BİREYLE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 2

Sorun, hazır anlık çözüm tepkilerimizin olmadığı herhangi bir durumken, çözüm çeşitli fikirler veya mümkün çözümler arasında seçim yapma durumudur.

Zastrow (1999), sosyal hizmet uzmanlarının,
bireylerle, ailelerle, gruplarla, örgütlerle çalışırken
sorun çözme yaklaşımını kullandığını belirtmektedir. Sorun çözme sürecindeki aşamaları şu şekilde
sıralamaktadır.
• Sorunu veya sorunları olabildiğince kesin
tanımlamak
• Olası alternatif çözümleri üretmek
• Alternatif çözümleri değerlendirmek
• Kullanılacak çözüm veya çözümleri seçmek
ve hedefler oluşturmak
• Çözümleri uygulamak
• Çözümlerin nasıl işlev gördüğünü değerlendirmek için izlemek.

Sorun, hazır anlık çözüm tepkilerimizin olmadığı herhangi bir durumken, çözüm çeşitli fikirler veya mümkün çözümler arasında seçim yapma durumudur.

Turan (2009) sorun çözme sürecinde sosyal hizmet uzmanının gerçekleştirmesi gerektiği süreçten
şöyle bahsetmektedir:
• Sosyal hizmet uzmanı, sorunun varlığını kabul etmeli ve sorunların çözülemeyecek duruma gelmeden ve kronikleşmeden önce
mesleki yaklaşımla ele alınmalıdır.

• Sosyal hizmet uzmanı, sorunu çok yönlü analiz etmeli ve birey/aile/grup/toplum üyelerinin isteklerini belirlemelidir.
• Sosyal hizmet uzmanı, üyelerden zihinlerini zorlayarak sorun ile ilgili bazı çözüm yolları düşünmelerini istemelidir. Böylece, sosyal hizmet uzmanı sorun çözme süreci ile ilgili seçeneklerin belirleme sürecinde üyelerin aktif katılımını da sağlamış olacaktır.
• Belirlenen seçenekler gözden geçirilip uygun olan seçilmelidir.

Sosyal hizmet uzmanı planlama sürecinde müracaatçının güçlerinden yararlanmalıdır. Müracaatçıların güçlü yönleri çok çeşitli olabilmektedir.
Örneğin:
• Özel ilgiler ve aktiviteler,
• Aile ve arkadaşlara sahip olma,
• Eğitim ve iş geçmişi,
• Sorun çözme ve karar verme becerileri,
• İnançlar ve değerler,
• Kişisel nitelikler ve özellikler,
• Fiziksel ve maddi kaynaklar,
• Profesyonel hizmetler,
• Tutumlar ve bakış açıları,
• Duygusal ve zihinsel sağlık,
• Destek sistemleri ile diğer güçlü yönlerin
karışımı (Jones ve Biesecker, 1980) olarak
sıralanabilir.

Adı geçen haklar:
• Müdahalenin hedefleri ve amaçlarıyla,
hangi yaklaşımın kullanılacağı konusunda karar vermek ve önerilerde bulunabilmek,
• Önerilen müdahalede başarı olasılığının,
ters etki veya risklerinin farkında olmak,
• Anlaşılan hedefler doğrultusunda, bunlara
ulaşmak için ne kadar süreye ihtiyaç duyulacağını bilmek,
• Müracaatçı için ne kadar zaman ve eğer gerekliliği varsa ne kadar paraya ihtiyaç duyulacağını bilmek
• Müdahalenin süreci ve başarısının nasıl değerlendirileceğini bilmek,
• Sosyal hizmet uzmanı veya kurumun uygun
gördüğü müdahalenin doğuracağı sonuçları
bilmek,
• Gizlilik uygulamalarının kurallarını bilmek
olarak, belirtilebilir.

Bir sorunun davranışsal terimlerle ifade edilmesi ölçülebilir, somut olması ve değişim için bir temel oluşturması anlamını taşımaktadır.

