BİREYLER ARASI İLETİŞİM

Bir konuşma anında sesler ve sözcükler iletişim ögesi olarak kabul edilirken, sessizlik de bir iletişim olabilir; bu nedenle de hiç bir şey yapmama davranışı bile, bir iletidir. Herhangi bir yolculuk sırasında yanınızda oturan kişiye sırtınızı döndüğünüzde, seninle konuşmak istemiyorum mesajı verirsiniz. Bu durumda yanınızdaki yolcu sizinle iletişim kurmaktan kaçınacaktır ya da çok mecbur kalmadığı sürece size herhangi bir şey söylemeyecektir. Kuşkusuz çevremizdeki bireylerin davranışları bizlerin, onlara nasıl davranacağımızın belirleyicisi, koşulu olacaktır. Ancak bireylerin davranışlarının nedenlerini sadece, bireyin çevresinde meydana gelen olaylarda, iletişim kurduğu bireylerin davranışlarında aramak, duygularımız ve davranışlarımızın kendi kontrolümüzde olmadığı anlamına gelecektir. Bireylerarası iletişim sürecinde karşımıza önemli bir engel olarak çıkan, işte bu yanılgıdır diyebiliriz. 

Zihinsel süreçler, düşünme, hatırlama, hissetme gibi içsel olgulara işaret eder.  

Davranış, bireyin yaptığı ve diğer bireyler tarafından gözlenebilir tüm eylemlerdir.

Güdü, bireyi bir amaç için harekete geçiren itici güçtür; bireyin istekleri, arzuları, dürtüleri ve ilgilerini kapsar. 

Kişilik, bireyin kendine özgü duygu, düşünce ve davranış kalıplarıdır. 

Duygu, bireyin ortamı algılamasıyla ortaya çıkan, bilinçte, bedende ve davranışta kendini gösteren süreçtir. 

 

Güdü, bireyi bir amaç için harekete geçiren itici güçtür. Yani bireyin istekleri, arzuları, dürtüleri (açlık, susuzluk gibi fizyolojik güdüler) ve ilgilerini kapsar. Bireyin fizyolojik ihtiyaçlarının yanısıra davranışlarına neden olan sosyal güdüleri de vardır. Örneğin güvenlik, statü, başarılı olma ihtiyacı gibi. Terfi etmek bu yolla statü sahibi olmak isteyen bireyin çok çalışması, işyerinde yöneticilerine karşı olumlu davranış kalıpları geliştirmesi de sosyal güdülerin etkisiyle gerçekleşen davranışlardır. Güdüler, pek çok davranışımızın nedenini oluşturmaktadır diyebiliriz. 

Öğrenme, bilginin bellekte düzenli ve anlamlı bir şekilde kodlanarak depolanması sonucu gerçekleşir. Ancak bilgiyi bellekte tutmak; öğrenme değildir. Öğrenme, davranışta meydana gelen kalıcı değişikliklerdir. 

Kişilik bireyin davranışının, bireye bir toplum içinde anlam veren, değer kazandıran ve onu toplumdaki diğer bireylerden farklılaştıran yönlerinin toplamı olarak tanımlanmaktadır. Bir diğer tanım da bireyin fiziksel ve sosyal çevreyle ilişki kurma biçimini şekillendiren, bireyi diğerlerinden ayıran, kendine özgü duygu, düşünce ve davranış kalıplarıdır. 

Bu tanımlara dayanarak kişilikten söz edebilmemiz için, bireyin davranışının diğer bireylerden farklı ve ayırıcı nitelikte olması gerekir. Kişilik, herkesin sergileyebileceği davranışlar yerine diğer bireylerde görülmeyen, bireye özgü davranış niteliğinde olmalıdır. Bireyin davranışının zaman geçse de değişmeyen tutarlı bir yapıda olması önemlidir. Örneğin bir birey, kendisine el şakası yapıldığında saldırganca davranıyor ve bu durumla karşılaştığı her ortamda bu davranışı tekrarlıyorsa, bu davranış o bireyin kişilik davranışıdır diyebiliriz. 

