BİREYSEL İŞ HUKUKU

İş sözleşmesi, ani edimli borç ilişkilerinden farklı olarak taraflar arasında sürekli bir borç ilişkisi doğurur. Ani edimli borç ilişkilerinde edimin
yerine getirilmesi ile borcun sona ermesi aynı anda gerçekleşir.

Kısmi süreli iş sözleşmesinde haftalık iş süresi, o işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar olabilir.

Kanunda işçinin her çağrıda çalıştırması gerekli süre de belirtilmiştir. Buna göre; “Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır”

Yer altında ve su altında yapılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukların ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır (İK m.72).

Kadınların fiziksel ve biyolojik özellikleri dikkate alınarak kadın işçilerin çalıştırılması bakımından bazı sınırlamalar öngörülmüştür. Maden
ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altı ve su altında çalışılacak işlerde her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır (İşK. m.72).

Onsekiz yaşını doldurmuş kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılmaları 24.07.2013 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren“Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik” gereği mümkündür. Yönetmeliğe göre, onsekiz yaşını doldurmamış kadın çalışanlar gece postalarında çalıştırılamaz.

İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır

İş Kanunu’nun 30. maddesine göre işverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli  kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21.06.1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16.06.1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken
12.04.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 21. maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler

Kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi çalıştırmak zorunluluğu vardır. 200*2/100= 4'dür.

kamu işyerlerinde yüzde dört engelli  işçiyi çalıştırma zorunluluğu vardır. 200*4/100= 8

4857 sayılı İş Kanunu’ndan önce yürürlükte bulunan 1475 sayılı İş Kanunu’nda iş sözleşmesinin tanımı yapılmamış, 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda ise hizmet sözleşmesi olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

İş sözleşmesi, belirli veya belirsiz bir süre içinde işçi ve işverene hak ve borçlar yükleyen, taraflar arasında kişisel ilişkiler kuran, iki taraflı ve sürekli borç ilişkisi doğuran bir özel hukuk sözleşmesidir. Doğru cevap E'dir.

Sürekli-süreksiz iş sözleşmesi ayrımında objektif olarak işin kaç işgünü süreceği
belirleyicidir. Otuz işgününden fazla bir sürede tamamlanacak bir işte çok sayıda işçinin vardiyalar hâlinde çalıştırılmasıyla işin onbeş günde tamamlanacak olması, işe süreksiz iş niteliği kazandırmaz. Doğru cevap B'dir.

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nda, bu kanun kapsamına giren özel öğretim kurumlarında çalışan müdür ve diğer yönetici ve öğretmenlerle kurulacak iş sözleşmelerinin en az bir yıl süreli olarak kurulacağı öngörülmüştür. Kanunda bu yönde bir zorunluluğun getirilmesinin nedeni, öğrenimin aksamadan yürütülmesi ve sözleşmenin en az bir yıl devam etmesidir. Doğru cevap C'dir.

Madde uyarınca, “Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiye, belirli bir zaman ölçüt alınarak ödenecek ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatler, işçinin çalıştığı süreye orantılı olarak verilir” (İK m.12, f.2). Bu bağlamda iki yıl çalışana 2000 TL ikramiye verilmişse orantılı olarak altı aydır çalışana da 500 TL ikramiye verilmelidir. Doğru cevap B'dir.

İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ne göre; İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma
kısmi süreli çalışmadır” Yani tam çalışma 36 saat ise 24 saat ve altındaki çalışmalar kısmi süreli çalışmaya dahildir. Doğru cevap D'dir.

Çağrı üzerine çalışmalarda hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Doğru cevap D'dir.

İş Kanunu’na göre deneme süresi en çok iki ay olabilir. Ek olarak; bu süre toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. Doğru cevap E'dir.

Belirli süresi bir yıldan az olan iş sözleşmeleri, belirsiz süreli iş sözleşmeleri ve süreksiz iş sözleşmeleri herhangi bir şekil koşuluna tabi değildir. Diğer bir ifadeyle bu sözleşmeler yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Doğru cevap B'dir.

İş Kanunu’nda, herhangi bir askerî veya kanuni ödev nedeniyle işinden ayrılan işçilerin bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde tekrar işe girmek istedikleri takdirde, işverenin bunları eski işleri veya benzeri işlere boş yer varsa derhâl, yoksa boşalacak ilk işe öncelikle, o andaki şartlarla işe almak zorunda olduğu öngörülmüştür (İK m.31, f.son). Doğru cevap E'dir.