Tanışma – Bağlantı Kurma

Bireyle sosyal uygulaması planlı değişim basamaklarının sıralı şekilde uygulanması ile hayata geçirilir. Bu basamaklar sırasıyla:
1. Tanışma - Bağlantı Kurma
2. Ön Değerlendirme
3. Planlama
4. Müdahale
5. Son Değerlendirme
6. Sonlandırma
7. İzleme ve Kayıt Tutma aşamalarından oluşmaktadır.

Tanışma/bağlantı kurma basamağının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için sosyal hizmet uzmanları kapsamı oldukça geniş olan mikro düzeyde sosyal hizmet uygulaması yapma becerilerine sahip olmalıdır.

Tanışma/bağlantı kurma aşaması, sosyal hizmet uzmanlarını soruna yönlendiren ve sorunla ilgili kişilerle iletişim ve ilişki kurulan bir süreç olmaktadır. İster mikro, ister mezzo, isterse makro düzeyde değişiklik gerçekleştirmek için müracaatçılarla veya hedef sistemlerle ilişki kurmak ve uyumlu ilişkiler geliştirmek gerekir. Tanışma/bağlantı kurma basamağının başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için, sosyal hizmet uzmanları kapsamı oldukça geniş olan mikro düzeyde sosyal hizmet uygulaması yapma becerilerine sahip olmalıdır (Duyan, 2010).

Tanışma bağlantı kurma aşamasın kolaylaştıran ve sosyal hizmet uzmanlarının sahip olması gereken belli başlı beceriler şunlardır:
• Sıcaklık (bir kişiye kendisini rahat hissettirmek ve iyilik duygusunu geliştirmek için, o kişinin olumlu duygularını güçlendirme)
• Empati (müracaatçının duygularını sadece anlamak değil, anladığını müracaatçıya iletebilme)
• Doğallık, kibarlık, kendiliğindenlik (spontan, açık ve içten paylaşım)
• İçtenlik

Sosyal hizmet uzmanı mesleki çalışmaya başlamadan önce müracaatçıya dair pek çok durumu gözden geçirmek durumundadır. Bunlar:
• Müracaatçının motivasyonu
• Müracaatçının katılım ve iş birliği yapma
çabası
• Müracaatçının fiziki, sosyal ve ruhsal yönü
ve sağlıklılığı
• Müracaatçının kendini ifade etme biçimi
• Müracaatçının çalışmalara düzenli olarak
katılıp katıl(a)mayacağı olarak sıralanabilir. 

Bireylerle sosyal hizmet uygulamasında müracaatçılarla kurulan mesleki çalışma ilişkisi belli başlı ilkeler doğrultusunda yürütülmektedir. Bu ilkeler aşağıda belirtilmiştir;
• Bireyselleştirme ilkesi
• Duyguların amaçlı olarak ifadeedilmesi ilkesi
• Denetimli duygu tepkisi verme ilkesi
• Kabul etme ilkesi
• Yargılayıcı olmayan tutuma sahip olma ilkesi
• Müracaatçının kendi kararını kendisinin
verme ilkesi
• Gizlilik ilkesi (Johnson, 1998).

Tanışma bağlantı kurma aşamasından itibaren sosyal hizmet uzmanının bireyselleşme ilkesini göz önünde bulundururarak mesleki çalışmayı planlaması gerekir.

Sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçının duygularını özgürce ifade etmesine olanak tanıması gerekir. Müracaatçı sorunları olan, kendini baskı ve gerginlik içinde hisseden ve dolayısıyla olumsuz pek çok duyguya sahip kişidir. Bu duyguların mesleki ilişki boyunca doğru bir şekilde ele alınması, konuşulması ve müracaatçının kendini bu süreç ile rahatlamış hissetmiş olarak çıkması beklenir. Dolayısıyla müracaatının kendini sağlıklı şekilde amaçlı soru ve diğer tekniklerle ortaya koyması beklenir.

Müracaatçılar çeşitli yaşantılardan ve olumsuz yaşam deneyimlerinden geçmiş olabilir. Sosyal hizmet uzmanı mesleki ilişki ile müracaatçının duygularına duyarlı olmalı, duyguların anlamını anlamalı ve onlara amaçlı ve uygun bir tepki vermelidir. Bunu yapabildikçe müracaatçı mesleki uygulama sürecinden yarar sağlayacak ve kendisini değişme, sorularını çözme ve inisiyatif alma konusunda motive edebilir. Sağlıklı bir etkileşim ve profesyonel yardım sürecinde müracaatçıya verilecek olan tepkilerin kontrollü, özenli ve tedavi edici boyutları
olduğu unutulmamalıdır.

