BİREYLE SOSYAL HİZMET

Sonlandırmalar bazen başarılı ve amaca ulaşıldığında gerçekleştirilirken bazen başarısız ve amaçlara ulaşılamadan gerçekleştirilir

Müdahale sürecinin sonlanması sonrasında sosyal hizmet uzmanının rolünü kim üstlenecektir?

Mesleki ilişkinin hangi platformlarda devam edeceğine karar vermek

Müracaatçı ile sosyal hizmet uzmanı tarafından planlanmış sonlandırma

Sözleşmede mesleki ilişkinin ne zaman ve hangi koşullarda sona ereceği mutlaka yer almalıdır

Planlamada belirlenen hedef ve amaçların gerçekleşmiş ve müracaatçıda ilerleme kaydedilmiş olması durumunda

I, II ve III

I, II, III ve IV

I, II, III, IV

Müracaatçının kazanımlarının ve oturumların etkisinin pekişmesi

Sosyal hizmet uzmanlarının, müracaatçıların kendilerine bağımlılık geliştirebilme olasılıklarını hep akıllarının bir tarafında tutması gerekir. Böylesi bir durumda da müracaatçı sürekli bir sorun ile sosyal hizmet uzmanına gelecektir.

Bu nedenle sosyal hizmet müdahalesinde önemli bir kazanım müracaatçının sosyal destek sistemlerinin de gelişmesine ve müracaatçının bunları sağlıklı kullanmasına yardımcı olmaktır.

Sosyal hizmet uzmanı mürcaatçıyı yaşamında kaynak kullanımı konusunda güçlendirirse sonlandırmaya doğru giden süreç de bir o kadar daha dingin ve sağlıklı olacaktır.

Bağımlılık kazanma alışkanlığı gösteren bir müracaatçıda oluşabilecek davranış ve tutumlar şunlardır:
a. Tedaviye veya sosyal hizmet uzmanına aşırı derecede bağlanma,
b. Eski sorunların tekrarladığını öne sürme,
c. Çalışmaya yeni sorunlar ve meseleler getirme,
d. Müracaatçının çalışmanın bitimine yakın, sosyal hizmet uzmanın yerine bir başkasını koyma çabası.

"Duygusal tepkilerini ele alıp çözüme kavuşturma" ise çalışmanın başarıyla sonlandırılması için yerine getirilmiş görevlerden biridir.

Sosyal hizmet uzmanı terapötik ilişkinin (mesleki çalışmanın) ne zaman sonlandırılması gerektiğine müracaatçı ile birlikte karar vermelidir.

Sonlandırma sırasında ortaya çıkabilecek önemli ve sosyal hizmet uzmanının yönetmesi gereken bir konu¸ müracaatçının sonlandırma ile birlikte mülakatlar dışında sosyal hizmet uzmanı ile ilişki kurmaya devam edebilme düşüncesinde olmasıdır.
Böylesi bir durumla karşılaşmak olasıdır ama sosyal hizmet uzmanı kesinlikle bundan kaçınmalıdır.

