BİREYSEL İŞ HUKUKU

İşçi ve işveren sendikalarının kuruluş ve işleyiş esasları, sendikalara üyelik, sendikal hak ve özgürlüklerin korunması sendikalar hukuku altında incelenir.

Bireysel iş ilişkileri hukukumuzda esas itibariyle, İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Toplu iş ilişkileri ise Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Devletin öncülüğünde ulusal sanayinin oluşmaya başlaması ile 1936 tarihinde yürürlüğe giren 3008 sayılı İş Kanunu bu alandaki ilk özel kanun olup 30 yıldan fazla süreyle uygulanmıştır.

Devlet organları dışındaki kişi ve kurumlar tarafından oluşturulmuş hukuki normlar hukukun
özel kaynaklarını oluşturur. Bunlar ise;

• Toplu İş Sözleşmesi
• İş Sözleşmesi
• İç Yönetmelikler
• İşyeri Uygulaması
• Yönetim Hakkı

Toplu iş sözleşmeleri işyerindeki çalışma koşulları yanı sıra, toplu sözleşmenin tarafını oluşturan işçi sendikası ile işveren sendikasının karşılıklı hak ve borçlarına, sözleşmenin uygulanması ve denetimine, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yollara ilişkin hükümler de ihtiva edebilir. Ayrıca toplu iş sözleşmesinin iş sözleşmelerinin kuruluşu, içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümleri toplu sözleşmenin normatif hükümleri olarak adlandırılır. dolayısıyla doğru cevap yalnız III'tür.

İç yönetmelik hükümleri iş sözleşmesinin bir parçası niteliği taşıdığı için kaynaklar hiyerarşisinde iş sözleşmeleri ile aynı sıradadır. Bu nedenle yasaların ve toplu iş sözleşmelerinin altında yer alır.

Bağlayıcılık kazanan bir iç yönetmelikte işçi aleyhine esaslı değişiklik yapmak isteyen işveren bu durumu işçiye yazılı olarak bildirmek ve altı işgünü içinde işçinin yazılı kabulünü almakla yükümlüdür.

İşverenin yönetim hakkı çalışma koşullarını belirleyen kaynaklar arasında en alt sırada yer alıp, anayasa, yasalar, toplu iş sözleşmesi ve bireysel iş sözleşmesi ile belirlenmiş düzenlemelere aykırı emir ve talimatlar işçiyi bağlamaz.

İK md. 4'e göre Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmamaktadır.
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) (…) (1) çıraklar hakkında, (1)
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.

Denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk bayrağını taşıyan ve yüz veya daha yukarı gros tonilatoluk gemilerde iş sözleşmesi ile çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında 854 sayılı Deniz İş Kanunu hükümleri uygulanır.

Bireysel iş ilişkileri hukukumuzda esas itibariyle, İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu tarafından düzenlenmiştir.

Bireysel İş Hukuku
• İş Kanunu
• Basın İş Kanunu
• Deniz İş Kanunu
• Türk Borçlar Kanunu

Toplu İş Hukuku
• Sendikalar ve Toplu
• İş Sözleşmesi Kanunu

Tanzimatla birlikte yasal düzenlemelerin sayısı artmıştır. 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi, 1869 tarihli Maadin Nizamnamesi, 1877 tarihli Mecelle’nin çalışma ilişkilerine ilişkin ilgili hükümleri, 1909 tarihli Tatil-i Eşgal Kanunu ve Cemiyetler Kanunu bu dönem kabul edilen yasal düzenlemelerin başında gelir.

Kurtuluş Savaşı sırasında 1921 yılında TBMM
tarafından kabul edilen Ereğli Havzai Fahmiyesi
Maden Amelesi Hukukuna Müteaallik Kanun ile
Kömür Tozları Kanunu’nun kabulü dikkat çekicidir

Ülkemizde çıkarılan ilk İş Kanunu 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu’dur.

İşçinin Korunması, Sözleşme Serbestinin Sınırlanması, Yararlılık veya İşçi Lehine Şart, Kendi Kendine Yardım.

• Toplu İş Sözleşmesi
• İş Sözleşmesi
• İç Yönetmelikler
• İşyeri Uygulaması
• Yönetim Hakkı

• Yasama
• Yürütme
• Yargı

50 ve 50’den az işçi çalıştırılan tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde ve işletmelerinde çalışanlar İş Kanunu’nun kapsamı dışında bırakılmıştır