Sosyal hizmette yardım sürecinin ilerleyebilmesi için müracaatçının sorunu fark etmesi ve bu sorununu kabul etmesi gerekir. Bu fark ediş ve kabulleniş değişimin de gerekliliğine bir işarettir ve motivasyon sağlar. Planlamada ikinci alt basamak, sorunları önceliklerine göre sıralamaktır. Ve her süreçte olduğu gibi bu süreçte de müracaatçıyı aktif bir şekilde sürecin içine dahil etmek gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanı ile müracaatçı arasında sorunların önemine göre çok önemli farklılık gösteren çok sayıda örnek bulunmaktadır. Örneğin; sosyal hizmet uzmanı müracaatçıya küçükken ailesinden görmüş olduğu şiddetten dolayı eşine şiddet uygulaması konusu üzerine odaklanırken, müracaatçı ise iş bulma kaygısı içinde olup bu sorununun çözülmesini isteyebilir. Ayrıca müracaatçının çalışma saatleri çok uzun olabilir, çocuğun bakımı nedeniyle yarı zamanlı bir işe geçebilir, ancak böyle bir durumda ev kirasını ödeme sorunu ortaya çıkabilir, kredi kartları borçları birikebilir, buna karşın çocuğunun bakımına daha fazla zaman ayırabilir. Sosyal hizmet uzmanları müracaatçının ifade ettiği sorun ve gereksinimleri farklı açılardan ele almalıdır. Müracaatçı ve sosyal hizmet uzmanı iş birliğine dayalı olarak sorunlar ve ele alınacak konular üzerinde anlaşma sağlanmalıdır.

Sosyal hizmet uygulamalarında, planlama süreci yedi alt basamakta ele alınmaktadır. Bunlar yukarıda da belirtildiği üzere;
• Müracaatçı ile çalışma,
• Sorunları önceliklerine göre sıralama,
• Sorunları gereksinimler biçimindetanımlama,
• Müdahale düzeylerini belirleme,
• Amaçları oluşturma,
• Hedefleri belirleme,
• Sözleşme hazırlama, alt basamaklarından
oluşmaktadır.

Sözleşme hazırlama, planlama basamağında yer alan son alt basamaktır. Sosyal hizmet uzmanının,mmüracaatçı ile açık ve gerçekçi bir sözleşme hazırlaması gerekmektedir. Çünkü, müracaatçı, müdahale için bir seçeneği seçtiği zaman, amaçların ve yerine getirilmesi gereken görevlerin neler olduğunu, bu görevlerin nasıl yapılacağını ve her bir görevi kimin yapacağını açık bir şekilde anlamalıdır.

Sosyal hizmet mesleği ve disiplininin hemen
her tanımında sorun ve sorununun çözümüne vurgu vardır.  Sosyal
hizmet;
İnsanların yaşam amaçlarını, stres ile baş etmelerini, özlem ve değerlerini gerçekleştirme becerilerini etkileyen insan ve çevresi arasındaki etkileşimle
ilgilidir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

İnsanların yaşam amaçlarını, stres ile baş etmelerini, özlem ve değerlerini gerçekleştirme becerilerini etkileyen insan ve çevresi arasındaki etkileşimle
ilgilidir. Bu yüzden sosyal hizmetin amacı;
• İnsanların sorun çözme ve başetme kapasitelerini geliştirmek,
• İnsanlara kaynak, hizmet ve şanslar tanıyan
sistemler ile insanlar arasında bağlantı kurmak,
• Bu sistemlerin etkili ve insancıl çalışmasını
geliştirmek,
• Sosyal politikanın geliştirilmesine ve ilerletilmesine katkı vermek olarak ifade edilebilir.

Zastrow (1999), sosyal hizmet uzmanlarının,
bireylerle, ailelerle, gruplarla, örgütlerle çalışırken
sorun çözme yaklaşımını kullandığını belirtmektedir. Sorun çözme sürecindeki aşamaları şu şekilde
sıralamaktadır.
• Sorunu veya sorunları olabildiğince kesin
tanımlamak
• Olası alternatif çözümleri üretmek
• Alternatif çözümleri değerlendirmek
• Kullanılacak çözüm veya çözümleri seçmek
ve hedefler oluşturmak
• Çözümleri uygulamak
• Çözümlerin nasıl işlev gördüğünü değerlendirmek için izlemek.