Kişiliğin, bireyin davranışlarını etkileyen bir başka unsuru da ilişki kurma şeklidir. Bireyin kişilik davranışları, çevresiyle kurduğu ilişkilerden etkilenir. Kişiliğin oluşması ve gelişmesinde biyolojik faktörler de etkili olabilmektedir. Her yenidoğan, farklı özelliklere sahip olarak doğar. Aynı ailede büyüyen, aynı ortamın koşullarına maruz kalan iki kardeş, farklı kişilik özellikleri gösterebilir ve farklı kişilikleri nedeniyle birbirlerinden farklı davranışlar sergileyebilirler. 

Sözsüz iletişim pek çok yolla gerçekleştirilebilir: 

1. Dış görünüm (giyim kuşam, makyaj, saç modeli, parfüm vb.) 

2. Beden dili (el, göz, yüz hareketleri, gülümseme vb.) 

3. Duruş mesafesi (bireylere yakın ya da uzak durma) 

4. Fiziki dokunma (tokalaşma, ellerini tutma vb.) 

5. Fiziksel tepkiler (kahkaha atma, esneme vb.) 

Özel Alan, sadece birinci derecede yakınların girebildiği bir alandır. Birini yanaklarından öpmek özel alana girmektir. 

Kişisel Alan, 45 santimetrelik mesafeden başlar 120 santimetreye kadar çıkar. İşyerlerinde, davetlerde birbirini tanıyan bireyler bu uzaklıkta durur. 

Sosyal Alan, 120 santimetreden 350 santimetreye kadar ulaşan bir alandır. Öğretmen ve öğrenci velisi arasında, aynı odadaki beraberliklerde vb. 

Kamusal Alan: Otobüs durakları, tren istasyonları, büyük otellerin lobileri gibi bir toplumda birbirini tanımayan insanların yer aldığı mekânlarda olur. Araya konan mesafe en az 2,5 metredir. 

İletişimi engelleyen ve kolaylaştıran davranışlar: 

Bireylerarası iletişim boyutunda bireylerin bir kısmı karşılaştığı, yanlış anlaşılma ya da sorunlar karşısında aşırı derecede pasif, bir kısmı da fazlaca saldırgan davranışlar sergilemektedir. Pasiflik ve saldırganlık özelliklerinin tam ortasında ise sağlıklı iletişimi anlatan kendini doğru ve güvenli bir biçimde ortaya koymayı ifade eden atılgan (güvengen) davranış vardır. 

Atılganlık, başkalarını küçük görmeden, onların haklarını yadsımadan bireylerin kendi haklarını koruyabilmeleri için geliştirilen bireylerarası davranışlar, ilişkiler biçimi olarak tanımlanmaktadır. 

Atılgan Davranış Biçiminin Özellikleri: Atılgan davranış biçimini diğer davranış biçimlerinden ayıran, birtakım özellikler vardır. 

Göz teması: Atılgan birey iletişim halindeyken göz teması kurar, bu da içtenliği ifade eder, karşıdaki bireye saygı duyulduğu anlamına gelir ve söylenenleri daha etkili kılar. Karşı tarafın dinlendiğini, önemsendiğini, anlama çabası içinde, dürüst ve açık olunduğunu ifade eder. 

Yüz ifadesi: Bu davranış biçiminde iletilen mesajın etkili olması için iletenin yüz ifadesinin de ona uygun olması gerekmektedir. Bir dostla sohbet ederken kaşları çatmanın uygun kabul edilmemesi gibi, yüz ve kelimelerin de aynı şeyi ifade etmesi gerekmektedir. 

Vücut duruşu: Bu davranış biçiminde, bireyle iletişim halindeyken doğrudan doğruya karşı tarafın yüzüne bakılması, dik oturulması, konuyla ilgilenildiğini ortaya koyar. Karşı tarafta olumlu izlenim yaratır. İletişim kalitesini arttırmak için, karşıdaki bireyin statüsüne, konumuna göre oturmak veya ayakta durmak da anlamlı olabilir. Örneğin; uzun boylu yetişkin ile küçük bir çocuk arasındaki iletişimde yetişkinin eğilip konuşması çocuğun hevesini de arttırır. Ancak, bireyin kendi hakkını savunmasını, kendisini ifade etmesini gerektiren durumlarda farklı hareket edilebilir. 

