarihinde birliklerine yayınladığı gizli emirde gerekirse silahla karşı konulacağını bildirdi (HTVD, 1959). Mustafa Kemal Paşa’nın bu tutumu, bir süre sonra Anadolu’da önderi olacağı Türk Millî Mücadelesinin de ilk işareti oldu. Doğru cevap D şıkkıdır.