Kabul etme ilkesinin temel amacı; sosyal hizmet uzmanının müracaatçıyla “olduğu” gibi ilgilenmesi, müracaatçı sistemini olduğu gibi algılaması ve en nihayetinde müracaatçıyı olduğu gibi kabul etmesi anlamına gelir. Müracaatçının biricik, kendine özgü olduğu ilkesinden hareket eden bir sosyal hizmet uzmanı her bireyin güçlü, sınırlı, geliştirilmesi gereken yapıcı-yıkıcı özellik ve davranışları olduğunu bilmelidir. Mesleki ilişkinin olumlu yönde ilerlemesi adına müracaatçının sosyal hizmet uzmanı tarafından koşulsuz kabul edilmesi gerekir.

Turan (2009) sosyal hizmet uzmanlarının bireylerle sosyal hizmet uygulamasının hazırlık yapma aşamasında dikkate alması gereken unsurları şu şekilde belirtmektedir:

• Görüşmeye hazırlanırken görüşmenin gerçekleşeceği ortamı düzenlemesi, görüşme içeriğini planlaması ve kendini hazırlaması gerekmektedir.
• Görüşme ortamının rahat olmasına ve ortamda dikkati dağıtan nesneleri bulundurmamaya özen göstermelidir.
• Görüşmenin zamanına dikkat etmelidir.
• Görüşmenin içeriğini planlarken, sosyal hizmet uzmanları hizmetin amacını ve hedefini aklında tutmalı ve bu görüşme için hedefi tanımlamalıdır.

Sosyal hizmet uzmanları, bireylerle çalışırken, yapacakları ilk mesleki görüşme her zaman plan dahilinde olamayabilir. Sosyal hizmet uzmanları, planlı değişim sürecini ancak etkili bir yardım ilişkisi ile sorunsuz götürebilirler. Bu nedenle, etkili bir yardım ilişkisini oluşturmak için sosyal hizmet uzmanları ilk karşılaşma için
mümkün olduğu ölçüde hazırlık yapmak zorundadırlar. Sosyal hizmet uzmanları, müracaatçıların başarısız, cesareti kırılmış, şüpheli, profesyonel ilişkiye girmeye isteksiz olduğunu hesaba katmalı ve buna göre hazırlık yapmalıdır. Sosyal
hizmet uzmanları için bu hazırlık ilerleyen süreçte kendilerine kolaylık sağlayacaktır. Eğer müracaatçı isteksizse, kızgınsa ya da kırgınsa, bu hazırlık daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle, özellikle deneyimsiz sosyal hizmet uzmanlarının isteksiz, ulaşılması zor, rol yapan ya da tehlikeli müracaatçılarla ilk karşılaşmada ortaya çıkabilecek durumlara hazırlanmak için, bu gibi müracaatçılarla çalışma konusundaki kaynakları gözden geçirmesi gereklidir (Sheafor ve Horesji, 2003).

Sosyal hizmet uzmanı müracaatçıya ilişkin farkındalığını her daim olabildiğince en üst düzeyde tutmak durumundadır. Bu da sosyal hizmet uzmanının aktif ve etkin gözlem becerisini akla getirmektedir. Eğer ki müracaatçı veya müracaatçının
sorumluluğunda olan bir kişi tehlikedeyse, müracaatçıyı yardım ilişkisine çekmek zorundadır. Bunu yaparken, sosyal hizmet uzmanları mümkün olduğunca müracaatçıların referans çerçevesiyle ilişkiye girmeli ve müracaatçıların iletişim kalıplarını kullanmalıdır. Sosyal hizmet uzmanları, eğer müracaatçıları saldırgan veya tamamen durgun ise, bu durumla açıkça ilgilenmeli ve onların güçlü yönlerini ortaya çıkarmak için destekte bulunmalıdır.
Sosyal hizmet uzmanları, müracaatçılara sorunlara neyin sebep olduğunu ve sorun çözülmezse bunun sonuçlarının neler olabileceğini anlatmalıdır. Dirençli müracaatçılarla çalışırken, sosyal hizmet uzmanları sahip oldukları otoriteyi dikkate almalı ve sahip olduğu otoriteyi dikkatli şekilde kullanmalıdır.

İsteksiz/gönülsüz müracaatçı ile karşılaşan sosyal hizmet uzmanlarının hazırlık aşamasında yapması gereken birtakım rol ve görevleri bulunmaktadır. Bunlar;
• Öncelikle müracaatçının gerçekten isteksiz/gönülsüz olduğunu kabul etmesi,
• Kendisini müracaatçının yerine koyması,
• Müracaatçının olumsuz duygularını ifade etmesine yardımcı olması ve bunları tanımlaması,
• Otoritesinin ve müracaatçı üzerindeki etkisinin sınırlarını tanıması,
• Müracaatçının istekleri konusunda ne yapabileceğini açığa kavuşturması,
• Müracaatçının sosyal hizmet uzmanına ve müdahaleye güvenmesi için zaman tanıması ve müracaatçının sosyal hizmet uzmanıyla iş birliğine girme ya da girmeme konusundaki nihai kararın kendisinde olduğu gerçeğini kabul etmesi gereklidir (Kirst-Ashman ve Hull, 1999).

