Ön Değerlendirme

Müracaatçı en temelde bir sistemdir; değişime ve gelişime ihtiyaç duyan veya yardıma ihtiyaç duyan olarak tanımlamaktadırlar.

Farklı müracaatçı tipleri vardır. Bunlar genel olarak: Uygun yardımı kendileri için isteyenler, yardımı bir başka kişi veya sistem için isteyenler, yardım istemeyen, ancak bir biçimde bir başka insanın sosyal işlevselliğini tehdit eden ya da engelleyen kişiler, kendi amaç ve hedeflerine ulaşmak için yardım almak isteyenler, uygun olmayan amaçları için yardım isteyen kişiler olarak sınıflanabilir.

Sosyal hizmet uzmanının, ön değerlendirme sürecini başarıyla tamamlaması ve değerlendirme yapabilmesi için mikro, mezzo ve makro düzeylerde becerilere sahip olması gerekmektedir.

İyi, etkili ve sağlıklı yapılan bir ön değerlendirme sosyal hizmet müdahalesinin başarısında doğrudan etkilidir. Çünkü bu süreçte “sorun/ların tanımı yapılır, adı konur”. 

Bireylerle sosyal hizmet uygulamasında yardım sürecinin amacı bireyin sosyal fonksiyonlarına engel olan davranışlarının düzeltilmesidir. 

Sosyal hizmet uzmanı çoğunlukla bu aşamada “bir dedektif” inceliğinde veri toplar, müracaatçı ile ilgili alınabilecek bilgileri alır ve bütün bunlardan bir yorumlama yapmaya gayret eder. Amaç müracaatçının sosyal işlevselliğinin değerlendirilmesidir. Yapılan ön değerlendirme bir nevi davranışların değerlendirilmesidir.

Ön değerlendirme: Müracaatçının durumunun çevresi içinde birey yaklaşımı ile bütüncül bir perspektiften anlaşılmasıdır.

Sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıların sosyal işlevselliğini ele almaya yönelik yaptıkları çalışmalara sosyal inceleme ya da diğer adıyla sosyal tarihtir.

Engelliler, yaşlılar, korunmaya muhtaç çocuklar, suça sürüklenen çocuk ve gençler, boşanma sürecindeki aileler, denetim sürecinde olan bireyler gibi nüfus gruplarına yönelik farklı sosyal hizmet alanlarında sosyal inceleme rapor formatları geliştirilmiştir. Bu raporların ortak amacı müracaatçının bilgilerini resmî olarak kayıt altında tutmak, sorunların analizlerini yaparak çözüm önerisi getirmek, yapılan müdahalelerin seyrini, etkilerini ve sonuçlarını ortaya koyarak vakanın değerlendirmesini yapmaktır. 

Medikal modelde müracaatçı hasta olarak nitelendirilir ve duygularının ve davranışlarının temelinde ruhsal hastalıklar aranırdı...Ekolojik model, hem içsel hem de dışsal faktörlere vurgu yapmaktadır. Model, bireyin gereksinimleri ve çevresinin özellikleri arasında daha iyi eşleşme ya da uyum sağlanabilmesi için insanlar ve çevrelerinin baş etme kalıplarını geliştirmeye çalışmaktadır. Ekolojik yaklaşımın vurguladığı noktalardan birisi çevresi içinde birey üzerinedir. 

Gibbs, Locke ve Lohmann (1990)’a göre genelci uygulama modelinin iki temel özelliği şunlardır: Genelci uygulama, yöntem odaklı olmaktan ziyade sorun çözme merkezlidir ve sorun çözme süreci boyunca uygulamaya bütüncül bir vurgu yaparak değerlendirme ve uygulama için çevresi içinde birey yaklaşımını kullanır. Genelci uygulama yaklaşımı, sadece bireysel ve çevresel faktörleri içeren bireysel sosyal işlevsellik üzerinde durmaz; aynı zamanda birey ve çevresi arasındaki etkileşimler ve değişimler üzerinde de durur.

Bilgi: Uygulama Alanları, Sistem Kuramı, Ekolojik Perspektif, Müfredat Alanları.

Sosyal Hizmet Uygulamasının Temelleri tablosunda özetlendiği görülmektedir (S:54)

Sosyal hizmet uzmanı her şeyden önce bireyin ihtiyaçlarına yeterli bir şekilde tepki vermeli, müracaatçı ile bir çalışma ilişkisi geliştirmeli, müracaatçıyı sorunun çözümüne katmalı, müracaatçıyı ve içinde bulunduğu durumu anlamalıdır.

1. İncelenecek konuları belirleme, 2. Konuları detaylıca ele alma, 3. Spesifik bir konuya odaklanma.

Müracaatçının sorulara “bilmiyorum” yanıtı vermesi, önemli konular üzerinde konuşmak yerine, sorunla hiç ilgisi olmayan konulardan söz etmesi, müracaatçının bir konudan diğerine atlaması, konuşurken soyut, genel kavramlar kullanması, bugünkü durum yerine, eskiden yaşanmış olayları anlatması, konuşurken sık sık susması, görüşlerini belirtmekten kaçınması, bir konu üzerinde gereğinden fazla konuşması, önemli bir konuda konuşmamak için şaka, espri vb. yapması, hiç durmadan konuşarak uzmana soru sorma fırsatı vermemesi.

Ön değerlendirme sürecinde sorunun incelenmesi aşamasında ele alınır.

1. Sorun, 2. Sorunun belirtileri, 3. Sorunun tarihi (tekrarlayan durumlar ya da yinelenen psikolojik olaylar), 4. Şu anki durum (aile, iş, ekonomik durum ve ilgili çevresel, sosyal ve sağlık etmenleri), 5. Aile geçmişi (ebeveynler, büyük ebeveynler ve diğer akrabalar ve onlarla ilgili sağlık ve ruhsal etmenler), 6. Eğitim ve çalışma geçmişi, 7. Müracaatçının amaçları (müracaatçının aile üyelerinin amaçları dâhil), 8. Sosyal hizmet uzmanının değerlendirmesi, 9. Sosyal hizmet uzmanının önerileri (sosyal hizmetin müdahale planı dâhil) olmak üzere dokuz başlık altında toplanan bilgiler yer alır.

Sosyal hizmette güçlendirme terimi, insanların yaşamlarının kontrolünü almaları için gereksinim duydukları kişisel, kişilerarası ve politik güce sahip olmalarına yardımcı olmak ve onların yaşamlarını olumsuz yönde etkileyen politikalar, kurumlar ve toplumsal tutumlarda değişiklikler yapacak tarzda müracaatçılarla çalışma tarzıdır.

Özellikle sorun odaklı yaklaşımlara alternatif olarak sıklıkla kullanılmaya başlanan güçlendirme yaklaşımının temel taşı; bireylerin uygulamaya daha aktif katılımını sağlamak, bireylerin güçlü yönlerinin farkına varmasına ve sorunun çözümüne katkıda bulunmasına yardımcı olmaktır. 

1. Her bir birey, grup, aile ve toplumun güçleri vardır. 2. Travma ve istismar, hastalık ve bunlarla mücadele etme örseleyicidir, ancak bunlar birer meydan okuma ve fırsat kaynağı da olabilir. 3. Büyüme ve değişme kapasitesinin üst sınırlarını bilmediğinizi varsayın ve bireylerin, grupların ve toplumun emellerini ciddi bir şekilde dikkate alın. 4. Müracaatçılara en iyi hizmet, onlarla işbirliği yapılarak verilebilir. 5. Her çevre kaynaklarla doludur.