BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA TÜRK CEPHELERİ - Deneme Sınavı - 11

Türk askerleri, siperlerin İtilaf tarafına yakınlığına göre, en yakın olanına “sıçan yolu” ve “avcı hendek-
leri”, geride olanlara “irtibat hendekleri” adlarını vermişlerdi. Siperler, bir insanın boyunda ve dört beş kişinin yan yana rahat bir şekilde geçebileceği, istirahat edip uyuyabileceği, yaralıların nakledilebileceği, dış dünya tarafından fark edilmesi zor, üstü kapalı yerlerdi. Subaylar “kovuk” dedikleri yer altına kazılmış dar tünel şeklinde bir yerde yaşıyorlardı. Türklerin fundalıklardan zaman zaman yararlandıklarının farkına varan İngilizler, bazı yerlerde fundalıkları ateşe vererek Türklerin elindeki bu avantajı yok etmeye çalışmışlardı. Yaz sıcağında çıkarılan bu yangınlar, zaten sıcaktan bunalan askerleri daha da bunaltmıştı. Askerler geceleri toprak işlerinden arta kalan zamanlarda, cephane ve bomba sandıklarını karyola, asker kaputunu da yorgan yaparak uyumaya çalışmışlardı. Gündüzleri ise askerler topraktan 2-3 metre derinliğinde siperler içinde, büyükçe bir mezara benzeyen zeminlikte, toprak kovuklarına sığınarak oturmak veya uyumakla vakit geçirmişlerdi.

Doğru cevap e) şıkkıdır.

Ağustos 1914’ten 18 Mart 1915 tarihine kadar Boğaz’ın savunulmasına yönelik şu işler yapılmıştır: Elde mevcut bütün malzemeden yararlanılarak Boğaz’ın en dar sahasında Selanik, Giresun, İntibah, Nusrat, Nilüfer, Samsun gemileriyle 19 Şubat 1915 tarihine kadar Çanakkale Boğazı’nda 9 adet mayın hattı oluşturuldu. Daha sonra iki hat daha ilave edilerek mayın hattı 11 âdete yükseltildi. Namazgâh Tabyası sahiline de bir tane torpido kovanı yerleştirildi. Ayrıca denizaltıların Boğaz’ı geçip Marmara’ya oradan da İstanbul’a geçmesini engellemek için su altına çelik ağlar gerildi. Torpil hatlarını temizleme gemilerine karşı korumak için savaş gemilerinden çıkarılan küçük çaplı ve seri ateşli toplarla Çanakkale’de bulunan mevcut mantelli ve adi Krupp topları ve Nordanfieldlerden birtakım set bataryaları oluşturuldu. Büyük kısmı Kepez, Soğanlıdere ve Havuzlar Deresi civarına yerleştirildi. Torpil bölgesinin gece aydınlatılması için önceden mevcut olan iki projektöre ek olarak 8 adet daha projektör yerleştirildi. Kısmen düşman uçaklarına ateş etmek ve kısmen de yanıltma bataryası görevini görmesi için Krupp toplarından teşkil edilen bataryalar değişik mevkilere yerleştirildi. Düşman donanmasının ateşini dağıtmak konusunda bunlardan çok yararlanıldı (Kurtoğlu, 1935). Doğru yanıt D'dir.

Rusya harekâta katılmış olmak için “Askold” adlı bir savaş gemisini Çanakkale Cephesi'ne gönderdi (Sayılır, 2007). Doğru yanıt A'dır.

Diğer seçenekler İngilizlerin Çanakkale Cephesi'ni açmalarının nedenleri iken Ortadoğu petrollerine ulaşma isteklerinin Çanakkale ile doğrudan ilgisi bulunmamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Mondros Limanı’ndan 18 Mart sabahı saat 09:00’da hareket eden İtilaf donanması, saat 11:00’de Çanakkale Boğazı’na girmiştir. Mondros Limanı Limni adasındadır. Doğru yanıt A'dır.

Çanakkale’ye yönelik bir kara saldırısının artık olası görüldüğü için Çanakkale Boğazı’nın karadan savunulması adına 25 Mart’ta Liman von Sanders komutasında 5’inci Ordu oluşturuldu. Doğru yanıt A'dır.

İtilaf devletleri, Türk komuta kadrosunu şaşırtmak amacıyla Saroz Körfezi’nde ve Beşike Limanı’nda bir gösteri çıkarması yapmayı planlamıştı. Doğru yanıt B'dir.

İtilaf kuvetlerinin Arıburnu’na yaptığı çıkarmanın hedefi bu bölgenin en yüksek yeri olan ve araziye hâkim konumdaki Kocaçimen Tepesi idi. Doğru yanıt A'dır.

