Sonlandırma ve İzleme

Sonlandırma “kayıp yaşantı”, “başarı indeksi”, “geçmiş hayatımızdaki vedaların gözden geçirilmesi”, “üzüntü ve mutsuzluğun karışımı”, “gurur ve başarı”, “dönüştürücü geçici büyüme yaşantısı” olarak tanımlanmaktadır.

a. Tedaviye veya sosyal hizmet uzmanına aşırı
derecede bağlanma,
b. Eski sorunların tekrarladığını öne sürme,
c. Çalışmaya yeni sorunlar ve meseleler getirme,
d. Müracaatçının çalışmanın bitimine yakın,
sosyal hizmet uzmanın yerine bir başkasını
koyma çabası

Bağlanma; kişilerin diğer insanlarla kurdukları iletişim şekillerini etkileyen bir kavramdır. Bağlanma biçimleri ise doğru ve yanlış bağlanmaları ifade etmektedir.

1. Sonlanma aşamasındaki mesleki ilişkinin dinamikleri,
2. Müracaatçının gelişimini sağlamak ve güçlendirmek için gerekli resmî ve resmî olmayan kaynaklar                                                 3.Müracaatçının ve sosyal hizmet uzmanlarının geçmişte yaşadıkları kayıpların bu çalışmaya etkileri gibi konulardır

1. Müracaatçı ile mesleki çalışmanın ne zaman bitirileceğine karar vermek,
2. Bu aşamadaki duygusal tepkilerini ele alıp çözüme kavuşturmak,
3. Çalışma sırasında sağlanan hizmetleri ve gerçekleştirilen amaçları müracaatçı ile beraber gözden geçirmek,
4. Çalışma sonunda elde edilen gelişme ve başarıların devamı için neler yapılacağını planlamak 

Sosyal hizmet uzmanı terapötik ilişkinin (mesleki çalışmanın) ne zaman sonlandırılması gerektiğine müracaatçı ile birlikte karar vermelidir.

1. Sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı amaç ve hedeflerine ulaştığı zaman (planlı/başarılı sonlanma),
2. Müracaatçı iş birliğini kestiği ve mülakatlara gelmemeye ya da gelse bile gereken sorumluluğu almamaya başladığı zaman (iş birliği ve katılım sorunları),

3. Sosyal hizmet uzmanının kurumdaki resmî görevi bittiği zaman (tayin, görev değişikliği),

4. Sosyal hizmet uzmanının vakayı yönetme becerisinde bir sorun oluştuğu zaman (kişisel sonlandırma),
5. Müracaatçının havale edilmesi ile olan sonlandırma.

Ledwith (2011)in sonlandırma üzerine yaptığı nitel çalışmada olumlu duygular arasında en çok rahatlama, gurur, umut ve memnuniyet yer almaktayken; olumsuz duygular arasında üzüntü başta olmak üzere, yas/kayıp ve kaygı ifade edilmiştir.

• Sonlandırma önemli bir ilişkinin sonuna işaret ettiği zaman,
• Müracaatçıyla daha verimli çalışamadığına dair bir endişe ve suçluluk duygusuna neden olduğunda,
• Müracaatçı mesleki görüşmelere gelmemeye başladığında,
• Sosyal hizmet uzmanının hayatının diğer alanlarında bitirilmemiş işlerini, vedalarını anımsattığında

1. Müracaatçı belirlediği hedef ve amaçlarına ulaştığını sanabilir,
2. Müracaatçı sosyal hizmet uzmanı ve mesleki ilişkinin kendisine yarar getirmediğini düşünebilir,
3. Müracaatçı eğer ki özel bir hizmet alıyor ve karşılığında bir ücret ödüyorsa; mali açıdan koşulları uygun olmayabilir,
4. Müracaatçının taşınma durumu olabilir ve hizmete erişim sıkıntısı ortaya çıkabilir,
5. Yakın aile üyelerinin özellikle de eş ilişkisinin ortaya koyduğu bir baskıcı tutumdan dolayı müracaatçı sosyal hizmet sürecini sonlandırmak isteyebilir.

Bu görevler;
• Müracaatçı tarafından amaçların ne kadar gerçekleştirildiği, gerçekleştirilememe nedenleri ele alınmalıdır.
• Müracaatçının sonlandırmaya ilişkin duygusal tepkileri ele alınmalıdır.
• Müracaatçının sonlanmaya ilişkin sosyal aktivite planlamayı isteyip istemedikleri konuşulmalıdır.
• Müracaatçının sonlanma sürecinde başarılarına, kazanımlarına, gelişimlerine ve gelişen becerilerine vurgu yapılmalıdır .

Bunlar;
1. Sosyal hizmet uzmanının sorunu kavramsallaştırmasına ve net olarak tanımlamasına dair yaşadığı başarısızlık,
2. Sosyal hizmet uzmanının çeşitli nedenlerden dolayı özellikle duygusal olarak bir başka kişinin sorununa yakınlık ve ilgi duyamaması,
3. Sosyal hizmet uzmanına sorunun varlığının “ağır” gelmesi

1. Başarının değerlendirilmesi 

2.Gelinen son noktanın özetlenmesi 

3. Değişimin genellenmesi 

4. İzlemenin planlanması

5. Havale çalışması 

İzlemenin temel amacı müracaatçının kazanımlarının ve oturumların etkisinin pekişmesinin sağlanmasıdır.

• Bireyin ihtiyaç duyduğu hizmet/kaynak/ yardımın ne olacağının değerlendirilmesi,
• Havale edilecek kurum ve meslek elemanının araştırılması,
• Havale edilecek kurum ve varsa meslek elemanı ile gerek varsa iletişime geçilmesi, vaka hakkında bilgilendirmenin yapılması,
• Bireyin bu havale hizmetine hazırlanması, gerekli prosedür ve süreç hakkında bilgi verilmesi,
• Bireyin havalesinin/sevkinin sağlanması ve kayıt/raporlama ile vaka çalışmasının bu anlamda sonlandırılması

• Bir başka alanda çalışan sosyal hizmet uzmanları,
• Psikiyatristler,
• Çocuk ve ergen psikiyatristleri,
• Aile danışmanı veya terapisti,
• Çocuk gelişimciler,
• Özel eğitimciler vb.

İzleme genelde ihmal edilen fakat sosyal hizmet uzmanının uygulamada elde ettiği kazanımlarını güçlendiren ve deneyimlerin tekrar değerlendirildiği önemli bir süreçtir. 

İzleme oturumları sonlandırma gerçekleşmeden önce belirlenmeli ve müdahale sürecinde kazanılanların sürdürülmesi için destek sağlanmalıdır. Müracaatçının onayını alarak ve bilgi vererek evinde ya da yaşadığı ortamda sosyal işlevsellik düzeyinin belirlenmesi adına 3. 6. ya da 12. aylarda izleme yapılabilir.

Sonlandırma; genellikle sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçının belirledikleri amaçlara ulaştıkları zaman gerçekleştirilen bir aşamadır ve bu aşamayı nasıl ve ne zaman gerçekleştireceklerine sosyal hizmet uzmanı ile müracaatçı birlikte karar vermelidir.

En iyi ve sağlıklı profesyonellikle yapılan sonlandırma elbette, sonlandırma düşüncesinin karşılıklı olarak kabul edilerek ve hem sosyal hizmet uzmanının hem de müracaatçının katılımı ve ortak kararıyla görüşmenin amaçlanan hedeflere ulaştığına ve devam etmek için nedenlerinin olmadığına karar vererek alınan sonlandırma kararıdır.