BİREY VE DAVRANIŞ

Kaygı halinin etkisi altına kalan birey, bedensel ve psikolojik belirtiler gösterir. Bedensel belirtiler, şöyle sıralanabilir:
Kasların çok gergin olmasıyla birlikte kaslarda titreme, gevşeyememe durumu
Terleme, kalp çarpıntısı, baş dönmesi ile ilgili olarak otonom sistemin çok faal olması.

Kaygı duymak birçok kişi için normal bir durumdur. Fakat duyulan kaygı kişinin yaşamını aksatacak düzeye ulaşıyorsa bu durumda fobilerden söz etmek mümkündür. Gerçekte hiçbir tehlike olmadığı halde mantık dışı duyulan korkular fobi olarak adlandırılır. Bazı insanlarda sosyal fobi, başka insanların önünde konuşma korkusu şeklinde de görülebilir.

Bu yaklaşım normal dışı davranışları sinir sistemi, salgı bezleri gibi organik işlev bozuklukları ve kalıtsal faktörlerle ortaya çıkan yanlış işleyiş çerçevesinde açıklamaktadır. Bu bozukluğun kaynağı bir virüs veya mikrop, doğuştan gelen organik eksiklik, başın üzerine düşmek gibi ağır bir kaza ile olabilmektedir. Sorunun nedeni ne olursa olsun bu modelin 3 varsayımı bulunmaktadır. Bunlar; • Hasta bir hastalıktan dolayı fiziksel ya da duygusal acı çekmektedir • Bu hastalığı belli bir belirtiyle tanımlayabilmek olasıdır. • Her hastalığın kendine özgü ve belli bir nedeni bulunmaktadır. Çağımızda biyolojik yaklaşım zihinsel bozuklukların ve normal dışı davranışların tümünü açıklamakta yetersiz kalmaktadır.

Belli başlı fobileri şu şekilde sıralamak mümkündür:

Akrofobi: Yükseklik

Hidrofobi: Su

Agorafobi: Açık alan

Ailorofobi: Kedi

Amaksofobi: Araba sürmek

Anthofobi: Çiçekler

Niktofobi: Karanlık

Brontofobi: Gök gürültüsü

Fonofobi: Yüksek sesle konuşma

Klostrofobi: Kapalı yerler

Thanatafobi: Ölüm.

Obsesif-Kompulsif kişiliğe sahip hastalar sahip oldukları bu düşüncelerin, dürtülerin ve ihtiyaçların hiç bir mantıklı sebebi olmadığını bilseler dahi, durdurmaya çalışmak konusunda kontrolleri olmadığını bilirler. Genelde sık olarak görülen saplantılar;

• Bulaşıcı hastalıklar ve mikropları kapmaktan korkmak, örneğin tokalaşmak ile hastalık kapmaktan korkmak.

• Ocağı açık unutmak, ütüyü üzerinde bırakmak, kapıyı kilitlemeyi unutmak gibi endişeler taşımak. Aşırı düzen ve temizlik, her gün evin her tarafının tozlarını alma, eksik, temizlenmemiş bir yer kalırsa büyük bir sıkıntı ve rahatsızlık yaşamak.

• Zarar vermekten korkmak. Örneğin sürekli olarak birisinin çocuğuna zarar vereceği korkusunu yaşamak.

Hipokondriyasis: Kişinin beden fonksiyonlarıyla aşırı derecede ilgilenerek iç organların işlevlerinde bozukluk veya hastalık olduğu konusundaki mantık dışı inanışlardır.

Çoklu Kişilik (Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu): Aynı kişide ayrı kişilik ve kimlikler yaşanır. Kişi o sırada, sanki diğer kişiliği yokmuş gibi, o anda yaşadığı kişilik, tutumlarına ve davranışlarına hakim olur. Hasta ikinci bir kimliğe geçtiğinde, gerçek kişilik genellikle hatırlanmaz. Gerçek kişilik diğerinden haberdar değildir. Bir kişilikten diğerine geçiş genellikle anidir.

Hebefrenik şizofreni (Dağınık şizofreni): Çocuksu konuşma ve kıkırdama, bağlantısız konuşma, el ve kol hareketleri ve yüz mimikleri, kendi kendine konuşma, nedensiz bir kahkahayı izleyen ağlama nöbetleri, dışkı ve idrara aşırı ilgi, dışkının elbisesine, duvarlara silmesi, utanç duygusunun tümden ortadan kalkarak cinsel organlarını göstermesi, öfke nöbetleri ve saldırganlık hebefrenik şizofreninin belirtileridir.

Manik Depressif (Bipolar Bozukluk) Bu dönemde birey hem coşkulu hem de çöküntülü günler geçirmektedir. Coşku devresi haftalarca, aylarca sürdükten sonra bu devreyi normal bir süre izler, daha sonra uzunca bir süre devam edecek olan çöküntü devresi başlar. Bu devreler düzenli olmamakla birlikte, devrelerin ne zaman başlayacağı ve ne zaman biteceği belli değildir.

Normal dışı davranışların tanımlanmasında normdan uzaklaşma, İstatistiksel olarak az rastlanan davranış gösterme, kişisel rahatsızlık, İdealden sapma ölçütleri kullanılmaktadır.