24 Mayıs’ta sabah 08:00’de Ateşkes Uygulama Komiteleri ellerinde beyaz bayraklarla ara bölgeye doğru yürümeye başladılar. Ölü ve yaralı Türkleri orta bölgeden almak üzere Teğmen Râkım komutasında 40 seçme askerden oluşan bir grup oluşturuldu. Bu grupta yer alan askerler, özel olarak bu göreve seçilmişlerdi. Bunların hepsi, iri yarı ve uzun boylu güreşçi görünümündeki gençlerdi ve hepsine en güzel ve en yeni elbiseler giydirildi. Bu bir psikolojik harp yöntemiydi. Doğru yanıt B'dir.

Almanya ve Avusturya Sırplara karşı saldırı hazırlıklarına başlamışlardı. Bunun üzerine Fransızlar ile İngilizler, Sırbistan’a yardım etmek için Selanik’e kuvvet göndermeye karar verdiler. Çanakkale’de de artık başarı ümidi kalmadığından Çanakkale'nin boşaltılması düşünülmeye başlandı. Doğru yanıt A'dır.

Anadolu Rumlarının bir kısmı geleneksel olarak peşinde koştukları bir politikanın sonucu olarak hem eski yerlerine geri dönmek hem de önceden beri buraların “Rum toprağı” olduğu ütopyasına- Megali İdea- hizmet etmek için İtilâf ordusu içinde yer almışlardı (Sayılır, 2006). Doğru yanıt A'dır.

Balkanlar ve Karadeniz’de etkisini artırmak isteyen Rusya’ya karşı Britanya ve Fransa bu sefer ortak hareket ederek Rusya karşıtı bir blok oluşturmuş ve Kırım Savaşı’nda (1853-1856) Osmanlı Devleti’ni desteklemişti

Üç İmparator Birliği, Birinci Dünya Savaşının çok öncesinde kurulmuş ve kısa bir süre sonunda dağılmış bir anlaşmadır.

Bir yanda Almanya ve Avusturya-Macaristan’ın olası bir Rus saldırısına karşı savunma amaçlı gizli bir ittifak kurması; öte yanda Rusya’nın,  Alman-Avusturya bloğundan koparak Fransa’yla yakınlaşması;  Birinci Dünya Savaşı’na giden yoldaki siyasi kutuplaşmayı şekillendiren İttifak Devletleri ve İtilaf Devletleri bloklarının çekirdeğini oluşturduğunu söylemek yanlış olmayacaktır

1907’de Britanya, Fransa ve Rusya’yı içeren Üçlü İtilaf bloğu, Birinci Dünya Savaşı’na giden yoldaki temel aktörlerinden birisi olmuştur.  Bu bloğa sonradan; İtalya, Sırbistan, Belçika, Yunanistan, ABD… İtilaf devletlerine katılacaktır; hatta Japonya, Çin, Portekiz…

Makedonya bölgesindeki topraklarının tamamını kaybeden Osmanlı ordusu, Kasım ayında da Bulgar ordusunun ne Edirne’yi kuşatmasını engelleyebildi, ne de ardından Çatalca hattına kadar ilerlemesini durdurabildi.

Tam tersine; 1913 sonrası süreçte, askeri kanatta Enver Paşa’nın ve sivil kanatta Talat Paşa’nın gerek parti içinde gerekse de hükûmette etkisi giderek arttı

O dönem sadrazam olan Said Halim Paşa’nın  teklifiyle Osmanlı Devleti ile Almanya arasında  Ağustos 1914’te gizli bir ittifak anlaşması imzalandı

18 Mart 1915’te Rusya, Britanya ve Fransa arasındaki anlaşmaya göre savaştan zaferle çıkıldığında Boğazlar, İstanbul Limanı bir “açık liman” kalacak ve Rusya’ya bırakılacaktı. Ancak Çarlık rejimi yıkılması sürecinde, yeni Bolşevik rejim bu anlaşmayı tanımadı. Yine Rusya’nın da onayıyla gerçekleşen bir başka anlaşmada; Osmanlı Devleti’nin Orta Doğu topraklarını kendi aralarında paylaşıyordu; onay veren Rusya’ya da Osmanlı Doğu Anadolu vilayetleri bırakılacaktı.

Yol açtığı büyük yıkıma ve ödettiği bedellere rağmen, Birinci Dünya Savaşı’nın sonu bir barış ve istikrar dönemi getirmediği gibi, yeni ve çözümü zor sorunlar ortaya çıkardı