Sosyal hizmet
uzmanının  dikkate alması gereken en önemli unsur; sorunun analiz edilmesinden
çözümün belirlenmesi hatta uygulamaya geçirilmesinde müracaatçıyı bu sürecin bir parçası olarak
dinamik bir yaklaşımla işin içine mutlaka katması
ile ilgilidir. Duyan (2010) bu durumu şöyle ifade
etmektedir: “Sosyal hizmet alanında ise, sorun çözme süreci daha farklı bir süreçte uygulanmaktadır.
Öncelikle, sorun çözme sürecinin bir parçası olan
sosyal hizmet uzmanı, sistemik düşünerek, çok sayıda ve kapsamlı değişim hedeflerini ve stratejilerini belirlemede müracaatçılarla daha yaratıcı bir şekilde iş birliğine girmelidir. Sosyal hizmet alanında,
bireyin sorununa etki eden etmenler de göz önünde bulundurulmaktadır. Çevresi içinde birey mantığı ile hareket eden sosyal hizmet uzmanı, bireyin
sorununun yalnızca kendisinden değil çevresindeki
sistemlerin de etkilendiğini savunmaktadır. Ayrıca
sosyal hizmette var olan planlı değişim süreci, sorun çözme sürecinin belli bir çatı altında uygulanmasını sağlamaktadır

Sosyal hizmetin yöntemlerinden birisi olan bireylerle sosyal hizmet uygulamasında temel amaç,
birey ve ailelerin sosyal sorunlarının çözümünü
sağlamaktır. Sosyal hizmet uzmanları bireylerle sosyal hizmet uygulamasında müracaatçı ile kurduğu
mesleki ilişkisinde önemli rollere sahiptir. Sosyal
hizmet uzmanı müracaatçı ile birlikte çalışırken bireyin sorun çözme ve baş etme kapasitesini, yaşam
kalitesini artırmayı hedefler. Müracaatçı ile kurduğu mesleki ilişkinin kalitesi burada çok önemlidir.
Mesleki ilişkide sosyal hizmet uzmanı “rastgele” bir
yardım yapmadığını, bu yardım sürecinin profesyonel bir sürece dayandığını, sosyal hizmetin bilgi,
beceri ve değer temelli uygulamayı esas aldığını ve
nihayetinde bireyin sosyal işlevselliğini maksimize
ettiğini unutmamalıdır.
Sosyal hizmet uygulaması esas olarak bir sorun
çözme işlemidir. Bu uygulama gelişimsel bir süreç
izler. Müracaatçı-sosyal hizmet uzmanı, varlığı onaylanmış, kabul edilmiş ve üstlenilmiş bir sorun üzerinde çalışır. Bu sorunu değerlendirir, analiz eder ve
amaçları belirler. Amaca ulaşmak için motivasyon
durumunu ve çeşitli çözümleri göz önüne alır. Çözüm odaklı aktiviteler gerçekleştirir ve elde edilen
sonuçları değerlendirir. Tüm süreci ve ilgili etmenleri inceler ve amacın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ve başarma düzeyini göz önünde bulundurur
(Compton, Galaway ve Cournoyer, 2005)

Adı geçen haklar:
• Müdahalenin hedefleri ve amaçlarıyla,
hangi yaklaşımın kullanılacağı konusunda karar vermek ve önerilerde bulunabilmek,
• Önerilen müdahalede başarı olasılığının,
ters etki veya risklerinin farkında olmak,
• Anlaşılan hedefler doğrultusunda, bunlara
ulaşmak için ne kadar süreye ihtiyaç duyulacağını bilmek,
• Müracaatçı için ne kadar zaman ve eğer gerekliliği varsa ne kadar paraya ihtiyaç duyulacağını bilmek
• Müdahalenin süreci ve başarısının nasıl değerlendirileceğini bilmek,
• Sosyal hizmet uzmanı veya kurumun uygun
gördüğü müdahalenin doğuracağı sonuçları
bilmek,
• Gizlilik uygulamalarının kurallarını bilmek
olarak, belirtilebilir

Doğru yanıt A şıkkıdır. Süreç işbirliğine dayalı yaklaşımla ortak karala yürütülmelidir.