El ve vücut hareketleri: Kurulmak istenen iletişimin amacına ya da anlatılmak istenen konuya uygun el ve vücut hareketleriyle konuşmayı desteklemek, mesaja açıklık ve sıcaklık katabilmektedir. Uygun iletişim hareketleri, konuşmacının açık, kendine güvenli olduğunu göstermektedir. 

Ses tonu (iniş, çıkış, yükseklik): Atılgan birey için iyi ayarlanmış bir ses tonu hem ikna edici hem de ürkütücülükten uzaktır. İnişsiz, çıkışsız bir fısıltı ile konuşulduğunda ciddiye alınmayabilen birey, bağırdığı zaman ise; muhatabı savunmaya geçirip iletişimi sekteye uğratabilmektedir. Bu durumda sesi üç boyutta düşünüp; sesin tonunu (yumuşak ya da öfkeli), vurgusunu ya da iniş -çıkışını ve yüksekliğini kontrol etmek gerekmektedir. 

Zamanlama: Atılgan birey sözel ifadelendirmede duraksamaz ve tereddüt etmez, diğer bireyin tepkisinin etkili olmasını engeller. Uygun yer ve zaman da iletişim kurmak da ayrıca önemlidir. 

İçerik: Dürüst ve samimi ifade tarzının ön plana çıktığı atılgan eylemlerde, içerik çok daha geri planda kalmaktadır. Atılgan olabilmek için; kültürel ortamı da göz önünde bulundurarak neyin, kime ve nasıl söylenildiğine dikkat edip mutlaka doğru ve iyi seçilmiş sözcüklerle bireyin kendisini ifade etmesi gerekmektedir. 

Bir sürücünün trafikte karşılaştığı birinin aniden yanına gelerek bağırmaya başlaması ve yaşlı bir bireye, genç bir kızın yer verme davranışı dışsal faktörlere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Güdü, bireyi bir amaç için harekete geçiren itici güçtür. Yani bireyin istekleri, arzuları, dürtüleri (açlık, susuzluk gibi fizyolojik güdüler) ve ilgilerini kapsar. Doğru cevap A' dır.

Susuzluk bir duygu değil bir güdüdür. Doğru cevapE' dir.

Öğrenme, bilginin bellekte düzenli ve anlamlı bir şekilde kodlanarak depolanması sonucu gerçekleşir. Ancak bilgiyi bellekte tutmak; öğrenme değildir. Öğrenme, davranışta meydana gelen kalıcı değişikliklerdir. Doğru cevap D' dir.

Doğru cevap E' dir.

Doğru cevap A' dır.

Aynı ailede büyüyen, aynı ortamın koşullarına maruz kalan iki kardeş, farklı kişilik özellikleri gösterebilir ve farklı kişilikleri nedeniyle birbirlerinden farklı davranışlar sergileyebilirler. Doğru cevap E' dir.

Bireyler arası iletişimde kullanılan sözcüklerle iletinin %7’ si, bu sözcükleri nasıl kullandığımızla (ses tonu, yüksekliği vb. ) iletinin %38’i, sözsüz iletiler de %55’i iletir. Doğru cevap D' dir.

Sosyal Alan, 120 santimetreden 350 santimetreye kadar ulaşan bir alandır. Öğretmen ve öğrenci velisi arasında, aynı odadaki beraberliklerde vb. Doğru cevap D' dir.

Psikoloji, davranışları, davranışların nasıl oluştuğunu ve zihinsel süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Zihinsel süreçler, düşünme, hatırlama, hissetme gibi içsel olgulara işaret ederken, davranış ise bireyin yaptığı ve diğer bireyler tarafından da gözlenebilir tüm eylemlerdir. Örneğin; bireyin yürümesi, konuşması, yüz ifadeleri, el hareketleri vb.