Bu bireyler toplum beklentilerine ve gerçekliğe uymayan bir yapı sergilerler. Aklına geldiği gibi hareket eden bu bireyler için hiçbir yasa ve kural bulunmaz. Sürekli heyecan ve hareket arayışı içindeki bu kişiler çabuk sıkılırlar. Aşağıdaki davranış yapılarının yoğun bir şekilde tek bir kişide bulunması, o kişinin antisosyal kişilik yapısına sahip olduğunu göstermektedir.
• Kendisinin yakınlarının ya da başkasının güvenliğini umursamama.
• Tutuklanmasına yol açacak davranışları sürekli tekrarlama ve sosyal davranışlara uymama.
• Devamlı olarak yalan söyleyerek, farklı takma adlar kullanma, zevk ya da kişisel çıkarı için başkalarını aldatma gibi dürüst olmayan davranışlarda bulunma.
• Aniden sonucunu düşünmeden davranışlar yapma, gelecek için planlar yapmama.
• Sürekli tekrarlayan kavga, dövüş, saldırılar ile birlikte öfkelenme.
• Bir işi yürütememe veya parasal sorumluluklarını yerine getirmeme ile giden sürekli kendini suçlama
• Yapılan hırsızlık, yaralama gibi zarar verici davranışa rağmen duruma ilgisiz kalıp, kendini haklı göstermeye çalışma ve bundan vicdan azabı duymama.

Toplumun kabul edilebilir davranışlarla ilgili normlarından sapan ve farklılaşan davranışlar normal dışı olarak kabul edilir. Tüm insan grupları, normlar oluşturarak doğru ve yanlış davranışları için dayanak yaratırlar. Bu durum nerede, ne zaman, kime, nasıl davranılmalı sorularının yanıtlarını
vermek için önemlidir.

Psikolojik yaklaşıma göre normal dışı davranışlar bireyin çevresiyle etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Bireyde derin izler bırakan bir olay, yoğun stres, yıkıcı aile ilişkileri gibi pek çok faktör bu tür davranışları açıklayabilmektedir

Psikodinamik yaklaşımda, davranış bozuklukları yaşamın ilk yıllarından başlayarak bilinçdışındaki çatışmaların ürünü olarak görülmektedir. Örneğin karısına şiddet uygulayan bir adam aslında küçüklük yıllarından itibaren bilinçdışında annesine olan öfkesini yansıtıyor olabilir. Psikodinamik yaklaşıma göre normal dışı davranışların sebebi, çelişki ile ortaya çıkan kaygının bilinçdışında kalması için sergilenen savunma mekanizmalarıdır.

Fobi, gerçekte hiçbir tehlikenin olmadığı mantık dışı korkulardır. Diğer seçeneklerde bireyi doğrudan tehdit altında bırakan olaylar söz konusu iken D seçeneginde, bireyin kapalı bir yerde bulunmaktan korkmasını gerektirecek bir tehdit söz konusu değildir.

Kişilerin tüm girişimlerine rağmen durduramadıkları istem dışı düşünce ve
fikirler saplantı (obsesyon) olarak adlandırılmaktadır. Kişiler belirli düşünceleri düşünmeyi önlemeye var gücüyle çalışırsa, bu tür düşüncelerin zihinlerine daha çok yerleşmesine ve sürekli tekrarlanmasına yol açarlar.

Kişilerin tüm girişimlerine rağmen durduramadıkları istem dışı düşünce ve
fikirler saplantı (obsesyon) olarak adlandırılmaktadır.

Kişinin beden fonksiyonlarıyla aşırı derecede ilgilenmesi ve iç organların işlevlerinde bozukluk veya hastalık olduğu konusunda mantık dışı inanışlara sahip olması durumu hipokondriyasis olarak adlandırılır. Freud’a göre hasta yer değiştirme savunma mekanizmasının bir sonucu olarak bilinçdışında çözemediği bir kaygıyı çözme adına vücudunda farklı bir bedensel hastalık oluşturmaktadır. Çünkü vücuttaki bir ağrı ile yüzleşmek, asıl kaygı veren durumla yüzleşmekten daha kolay olmaktadır.

Ağır hakaretler duymak kaygı verici ve benliği yaralayıcı bir unsurdur. Kişi bu durumla baş etmek yerine, kaygı verici bir durumdan bilinçdışı olarak işlev kaybıyla kaçmayı tercih etmektedir. Freud böyle bireylerin davranış bozukluklarını konversiyon (biçim değiştirme) olarak adlandırmaktadır.

Sürekli olarak alınan bir ilaç ya da başka bir kimyasal madde nedeniyle beyinde zedelenme ve işlev bozukluğunun oluşması Korsakov psikozu adı verilen işlevsel bozukluğa yol açabilmektedir. Sürekli alkol kullanımı ve alkol ile geçirilen uzun yıllar beynin bozulmasıyla bu hastalığı tetikleyebilir.

Organik zihinsel bozukluklar, beyin zedelenmesi sonucu ortaya çıkan, nedenleri gözlenebilen bozukluklardır. Beyin zedelenmesi sonucu ortaya çıkan davranış bozuklukları, genel felç hali, Korsakov Psikozu ve zeka geriliğidir.