Aşağıda yer alan ipuçları ortaya çıkınca sonlandırmaya doğru uygun bir hazırlık içinde olunması gerektiğine işaret etmektedir. Bu ipuçları:
• Müracaatçının, derin düşüncelere ve kendini çözümlemeye ayırdığı zaman kısaldığında ve daha çok günlük hayatını yaşamaya başladığında,
• Kriz anlarında kendi duygularını tanıyabildiğinde ve rotasını uygun biçimde çizebildiğinde,
• Direnci azaldığında, daha az savunucu bir tutum gösterdiğinde,
• Kendisine yönelik olarak hoşgörülü ve anlayışlı bir tutum benimsediğinde, duyguları, düşlemleri ve davranışları hakkında merak ve düşünme çabası gösterdiğinde,
• Denetleyebileceğinin üzerinde sorumluluk almayı bırakıp yapabileceği kadarını üstlenmeye başladığında,
• Daha çok durgunluk ve dinginlik, daha az aciliyet hissi oluştuğunda,
• Söyleyecek bir şeyi yok gibi ve havadan sudan konuşmalar oluştuğunda (bu durum yüzeysel olarak, daha önceleri oluşan dirence benzeyebilir, ama sonlandırma ile ilgili sorunlardan bir kaçıştır) bu durum sonlanmayı konuşma vaktinin geldiğini sosyal hizmet uzmanına dolaylı biçimde bildirir,
• Yaşamında önemli izler bırakmış olan anne ve babasının, kardeşlerinin, arkadaşlarının davranışlarının gerçekte ona zarar vermeye çalışan kötü niyetli girişimler olmadığını, onların da kendi erken dönem öykülerinin sonuçları olduğunu değerlendirmeye başladığında (müracaatçının iyileşme süreci makul oranda tamamlandığında, yaşamındaki kötü etkenleri hararetle suçlaması ve sürekli onları gündeme getirmesi genellikle azalmaya başlar),
• Bir yandan sosyal hizmet uzmanının yaptıklarından dolayı ona şükran duygularını ifade ederken, diğer yandan değişiminde kendisinin oynadığı rol konusunda çekingen davranmadığında,
• Müracaatçı kendisini iyi hissettiğinde, eşi, arkadaşları, ailesi ve iş yerinde daha az sorun yaşadığını, hayata daha sıkı sarıldığını, gerek benliğinde gerekse dünyada kendisini daha üretken, daha sağlam, daha dengeli ve daha güvenli hissettiğini söylediğinde,
• Eski sorunlar acılarını yitirip, müracaatçı daha az korkup, daha çok riske girebildiğinde.

Sonlandırma bazen de müracaatçının isteği ile gerçekleşebilir. Müracaatçı tarafından istenen sonlandırmaların nedenleri şunlar olabilmektedir:

1. Müracaatçı belirlediği hedef ve amaçlarına ulaştığını sanabilir,

2. Müracaatçı sosyal hizmet uzmanı ve mesleki ilişkinin kendisine yarar getirmediğini düşünebilir,

3. Müracaatçı eğer ki özel bir hizmet alıyor ve karşılığında bir ücret ödüyorsa; mali açıdan koşulları uygun olmayabilir,

4. Müracaatçının taşınma durumu olabilir ve hizmete erişim sıkıntısı ortaya çıkabilir,

5. Yakın aile üyelerinin özellikle de eş ilişkisinin ortaya koyduğu bir baskıcı tutumdan
dolayı müracaatçı sosyal hizmet sürecini sonlandırmak isteyebilir.

Sonlandırma Türleri iki başlık altında toplanmaktadır. :

Sosyal hizmet uzmanının sorunu kavramsallaştırmasına ve net olarak tanımlamasına dair yaşadığı başarısızlık erken sonlandırmanın nedenlerinden biridir.

Başarının değerlendirilmesi
Müracaatçı açısından elde edilmiş bir değişim ve ilerleme varsa beklenen normal sonlandırma sürecinde bunun ele alınmasında yarar vardır. Müracaatçının değişen ve gelişen davranışlarının olgun olması beklenir.
Daha evvelden belirlenmiş olan her amaç tek tek ele alınmalıdır. Burada; ne değişti, ne kadar değişti, bu değişimin müracaatçıdaki etkileri, yarattığı duygu nedir, çevresinin bu değişime verdiği tepkiler, burada rahatsızlık yaratan bir durumun olup olmadığı vb. durumlar ele alınmalıdır.

İzlemenin Planlaması
Sosyal hizmet müdahalesinin bitiminden sonra sürecin mutlaka izlenmesi gerekir. İzleme çalışması müracaatçının yaşamındaki başarının takip edilmesine yardımcı olur. Sosyal hizmet uzmanı gerek duyulduğu zamanlarda, yeni bir mesleki çalışmanın başlatılması adına, izleme çalışmasını planlamalıdır.

Havale Çalışması
Sosyal hizmet müdahalesinde sevk etme ya da havale sonlandırmanın özel bir şeklidir. Müracaatçının hizmeti almaya başladığı zamana göre ihtiyacı olmayan bir hizmete ya da yardıma sonradan gerek duyularak yapılması gereken eylemdir.