BİREYLER ARASI İLETİŞİM

Dinleme süreci, iletiyi anlamak için art arda gelerek birbirini tamamlayan eylemler bütünüdür. Söz konusu eylemler, seslerin kulağa ulaşması, işitme; seslere dikkatle yönelerek onları ileti olarak seçme, dikkat etme; anlamlandırılan iletiyi yorumlama, anlamlandırma; iletiye ilişkin belli bir iz oluşturma, anımsama; son olarak da iletiyi cevaplandırma, tepki verme olarak sıralanabilir. Doğru cevap A'dır.

Alınan iletiyle ilgili yorumlama, soru sorma, cevap verme kısaca, geri  bildirimde bulunmak için bir çaba harcanan dinleme, etkin dinlemedir. Etkin dinleme, iletişimde bulunulan kişilerin görüşlerini, sözlerini kesmeden iletmelerine izin vermeyi gerektirir. Doğru cevap D'dir.

Etkin dinleme;
• iletişim becerilerinin geliştirilmesini,
• konuşanın sadece sözcüklerini duymayı değil, sözcüklerin derin anlamına ulaşılmasını,
• iletişim boyunca doğal, önyargısız ve iletişim odaklı olunmasını,
• dış etkenlere karşın, dikkatin dağılmamasını,
• konuşmacıyla dinleyicinin birbirlerini anlamasını sağlayarak iletişimin etkisini artırır. Doğru cevap C'dir.

Özetleme: Kurulan iletişim sonucunda, ortak bir anlayışın gelişebildiğinin belirtisi, iletinin aynı anlama gelen farklı cümlelerle özetlenebilmesidir.
 “Kısaca bunu mu demek istiyorsunuz?”  cümlesi örnek verilebilir. 

Yargılamadan uzak durma: Kuşkusuz dinleyici, iletinin yanında ya da karşısında düşünceler taşıyabilir; karşısındaysa, olabildiğince yargılamadan dinlemeye çalışmalıdır. Konuşanın bakış açısını anlamaya çalışmalıdır. Bu, onu onaylamak ya da onunla aynı düşüncenin paylaşılması demek değildir. Dinleyenin yorumu, yargılama içermemelidir.  “Uyarman çok iyi oldu. Hiç bu açıdan düşünmemiştim.” cümlesi örnek verilebilir. 

Olumlu yaklaşma: Etkin dinleme, kişinin kendisine konuşanla ya da iletiyle ilgili olumlu sorular yönelterek olumlu düşünceler geliştirmesini sağlayabilir. İletiyi anlamlandırmak için zaman zaman, dinleyicinin konuşmacının yerine kendini koyarak onu anlamaya çalışması (empati kurması) önemlidir. “Yeni bir şehre taşınmanın sizi başlangıçta rahatsız etmesi çok olağan bir durum.” cümlesi örnek gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

Sıradan bir konuşma şu aşamalardan geçer:
Hoşbeş etmek: Diğer deyişle, havadan sudan konuşmak. Genelde, karşılıklı konuşmaların başlangıç aşamasıdır. Hemen herkesin rahatlıkla konuşabileceği konulardan söz edilir. Kişilerin birbirlerini ‘tartma’ aşamasıdır da denebilir. 
Bilgi edinmek: Kişiler meslekleri, aileleri, yaşadıkları yer gibi, birbirleri hakkında bilgiler edinir. 
Ayrıntıları öğrenmek: konuşmanın ilerleyen aşamalarında siyaset, yaşama bakış gibi çeşitli konular hakkındaki görüş alış-verişi gerçekleşir. 
Bireysel izlenimleri paylaşmak: Güven oluşmuşsa artık, herkese açıklanamayacak duygular, deneyimler paylaşılır. Ailelere ilişkin kaygılar, gelecekten beklentiler gibi çok geniş bir konu çeşitliliğine geçilir. 
Sürekli görüşmek: Güven duygusuyla paylaşılan ortak konuların desteğiyle artık, bireyler konuşmak için tekrar görüşmek isterler. Böylece, konuşma-dinleme süreci, ilerlemeye devam eder. Doğru cevap E'dir.

Konunun pekiştirilmesi için soru sormak: Pekiştirme, konuşan kişinin anlattıklarının ilgi çekici bulunduğunu gösterir. Konuşan kişiye, devam etmesini sağlar. Diğer taraftan pekiştirilen sözcükler, konuşmaya yön verir.
Dinleyicinin de duyguları açığa çıkabilir. Böylece, yakınlık kurularak konuşmaya
süreklilik kazandırılır. Eren Beyin de konuyu pekiştirmek amacıyla soru sorduğu görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Birçok kişi yeni arkadaşlıklar kurmak ya da karşılarındakileri etkilemeyi ister; ama söze nasıl başlayacağını bilemez. Konuşmaya başlamak için bazı noktalara dikkat etmek yararlı olacaktır. Bunlardan biri kendiniz olun: Olduğundan farklı görünmeye çabalamak, her zaman kötü izlenim bırakır. Bu yüzden, doğal bir tutum takınmak gerekir. Komik, zeki ya da farklı görünmek için kendinize baskı yapmayın. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Her konuşmaya özgü farklı kurallar getirilebilirse de etkili ve doğru Konuşmanın bileşenleri şu başlıklar altında sıralanabilir:

Ses tonu: Aynı ileti bazen yüksek, bazen alçak ya da bazen giderek artan, bazen giderek düşen ses tonlarıyla söylenir.

Vurgu: Hangi sözcüğün hatta, hecenin vurgulanarak söylendiği, anlamın belirtilmesi için önemlidir. 

Konuşma hızı: Sözcükleri söyleme hızı, cümlenin anlamını değiştirebileceği gibi, iletinin netliğiyle etkiliğini de azaltabilir. 

