BİREYSEL İŞ HUKUKU

Eşit davranma borcu işverenin üstlendiği yan borçlardan biridir. Diğer seçenekler ise işçinin üstlendiği yan borçlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

İşçi kanununda sadakat ve hesap verme borcuna aykırılık halleri fesih nedeni olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İş görme borcuna aykırılık, aykırılığın ağırlığı ve niteliğine göre bir haklı veya geçerli fesih nedeni oluşturabilir. İş Kanunu’nun 25. maddesinde, “İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi” işveren için bir haklı fesih nedeni olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşçinin yapabileceği işlerin belirlenmesi,vardiya ve çalışma saatlerinin düzenlenmesine yönelik verilen talimatlara uyma zorunluluğu düzenlemelere ve talimatlara uyma zorunluluğu kapsamında belirtilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Parça başı ücrette, parça sayısı, uzunluk, büyüklük, ağırlık gibi birimlere göre ücret belirlenir. Örneğin, boyanan her metrekare duvar için (x) rakamının, dokunan her metre kumaş için (y) rakamının tespitinde olduğu gibi. Bu ücret şeklinde belirli bir çalışma dönemi içinde (günlük, haftalık, aylık) ödenecek ücret belirlenen bu birim rakamın üretilen parça veya yapılan iş miktarı ile çarpılması sonucu bulunur. Doğru cevap D seçeneğidir.

İkramiye: İşverenin işçilere yaptıkları işten duyduğu memnuniyeti veya işçi-işveren bağlılığını belirtmek için yılbaşı, bayram, iş yerinin kuruluş yıl dönümü, evlenme, doğum gibi bazı vesilelerle verdiği ek bir ücrettir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden karşılamaya yetecek ücret asgari ücrettir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Temel ücret sadece parayla ve banka hesabına yapılabilir. Ancak ek ücretler eşya ya da para üzerinden yapılabilir. Ücret ödemesi en geç ayda bir yapılmalıdır. Çalışan kişiler yaptıkları hizmet karşılığında orantılı olarak avans alma hakkına sahiptirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Psikolojik taciz (mobbing);çalışanlara üstleri, astları veya eşit düzeydeki çalışanlar tarafından sistematik olarak uzunca bir süre uygulanan her türlü kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışları içeren, kişiyi sosyal ortamdan uzaklaştıran davranışları ifade eder. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ücret alacaklarında zaman aşım süresi beş yıldır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İş görme borcunun bizzat yerine getirilmesinin sonucu olarak işçinin ölümü hâlinde iş sözleşmesi sona erer, mirasçılarla devam etmez.

Madde uyarınca; “İşçi, işverene kusuruyla verdiği her türlü zarardan sorumludur. Bu sorumluluğun belirlenmesinde; işin tehlikeli olup olmaması, uzmanlığı ve eğitimi gerektirip gerektirmemesi ile işçinin işveren tarafından bilinen veya bilinmesi gereken yetenek ve nitelikleri göz önünde tutulur” (TBK m.400, f.1, 2)

Sır niteliğindeki bilgilerin işçi tarafından kendi yararına kullanılması yanında bir başkasına açıklanması da madde kapsamında yasaklanmıştır.

İşverenin borçları, Türk Borçlar Kanunu’nda temel borç olan ücret ödeme borcunun yanında, işçinin kişiliğinin korunması borcu olarak yer almış, İş Kanunu’nda ise ücret ödeme borcuna ilişkin esasların yanında işçinin kişiliğinin korunması kapsamına dâhil iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması ile eşit işlem yapma borcu düzenlenmiştir.

İş Kanunu’nun 32. maddesi ücreti “genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve parayla ödenen tutardır” şeklinde tanımlamıştır. Tanımda yer alan ilk unsur ücretin yapılan işin karşılığı olmasıdır. Diğer bir ifadeyle iş görme ediminin ifa edilmediği hâllerde ücrete hak kazanılamaz.

Ücrete ilişkin ikinci unsur, ücretin parayla ödenen tutar olmasıdır. Bu ücret temel ücrettir. Temel ücret, prim, ikramiye ve örneğin giyim yardımı, yakacak yardımı gibi sosyal yardımları kapsamayan ücrettir. Bu nedenle temel ücrete çıplak ücret de denir. Temel ücret ayni (eşya) olarak ödenemez. Ancak, sosyal yardımların örneğin giyecek, yiyecek, yakacak gibi yardımların ayni (eşya) olarak verilmesi mümkündür. Prim, ikramiye ve sosyal yardımlar ile diğer ücret eklerini de kapsayacak ücrete geniş anlamda ücret veya giydirilmiş ücret denir. Bu ayrım, bazı işçilik haklarının hangi ücret üzerinden hesaplanacağı ve ödeneceğinin tespiti bakımından önemlidir

Ayni ücret bir ücret ürü değildir.

Yüzdelik pay ücret eki değildir.

İş Kanunu’nun 32. maddesinin son fıkrasına göre, “Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır”. Bu süre iş sözleşmesinin devamı süresince işler.

İş Kanunu’nun 35. maddesinde haciz yasağı ile birlikte, işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlasının devir ve temlik edilemeyeceği hükme bağlanmıştır