Sosyal hizmet uzmanı, ilk görüşmeden önce müracaatçı ve yakın çevresi hakkında yeterli düzeyde bilgi toplamak için ulaşabileceği kişilerle görüşmelidir, ayrıca sosyal hizmet uzmanı diğer meslektaşları ile de iletişime geçmesi gerekiyorsa onlardan da öneri ve görüş almalıdır. Bu uygulama özelliğine “çevresi içinde birey yaklaşımı” denmektedir.

Sosyal hizmet uzmanı, bir görüşmeye hazırlanırken görüşmenin gerçekleşeceği mekânı düzenlemesi gerekmektedir. Görüşme içeriğini planlanma ve sosyal hizmet uzmanının görüşmeye kendini hazırlaması gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanı, görüşmeyi eğer kendi çalışma ortamında gerçekleştirecekse bu ortamı birlikte çalışmayı destekleyecek şekilde düzenlemelidir. Masa ve sandalyelerin yerini düzenlemeli, dikkat dağıtacak nesneleri ortadan kaldırmalıdır. Görüşmenin sürecini kesintiye uğratacak, telefon çalması, kapının çalması gibi durumlar
önceden önlenmeye çalışılmalıdır. Sosyal hizmet uzmanı görüşmede not almayı veya ses kaydı almayı planlıyorsa, müracaatçıların bilgisi dahilinde ve dikkati dağıtmayacak şekilde gerekli düzenlemeleri yapmalıdır (Duyan, 2010).

Tanışma/bağlantı kurma aşamasının alt aşamaları :

Sosyal Hizmet Uygulamasının Temelleri
Bilgi
Beceriler
Değerler
Tanışma/Bağlantı Kurma Basamağı
1: Müracaatçıyı karşılama/selamlama
2: Etkili katılım/eşlik etme/yardım becerileri
3: Kurumun hizmetlerini ve müracaatçının beklentilerini konuşma
4: Kurumun ve sosyal hizmet uzmanının yardım edip edemeyeceğine karar verme
5: Kurumun ve sosyal hizmet uzmanının hizmetlerini önerme
6: Müracaatçıyı yardım ilişkisine yöneltme
7: Gerekli kayıtları tutma/belgeleri doldurma

Tanışma/bağlantı kurma aşamasının alt aşamalarından biri olan Müracaatçıyı karşılama/selamlama aşamasında müracaatçı ile bir şekilde karşı karşıya gelen sosyal hizmet uzmanının müracaatçıyı uygun şekilde selamlaması, duygusal olarak rahatlatıcı ifadeler kullanması şeklinde gerçekleştirilir.

Tanışma/bağlantı kurma aşamasının alt aşamalarından biri olan Etkili katılım/eşlik etme/yardım becerileri aşamasında yapılan uygulama Müracaatçının beklentilerini anlaması, netliğe kavuşturması (müracaatçının neye ihtiyacı olduğunu kavrayıp, anlaması) faliyetleri içermektedir.

Tanışma/Bağlantı Kurma Aşamasının Alt Aşamaları'nda sosyal hizmet uzmanının yapması gerekenler şunlardır:

• Yardım edici profesyonel uygulama olan sosyal hizmet sürecinde müracaatçı ile bir şekilde karşı karşıya gelen sosyal hizmet uzmanının müracaatçıyı uygun şekilde selamlaması, duygusal olarak rahatlatıcı ifadeler kullanması,
• Müracaatçının beklentilerini anlaması, netliğe kavuşturması (müracaatçının neye ihtiyacı olduğunu kavrayıp, anlaması),
• Kurumun hizmet ve amaçlarını kısaca özetlemesi ve müracaatçı istek ve ihtiyaçları ile kurumun hizmetlerinin uyuşup uyuşmadığına karar vermesi (gerekli olan durumlarda başka hizmet ve kurumlara havale yönlendirme yapabileceğinin bilgisini vermesi),
• Müracaatçıyı değişim ve yardım sürecinin etkili bir şekilde ilerlemesini sağlayacak yardım ilişkisine hazırlaması (mesleki ilişkinin unsurlarını kullanması)
• Gerekli evrakları/belgeleri doldurarak kayıtlama ve raporlama yapması.
Bu basamaklar aşağıdaki vakada örneklendirilmektedir.

Sosyal hizmet uzmanı tarafından gerekli evrakları/belgeleri doldurarak kayıtlama ve raporlama yapmasıTanışma/Bağlantı Kurma Aşamasının Alt Aşamaları'ndan son aşamasında ( 7: Gerekli kayıtları tutma/belgeleri doldurma) gerçekleştirilir.