Sesin yoğunluğu: Yumuşak ya da sert bir sesle konuşmak, iletişim için çok önemlidir. Genellikle ne çok sert, ne de çok yumuşak konuşulmalıdır.

Sesletim (telaffuz): Sesletim, bir sözcüğün, genel olarak onaylandığı ya da anlaşıldığı söyleme biçimidir. İ

Bu kapsamda doğru cevap E'dir.

Yansıtma Soruları: Konuşmacının sözlerini aynı anlama gelen farklı cümlelerle yeniden anlatılmasını sağlar. Örneğin;
A: "Tez danışmanımla konuşacağım günün öncesindeki gece uyuyamadığım için, sabah zamanında uyanamıyorum, sonra otobüsü kaçırıyorum. O gün her şey ters gidiyor."
B: "O günlerde, kendini baskı altında mı hissediyorsun?" 

Bu bağlamda benzer şekilde doğru cevap D'dir.

Açık sorular;daha çok bilgi için, kapalı sorular;kesin bilgi ya da evet/hayır cevabı için, açıklama /netleştirme soruları; ayrıntılar için, yansıtma soruları; altta yatan anlam için, yorumlama soruları; bakış açısı için ve hedef sorular ise belli bir kişinin cevabı için sorulmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Dinleme, çoğunlukla göz ardı edilen bir iletişim yetisidir. Eğer, tüm koşullar uygunsa insanlar, işitir ya da eş deyişle duyar. Dinlemenin ön koşuludur işitmek. İşitmenin sonucunda dinleme de aralıksız süren bir eylemken, geliştirilmesi için en az çaba harcanan iletişim becerisidir.

Dinlemek; iletişimde bulunulanların sesine, sözcük seçimine, tonlamasına, hızına ve beden diline karşı duyarlı olunmasını gerektirir (Mackay, 1997:10).

Dinleme süreci, iletiyi anlamak için art arda gelerek birbirini tamamlayan eylemler bütünüdür. Söz konusu eylemler, seslerin kulağa ulaşması, işitme; seslere dikkatle yönelerek onları ileti olarak seçme, dikkat etme; anlamlandırılan iletiyi yorumlama, anlamlandırma; iletiye ilişkin belli bir iz oluşturma, anımsama; son olarak da iletiyi cevaplandırma, tepki verme olarak sıralanabilir. Her dinlemede ilk üç aşama (işitme, dikkat etme, anlamlandırma) birbirini izler.

Etkin dinleme; • iletişim becerilerinin geliştirmesini, • konuşanın sadece sözcüklerini duymayı değil, sözcüklerin derin anlamına ulaşılmasını, • iletişim boyunca doğal, önyargısız ve iletişim odaklı olunmasını, • dış etkenlere karşın, dikkatin dağılmamasını, • konuşmacıyla dinleyicinin birbirlerini anlamasını sağlayarak iletişimin etkisini artırır.

Dinleyenin yorumu, yargılama içermemelidir.Yargılama içermeyen yorumlar için, aşağıda verilen örneklere benzer cümleler kurulabilir: “Bu konu hakkında bilgim yoktu, öğrenmem bana yeni yollar açtı.” “Uyarman çok iyi oldu. Hiç bu açıdan düşünmemiştim.”

Her konuşmaya özgü farklı kurallar getirilebilirse de etkili ve doğru konuşmanın bileşenleri şu başlıklar altında sıralanabilir:

Ses tonu: Aynı ileti bazen yüksek, bazen alçak ya da bazen giderek artan, bazen giderek düşen ses tonlarıyla söylenir.

Vurgu: Hangi sözcüğün hatta, hecenin vurgulanarak söylendiği, anlamın belirtilmesi için önemlidir.

Konuşma hızı: Sözcükleri söyleme hızı, cümlenin anlamını değiştirebileceği gibi, iletinin netliğiyle etkiliğini de azaltabilir.

Sesin yoğunluğu: Yumuşak ya da sert bir sesle konuşmak, iletişim için çok önemlidir. Genellikle ne çok sert, ne de çok yumuşak konuşulmalıdır.

Sesletim (telaffuz): Sesletim, bir sözcüğün, genel olarak onaylandığı ya da anlaşıldığı söyleme biçimidir. İyi bir sesletim, iletiyi daha etkili kılacaktır.

Soru sormak, iletişime sürerlik kazandırmanın temel yollarından biridir. Konuşmalarda;

• örnek verilmesi,

• konunun pekiştirilmesi,

• anlatılanların özetlenmesi,

• konunun netleştirilmesi,

• eksikliklerin tamamlanması için sorular yöneltilebilir.

Örnek verilmesi için soru sormak: Örnek istemek, genel olarak söylenmiş bir konunun somutlaştırılmasını sağlayarak belirsizlikleri giderir.

Konunun netleştirilmesi için soru sormak: Netleştirme, konuşmanın ne kadarının anlaşıldığını ortaya koyar. Böylece, her iki taraf, aynı dilden konuşup konuşmadıklarını fark ederler. Konuşmacı, doğru anlaşıldığını öğrenirse, ilerlemek için daha istekli olur. Eğer, ortada bir yanlış anlaşılma varsa, düzeltilecektir. Yanı sıra, daha ayrıntılı bilgi ve duygu alış-verişi sağlanır.

örnek 9 –Meyveli pastanın tarifinde kaç bardak un vardı?

Açık sorular Daha çok bilgi için

Kapalı sorular Kesin bilgi ya da evet/hayır cevabı için

Açıklama /Netleştirme soruları Ayrıntılar için

Yansıtma soruları Altta yatan anlam için

Yorumlama soruları Bakış açısı için

Hedef sorular Belli bir kişinin cevabı için