Planlama, problem çözme sürecinde ön değerlendirmeden sonra gelir. Ön değerlendirme için
aşamaları kurarken, planlama neler yapılabileceğini
belirler (Kirst-Ashman ve Hull, 1999).
İyi yapılandırılmış bir planın genel özellikleri
şunlardır:
• Neler yapılmalı,
• Neden yapılmalı,
• Nasıl yapılmalı,
• Ne zaman yapılmalı sorularına yanıt verilmelidir.
Sosyal hizmet müdahalesinde iyi yapılandırılmış bir plan tüm sistemlerin yani; müracaatçının,
kurumun, sosyal destek sistemlerinin ve sosyal hizmet uzmanının sorumluluklarını net, somut ve işe
vuruk biçimde kapsaması gerekir.

Müracaatçı ile çalışma planlamanın ilk alt basamağıdır. Müracaatçı için değil müracaatçı ile birlikte çalışmak temel ilkedir. Sosyal hizmet müracaatçının katılımını önemseyen, bunu destekleyen ve
olabildiğince sorun ve gereksinimi konusunda inisiyatif almasını sağlayan bir amaca sahiptir. Planlama ile müracaatçının güçlü yönlerinden ve işlevsel
destek sistemlerinden yararlanılmalıdır. Müracaatçıların güçlü yanları çeşitlilik gösterebilir.
Müracaatçının işlevsel ve güçlü olan tüm yönleri, sosyal destek sistemleri (çevresi içinde birey yaklaşımı ile ) ön değerlendirmede belirlenir ve planlamada bu boyutların nerede, nasıl işe yarayacağı
hususlarına müracaatçı ile geliştirilen mesleki ilişki
ile net olarak karar verilmesi gerekir. Müracaatçının katılımı değişimin de bir ön adımıdır. Kendi
sorun ve gereksinimlerinin çözümü ve karşılanması
adına müracaatçı sosyal hizmet uzmanı işle birlikte
düşünür, bilişsel olarak kendini yapılandırır, ne tür
adımlar atması gerektiğini anlamaya ve farkındalık kazanmaya çalışır. Doğru yanıt C şıkkıdır bu hedef ikinci basamağın kapsamındadır.

Sorunları önceliklerine göre sıralayabilmenin adımları şu şekildedir:
• İlk olarak müracaatçı için önemli olan sorunlar belirlenmelidir.
• Bu belirlemeden sonra her bir sorun davranışsal terimlerle ifade edilmelidir.
• Var olan sorunlar müracaatçıya göre sıralanmalıdır.
• Öncelikli olarak ele alınacak sorunla ilgili olarak müracaatçı ile bir anlaşmaya varılmalıdır.
Bir sorunun davranışsal terimlerle ifade edilmesi ölçülebilir, somut olması ve değişim için bir temel
oluşturması anlamını taşımaktadır.

Sözleşme esas itibarıyla planlama süreci boyunca yapılacak olan basamakların listelenmesini sağlamaktadır. Sözleşme, kim hangi görevden sorumlu
olduğunu açıklamakta ve özetlemektedir. Halley,
Kopp ve Austin (1998), sözleşmelerin, müracaatçıların haklarını sağlamak ve planın uygulanmasında
müracaatçının kontrolünü sağlamak için yapıldığını belirtmiştir. Sözleşmelerin yasal olmadığını
belirtmiş, fakat sözleşmede yazan tarafları (sosyal
hizmet uzmanı/müracaatçı) sürece dahil etmek ve
istenilen sonuçlara ulaşmada her sistemin rollerini
belirlemek üzere yapıldığını vurgulamıştır. Sözleşmeler, mikro müdahalede, müracaatçının, sosyal
hizmet uzmanının, kurumun ve diğer sistemlerin
spesifik sorumluluklarını açıklamaktadır

Doğru cevap D şıkkıdır. Planlı değişimin ikinci aşaması ön değerlendirme ve üçüncü aşaması planlamadır.